Γιούκιο Μίσιμα
Η ηθική των σαμουράι στη σύγχρονη Ιαπωνία
(αποσπάσματα, Εκδ. Ερατώ, μετ. Γιώργος Βλάχος)
...Σήμερα απλώς δεν θέλουμε να μιλάμε για το θάνατο. Δεν θέλουμε να αντλήσουμε απ' αυτόν τα ωφέλιμα στοιχεία του και να τα εντάξουμε στην καθημερινότητά μας. Προσπαθούμε συνεχώς να κατευθύνουμε το βλέμμα μας προς ένα φωτεινό ορόσημο, την εξωτερική επιφάνεια, τη ζωή και αγωνιζόμαστε μη μας ξεφύγει κάτι που να δείχνει τη δύναμη με την οποία ο θάνατος τρώει σιγά σιγά τη ζωή μας. Πρόκειται για μια διαδικασία με την οποία ο εκλογικευμένος ανθρωπισμός μας, ενώ επιτελεί αδιάκοπα το έργο του στρέφοντας τα μάτια του σύγχρονου ανθρώπου προς τη λαμπρότητα της ελευθερίας και της προόδου, σπρώχνει ταυτόχρονα το ζήτημα του θανάτου από το επίπεδο της συνείδησης όλο και βαθύτερα μέσα στο υποσυνείδητο, μετατρέποντάς το έτσι σε μια ακόμα πιο επικίνδυνη, εκρηκτική, εσωστρεφή παρόρμηση. Αγνοούμε ότι το να επαναφέρουμε το θάνατο στο επίπεδο της συνείδησης αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο διανοητικής υγείας.
Η ασχολία των σαμουράι ήταν ο θάνατος. Ασχέτως τού πόσο ειρηνική ήταν η εποχή, ο θάνατος ήταν το υπέρτατο κίνητρό τους, κι αν έστω και μια στιγμή έδειχναν φόβο και δισταγμό μπροστά του, εκείνη ακριβώς τη στιγμή έπαυαν να είναι σαμουράι.
Είτε συλλογιστούμε τον φυσικό θάνατο είτε, από την άλλη, όπως κάνει το Χαγκακούρε, το θάνατο στη μάχη ή ακόμα και την αυτοκτονία - ως την κατάλληλη ολοκλήρωση της πορείας ενός ανθρώπου προς την τελείωση - μου φαίνεται ότι δεν υπάρχει και μεγάλη διαφορά. Το γεγονός ότι κάποιος είναι προορισμένος για άνθρωπος της πράξης, δεν αλλάζει ούτε αλαφραίνει με οποιονδήποτε τρόπο τον φυσικό νόμο που λέει ότι όλα τα ανθρώπινα όντα υφίστανται το πέρασμα του χρόνου. "Ένα δίλημμα μεταξύ ζωής και θανάτου λύσε το απλά, διαλέγοντας αμέσως το θάνατο".
Βλέπουμε την Ιαπωνία να γλεντοκοπά βυθισμένη σε ευμάρεια και να κολυμπάει στο χρήμα και στην πνευματική της κενότητα. Είναι δυνατόν να δίνεις αξία στη ζωή, μέσα σε μια πλάση που το πνεύμα έχει πεθάνει; Ζήτω ο αυτοκράτορας! Νομίζω ότι ούτε καν με προσέχουν...
Ο Ναός του Χρυσού Περιπτέρου
(αποσπάσματα, Εκδ. Καστανιώτη, μετ. Λήδα Παλλάντιου)
...Kαθόμουν μπροστά στο γραφείο μου, στον δεύτερο όροφο του σπιτιού, και αγνάντευα τους λόφους. Οι ηλιαχτίδες της δύσης έκαναν τα νιόβγαλτα φύλλα να λαμπυρίζουν στις πλαγιές και είχα την αίσθηση πως μια χρυσή οθόνη είχε ξεδιπλωθεί καταμεσής των αγρών. Τούτη η θέα μου έφερνε πάντα στον νου τον Χρυσό Ναό. Μόλο που έτυχε πολλές φορές να δω σε φωτογραφίες τον πραγματικό Χρυσό Ναό, δέσποζε πάντα μέσα μου η εικόνα του Χρυσού Ναού των αφηγήσεων του Πατέρα. Ο Πατέρας δεν μου είχε πει ποτέ ότι ο πραγματικός Χρυσός Ναός ανάδινε μαλαματένιες λάμψεις, ή κάτι παρόμοιο. Κι όμως, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, τίποτε πάνω σε αυτή τη Γη δεν του παράβγαινε σε ομορφιά. Τα γράμματα με τα οποία γραφόταν το όνομα του Ναού, ακόμη και ο ήχος αυτής της λέξης, του έδιναν κάτι το μυθικό που χαράχτηκε ανεξίτηλα μες στην καρδιά μου. Όταν έβλεπα τους αγρούς μακριά να λαμποκοπούν στον ήλιο, ήμουν σίγουρος ότι ήταν ο χρυσαφένιος ίσκιος του αόρατου ναού. Το πέρασμα Γιοσιζάκα, όριο ανάμεσα στην Επαρχία Φουκούι και στη δική μας, εκείνη του Κιότο, βρίσκεται α- κριβώς στα ανατολικά. Ο ήλιος ανατέλλει κατευθείαν πάνω από το βουνό. Παρότι η σημερινή πόλη του Κιότο βρίσκεται στην ακριβώς αντίθετη πλευρά, συνήθιζα να βλέπω τον Χρυσό Ναό να ξεπροβάλλει ραδινός ανάμεσα στις πρώτες ηλιαχτίδες και να υψώνεται μέσ' από τις πτυχώσεις των ανατολικών εκείνων λόφων. Κοντολογίς, ο ναός μού επισήμαινε παντού την παρουσία του. Εκεί που δεν τον έφτανε η ματιά, γινόταν ένα με τη θάλασσα. Γιατί, παρότι ο κόλπος του Μαϊζούρου βρίσκεται μόνο τριάμισι μίλια δυτικά του χωριού Σιρακού, οι λόφοι έστεκαν εμπόδιο στη θέα του νερού. Κάτι σαν προαίσθημα πλανιόταν...
...Σκεφτόμουν ακόμη τον επιχρυσωμένο χάλκινο φοίνικα που στεφάνωνε τη στέγη του Χρυσού Ναού μένοντας χρόνο με τον χρόνο εκτεθειμένος στα στοιχεία της φύσης. Το μυστη- ριώδες χρυσό πουλί δεν έκραξε ποτέ το αχνοξημέρωμα, μήτε άνοιξε ποτέ τα φτερά του - πράγματι, λες κι είχε ολότελα ξεχάσει πως ήταν πουλί. Κι όμως, δεν ήταν αλήθεια πως δεν πετούσε. Αν άλλα πουλιά πετούν στον αέρα, ο χρυσός φοίνικας πετούσε αιώνια μέσα στον χρόνο με τα λαμπερά φτερά του. Ο χρόνος έπληξε τούτα τα φτερά. Τα έπληξε και άλλαξε πορεία. Και ο φοίνικας, έτοιμος να πετάξει, στάθηκε ασάλευτος, με ορθωμένες τις φτερούγες του και μια σπίθα οργής στα μάτια, σείοντας την ουρά του και απλώνοντας με γενναιότητα τα μεγαλόπρεπα χρυσά του πόδια. Ενώ έκανα παρόμοιες σκέαρεις, ο Χρυσός Ναός φάνταζε στα μάτια μου σαν όμορφο καράβι που διασχίζει τη θάλασσα του χρόνου...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου