t


ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Σχόλια γύρω από τη ζωγραφική, την τέχνη, τη σύγχρονη σκέψη


Οι επισκέπτες του δικτυακού μας τόπου θα γνωρίσουν νέες πτυχές του ελληνικού τοπίου. Θα έρθουν σε επαφή με τις καλές τέχνες, κυρίως με τη ζωγραφική & τους ζωγράφους, τους έλληνες ζωγράφους, με τα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής μας...


Αναδεικνύοντας την ολιστική σημασία του ελληνικού τοπίου, την αδιάσπαστη ενότητα της μυθικής του εικόνας με την τέχνη, τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία και την ποίηση, τη σύγχρονη σκέψη...
-----
καράβια, ζωγραφικη, τοπια, ζωγραφοι, σχολια, ελληνες ζωγραφοι, λογοτεχνια, συγχρονοι ζωγραφοι, σκεψη, θαλασσογραφίες


Σάββατο 29 Μαρτίου 2008

Καράβια...



Γιάννης Σταύρου, Καράβια, λάδι σε καμβά


"...Ζωγραφίζω τις πλώρες των καραβιών.
Στο μάτι μου είναι το δυναμικό στοιχείο του όγκου τους. Η ταυτότητα τους.
Αν ήταν άνθρωποι θα ήταν το πρόσωπο τους.
Αυτό που παρουσιάζει - και προδίδει - όλες τις πτυχές της προέλευσης και της συμπεριφοράς τους. Το σημείο που δίνει τη φοβερή μάχη με τον ατίθασο υδάτινο κόσμο."

Δευτέρα 24 Μαρτίου 2008

Για τους καλλιτέχνες, το έργο τους & την εποχή μας


Το ότι οι καλλιτέχνες είναι γένος ευερέθιστο, είναι ευνόητο. Το γιατί όμως, φαίνεται πως δεν είναι κοινώς κατανοητό. Ο καλλιτέχνης είναι καλλιτέχνης εξ’αιτίας και μόνον της εκλεπτυσμένης αίσθησης του «ωραίου» που διαθέτει. Είναι μια δυνατότητα που του προσφέρει ιδιαίτερη εκστατική απόλαυση. Σ’ αυτή την απόλαυση προσπαθεί (όχι πάντα με επιτυχία) να κάνει συμμέτοχο τον αποδέκτη της δουλειάς του.


Παράλληλα όμως κι αυτόματα με την αίσθηση του «ωραίου», διαθέτει και το ακριβώς αντίθετο, την αντίληψη του δυσανάλογου, του άσχημου δηλαδή. Για τον καλλιτέχνη, το ωραίο είναι και το σωστό. Οι καλλιτέχνες ουδέποτε βλέπουν το άσχημο, το κακό, εκεί όπου δεν υπάρχει, αλλά πολύ συχνα εκαί, όπου μια μη καλλιτεχνική φύση δε βλέπει να υπάρχει τίποτα άσχημο. Έτσι η καλλιτεχνική οξυθυμία, δεν έχει σχέση με την «ψυχική ευαισθησία», όπως τη θεωρεί η κοινή λογική, αλλά με μια μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη οξυδέρκεια σε ό,τι αφορά το άσχημο, το ψεύτικο. Η οξυδέρκεια αυτή δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα συνακόλουθο της έντονης αίσθησης του σωστού, του αρμονικού.


Ένα πράγμα είναι σίγουρο, ο άνθρωπος που δε είναι ευερέθιστος, δεν είναι καλλιτέχνης. Αντιλαμβάνεστε με όσα λέω ότι οι καλλιτέχνες είναι τα πιο μοναχικά κι απομονωμένα πλάσματα στον σημερινό κόσμο. Οι ελάχιστες εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν απλώς τον κανόνα. Να διευκρινίσω, ότι μιλώντας γενικά περί καλλιτεχνών, εννοώ κυρίως τους ζωγράφιυς που γνωρίζω καλύτερα.


Σήμερα, σε μια εποχή που ο χρόνος και το χρήμα έχουν τόσο μεγάλη αξία, που η ωφελιμιστική θεώρηση των πάντων φτάνει στα όρια της εθνικής μανίας, ελάχιστος χώρος απομένει για τα ανήσυχα πνεύματα και το καλλιτεχνικό έργο. Το καλλιτεχνικό έργο πιο συγκεκριμένα, μισήθηκε στον αιώνα μας. Δε μπορώ ακόμα να διαβλέψω ποιες σκοτεινές διάνοιες, στο όνομα και το βωμό της έρευνας (έργο μόνο της επιστήμης), κατέστρεψαν και διαστρέβλωσαν τη δυνατότητα του πραγματικού καλλιτέχνη να παράγει πραγματικό καλλιτεχνικό έργο. Είναι γνωστή, ακόμα και στους μη ειδικούς, η έκταση που προσέλαβε η κάθε ανοησία, κάθε ανικανότητα, κάθε κρυφή ζήλεια, απέναντι στη νοημοσύνη, τη δυνατότητα, την ουσιαστική θυσία που απαιτεί η καλλιτεχνική δημιουργία. Τόμοι ολόκληροι, βιβλιοθήκες έχουν δημιουργηθεί για να δικαιολογήσουν, να προάγουν, να προτείνουν και να επιβάλουν στη συνέχεια, πράγματα φτιαγμένα κατ’ ευθείαν για τους αμόρφωτους νεόπλουτους του 20ου αιώνα. Η τιμή πλέον και μόνο καθορίζει την αξία του έργου.


Ο κοκοτισμός των δημοσίων σχέσεων έρχεται να βιάσει και να υποκλέψει την προτεραιότητα, την ιεράρχηση των αξιών, να παραχαράξει την ιστορία και να υποκαταστήσει το πραγματικό με το ψευδεπίγραφο. Να υποβιβάσει – ως πεπερασμένα και χιλιοειπωμένα πράγματα – την αληθινή καλλιτεχνική δημιουργία, αυτή τη θαυμαστή ιδιότητα του ανθρώπου, που για να συμβεί απαιτεί ταλέντο, πολλή δουλειά, αυταπάρνηση, αλήθεια και αγάπη. Δυστυχώς, πολλά από αυτά που γράφω, θα τα βρείτε, ακριβώς τα ίδια, να εγκωμιάζουν πασίγνωστες αηδίες. Βάλτε κατ’ ευθείαν αρνητικό πρόσημο και έχετε τη σωστή διάγνωση. Αφήστε το ένστικτό σας, τον κοινό άνθρώπινο νου να λειτουργήσει ελεύθερα και εκφραστείτε. Βέβαια, τα φαινόμενα αυτά δεν υπεραπλουστεύονται. Μέσα στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο που διανύουμε, είναι επιτέλους μια πρωταρχική κίνηση η επανεξέταση όσων μας ταλαιπωρούν.


Τα καλλιτεχνικά θέματα δεν είναι τα μόνα που ταλαιπωρούνται στην εποχή μας. Ταλαιπωρείται, τιμωρείατι κυριολεκτικά ο σημερινός άνθρωπος. Ο Έλληνας βασανίζεται στο όνομα κάθε είδους «προόδου» (κι αυτόματα ο ίδιος βασανίζει όλους τους υπόλοιπους γύρω του). Μπορώ να πω με σιγουριά ότι ο σημερινός άνθρωπος, κάτω από τον αστερισμό της μαζικότερης δημοκρατίας της ιστορίας, απελευθερώνει κι επιδεικνύει, με περισσή μάλιστα αυταρέσκεια και θράσος, το εσωτερικό του «εγώ». Φρική!


Το καταπληκτικό της εποχής είναι η παθητικότητα που παραλύει τη φυσική μας αντίδραση. Όλοι στεκόμαστε άφωνοι κι επιεικείς, με μια «πεφωτισμένη κατανόηση» απέναντι στον κάθε βιασμό μας. Έχουμε σίγουρα την ευθύνη εμείς οι ίδιοι. Γιατί όλοι, σε κάποιο βαθμό, παρασυρθήκαμε από μια ύποπτης προέλευσης κουλτούρα που γέμισε τις ψυχές μας με ενοχές απέναντι σε γεγονότα για τα οποία δεν ευθύνόμαστε. Διαθέτουμε απεριόριστο σεβασμό σε ό,τι απεργάζεται το κακό μας. Αναγνωρίζουμε δικαιώματα εκεί που δεν υπάρχουν και παραχωρούμε ευγενώς τα δικά μας για να επιβιώσει το τέρας (μη και χαθεί το είδος).
Κάτω από την «κοινωνική πολιτική», πίσω από τον μπερντέ των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», προβάλλει όλο και περισσότερο το διεστραμμένο πρόσωπο του θράσους και της αναίδειας. Της αλαζονικής αυτάρκειας. Μια δημοκρατία δικαιωμάτων μόνο και καθόλου υποχρεώσεων. Τόση τεχνολογία, τόση δημοκρατία, τόση «εξέλιξη», τόσα «καλά», τίποτα για το καλό μας.

Γιάννης Σταύρου, 2000

Σάββατο 22 Μαρτίου 2008

Θεσσαλονίκη...



Γιάννης Σταύρου, Θερμαϊκός, λάδι σε καμβά

"...Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη του '50 - '60. Στο κέντρο της πόλης, Τσιμισκή και Π.Μελά, στη Διαγώνιο.

Την έχω ζωγραφίσει πάρα πολλές φορές, κρατώντας κύριες εντυπώσεις της μνήμης.
Λίγα μπορώ να μεταδώσω στον αναγώστη ή τον θεατή της ζωγραφικής μου για το ύφος και την ατμόσφαιρα αυτής της πόλης. Μαγική!
Ένα σύνολο αρμονικό, κοσμοπολίτικο και μυστηριακό. Οι ομίχλες της Θεσσαλονίκης, μια προνομιακή ηρεμία της τότε εποχής, που σου έδιναν αποκλειστική απόλαυση του ορίζοντα, δημιούργησαν τη βάση του εικαστικού μου προφιλ."

Τετάρτη 12 Μαρτίου 2008

Προλογίζοντας...

...ζωγραφίζουμε ή παίζουμε; Δυστυχώς ούτε το ένα ούτε το άλλο. Το σίγουρο είναι ότι ανταγωνιζόμαστε. Με τον χειρότερο τρόπο – κι ας μην το παραδέχονται πολλοί.. Ψάχνουμε μανιωδώς να ξεχωρίσουμε από τον άλλο(ζωγράφο), με οποιεσδήποτε συνέπειες. Τελευταία μάλιστα, η στροφή γίνεται προς μια εντελώς αντιαισθητική μορφή, χάριν αυτής της διαφοράς που επιδιώκουμε, και το απίστευτο είναι ότι πολλοί δικαιώνονται με τον πανηγυρικότερο τρόπο, με επιτυχία, χρήμα και αναγνώριση. Δεν έχω κανένα παράπονο, απλώς εκπλήσομαι πάντα με τις ανθρώπινες ενέργειες.

Προσωπικά, ακολούθησα πάντα ένα μοναχικό δρόμο, ακριβώς για να μη μπω στην αγωνία της διεκδίκησης που καταστρέφει ολοκληρωτικά το καλλιτεχνικό αίσθημα - αυτό που δίνει στο δημιουργό τη μεγαλύτερη απόλαυση όταν είναι γνήσιο. Αν μάλιστα βρίσκει και ελάχιστη ακόμα ανταπόκριση, η χαρά είναι απίστευτα μεγαλύτερη. Τα λέω όλα αυτά γιατί αισθάνομαι ότι πάλι κάτι αλλάζει μέσα μου. Ένας μεγάλος κύκλος δουλειάς μου δείχνει να έχει ωριμάσει· ήδη βιώνω το ξεκίνημα μιας προσωπικής αναγέννησης, μιας διαφορετικής οπτικής. Ξαναβρίσκω τη χαρά του πλούσιου χρώματος, των αντικειμένων και των προσώπων, του τοπίου, της ίδιας της φύσης.
Χαίρομαι με ανανεωμένη διάθεση τη ζωγραφική πράξη, ξεφεύγω από τη ρουτίνα, παίρνω πραγματική δύναμη από αυτό που δημιουργώ. Το μόνο δύσκολο στην περίπτωση είναι, ο κόσμος που συνηθίζει τη μορφή της δουλειάς που κάνεις για μερικά χρόνια και καταλαμβάνεται από μια φοβία ή και αντίρρηση, για ότι καινούργιο φτιάχνεις, με αποτέλεσμα στις εκθέσεις έργων που βρίσκονται σ’αυτό το ενδιάμεσο στάδιο και υπάρχουν μαζί παλιότερες και νεότερες εκδοχές, να επιλέγουν τις πρώτες.
Δεν είναι τυχαίο. Οι άνθρωποι αργούν πολύ, αλλά συνηθίζουν και κατανοούν. Αυτό το συγκεκριμένο λοιπόν πρόβλημα(για τον καλλιτέχνη) το έχω αντιμετωπίσει ξανά στη ζωγραφική μου πορεία. Το διαζύγιο με την προηγούμενη μορφή δεν εγκρίνεται άμεσα από το κοινό(όταν μάλιστα αυτή η μορφή έχει αντικατασταθεί άμεσα από μια καινούργια). Για να τα πω ξεκάθαρα, είναι σαν να παρατάς τη σύζυγο που μπούχτησες να βλέπεις χρόνια, για μια εικοσάρα.

Μιλώντας για την ίδια δουλειά που παρουσιάζω, έχω να πω ότι αυτό το νέο ξεκίνημα στρέφει αρκετά βλέμματα προς τα πίσω. Στο πλούσιο χρώμα των μεγάλων δασκάλων του περασμένου αιώνα. Ο λυτρωτικός αντικονφορμισμός, που όταν πραγματοποιείται με αίσθημα και συνείδηση, απελευθερώνει τη δυναμική στο σχέδιο και το χρώμα του ζωγράφου. Σ’αυτή την έκθεση έδωσα όλο το βάρος στο ίδιο το έργο, αδιαφορώντας, περίπου, για πλαίσια, σχήματα, αφίσα κλπ.
Δεν έχω θέμα. Το θέμα είναι η ίδια η ζωγραφική- γι’ αυτό και έδωσα ένα γενικό τίτλο(«ελαιοχρωματισμοί») που θυμίζει ακριβώς μπογιατζήδες. Και πράγματι, αυτή την περίοδο, πριν την έκθεση του Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη, έζησα στη κυριολεξία έτσι. Βουτηγμένος στα χρώματα, τα λάδια και τα νέφτια, άγρυπνος από δημιουργική υπερδιέγερση, να φροντίζω είκοσι ώρες, κάθε μέρα, την καινούργια αυτή ερωμένη...
__________________________________________________________


* Απόσπασμα. Ο Γιάννης Σταύρου προλογίζει με αφορμή την έκθεση του"Ελαιοχρωματισμοί" στη Θεσσαλονίκη, Δεκέμβριος 2004 - Ιανουάριος 2005.




Για τη ζωγραφική του Γιάννη Σταύρου *



Γιάννης Σταύρου, Κυριακάτικος Περίπατος, λάδι σε καμβά

...έτσι αντιμετωπίζω και τη ζωγραφική του Γιάννη Σταύρου του νοσταλγικού απολογητή μιας άλλης Θεσσαλονίκης και του μεθοδικού κυνηγού των μικρών θησαυρών που κρύβει η καθημερινότητα στις τσέπες της. Σαν μια πρόκληση για ένα ένδον ταξίδι, σαν μια ευκαιρία του βλέμματος για ουσιαστική ανάσταση – παράταση ουσιαστικής ζωής.
Οι συνθέσεις του στηρίζονται σε δύο άκρα αντίθετα: τρυφερότητα και ρωμαλέος ρυθμός, αίσθηση της λεπτομέρειας και γνώση του όλου, συναισθηματική φυγή σε χαρισάμενες εικόνες που θάλεγε κι ο Κοσμάς Πολίτης και έγνοια για τη φόρμα, για τη λιτή όσο και στιβαρή παρουσίαση της.

Οι πίνακες του είτε μνημειώνουν χώρους που ήδη αγάπησε, είτε επινοούν καινούργιες θάλασσες για νέα ταξίδια. Αλλού το πλαστικό στοιχείο χτίζει με αφαιρετικές διαδικασίες, κι αλλού ένα μικροφώς, μια πινελιά - καταλύτης αποκαλύπτει ένα καλά κρυμμένο μυστικό. Είναι τότε που τα βαριά μπλε ηλεκτρίζονται από πορτοκαλείς ιριδισμούς και τα κόκκινα δεν αφήνουν ποτέ ασυντρόφευτα τα μαύρα ή τα βαθειά πράσινα. Έτσι είναι∙ το ηδύ πρέπει να προκύπτει απ’το πικρό και τούμπαλιν.

Δάσκαλοι του το πείσμα του για την κατάκτηση μιας αυτάρκους οπτικής γλώσσας και η γνώση, εμπειρική και γι αυτό πολύ ουσιαστική, της νεοελληνικής ζωγραφικής. Από τον Παπαλουκά στον Τσαρούχη και από τον Σπυρόπυλο στον Τέτση. Ώσπου να βρει το δικό του ύφος, την significant form του Clive Bell ή την symbolic form του Cassirer και του Panofsky, δηλαδή έναν χαρακτήρα που να σφραγίζει το έργο του ασχέτως της περιόδου που το φιλοτέχνησε. Ας μην σας ζαλίζω όμως μ’αυτές τις τεχνικές πληροφορίες. Η υγεία της ζωγραφικής του Γιάννη Σταύρου έγκειται στο ότι κανείς μπορεί να την χαρεί δίχως θεωρητικά δεκανίκια και «κριτικές» εξυπνάδες. Μακριά από μένα τέτοια ατοπήματα...
__________________________________________________________


* Απόσπασμα από το κείμενο του ιστορικού & κριτικού τέχνης Μάνου Στεφανίδη με τίτλο "Γυάλινα Μάτια , Αναστημένα Bλέμματα", 2006