t


ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Σχόλια γύρω από τη ζωγραφική, την τέχνη, τη σύγχρονη σκέψη


Οι επισκέπτες του δικτυακού μας τόπου θα γνωρίσουν νέες πτυχές του ελληνικού τοπίου. Θα έρθουν σε επαφή με τις καλές τέχνες, κυρίως με τη ζωγραφική & τους ζωγράφους, τους έλληνες ζωγράφους, με τα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής μας...


Αναδεικνύοντας την ολιστική σημασία του ελληνικού τοπίου, την αδιάσπαστη ενότητα της μυθικής του εικόνας με την τέχνη, τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία και την ποίηση, τη σύγχρονη σκέψη...
-----
καράβια, ζωγραφικη, τοπια, ζωγραφοι, σχολια, ελληνες ζωγραφοι, λογοτεχνια, συγχρονοι ζωγραφοι, σκεψη, θαλασσογραφίες


Δευτέρα 29 Ιουλίου 2013

Η πλήρης πολιτική παρακμή της Δύσης...

David Teniers ο νεότερος, Μαϊμουδιές, λάδι σε καμβά (1610-1690)

 

OI EΞΕΓΕΡΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΡΑΒΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

Εχουν περάσει πάνω από δύο χρόνια από τις εξεγέρσεις στις Αραβικές Χώρες. Ειχα αναφερθεί σ' αυτές τις λαικές κινητοποιήσεις εδώ. Δυστυχώς δεν έπεσα έξω στις εκτιμήσεις μου. Αυτό που είναι πολύ πιό ξεκάθαρο τώρα είναι ότι οι συνέπειες γιά τον υπόλοιπο πλανήτη η γιά την ανθρωπότητα είναι τραγικές.

Ενώ δηλαδή αυτές οι εξεγέρσεις/επαναστάσεις δεν προσέφεραν περισσότερη ελευθερία στους Αραβες αφού συγκροτήθηκαν πολύ πιό αυταρχικά και θεοκρατικά καθεστώτα,ταυτόχρονα δυσκόλεψαν πολύ την σχέση των Αράβων με τον υπόλοιπο πλανήτη. Η βία, κυρίως γιά θρησκευτικούς λόγους έγινε ρουτίνα. Αυτό που κάνει εντύπωση, είναι η στάση των Δυτικών χωρών.
Εκαναν πόλεμο γιά να φύγει ο Καντάφι και γιά να αναλάβουν οι φυλές και οι εξτρεμιστές μουσουλμάνοι στην Λιβύη. Εγκατέλειψαν τον δικτάτορα σύμμαχο τους στην Αιγυπτο, γιά να αναλάβουν οι ισλαμιστές. Δεν ασχολήθηκαν με την Τυνησία, και ανέλαβαν την εξουσία οι ιλαμιστές. Αντίθετα, έκαναν ότι μπορούσαν γιά να μήν πέσουν τα διεφθαρμένα ισλαμιστικά καθεστώτα του Κόλπου. Εκαναν και κάνουν ότι μπορούν γιά να καταρρεύσει ο δικτάτορας της Συρίας, εξοπλίζοντας εξτρεμιστές μουσουλμάνους, ακόμα και την αλ κάιντα. Κάνουν δηλαδή ότι μπορούν γιά να επικρατήσει ο ακραίος ισλαμισμός σ΄αυτές τις χώρες, ενώ αυτό είναι ενάντια στα συμφέροντα τους. Η πλήρης πολιτική παρακμή της Δύσης.

Περισσότερα: http://logikiellada.blogspot.com/#ixzz2aQ7hjUs5

Το ωραίο μέλλον μας...

Πισίνα στην Κίνα...

Σκηνές του παγκοσμιοποιημένου μας μέλλοντος από το κινέζικο παρόν...

Κυριακή 28 Ιουλίου 2013

Η ζωή είναι η φάρσα που όλοι πρέπει να παίξουμε...


Τούτη η φάρσα δεν έχει τέλος! Η αθωότητά μου είναι αρκετή να με κάνει να δακρύσω. Η ζωή είναι η φάρσα που όλοι πρέπει να παίξουμε.

Αρκετά! Αυτό είναι η τιμωρία σας …. Εμπρός, Μαρς! 
Άρθούρος Ρεμπώ


 
Eugène Delacroix, Η σφαγή της Χίου

Άρθούρος Ρεμπώ

Μια εποχή στην κόλαση

Βρόμικο αίμα

Απ’ τους προγόνους μου του Γαλάτες, κατέχω τα χλωμά γαλάζια μάτια μου, η στενοκεφαλιά και η αδεξιότητα μου στη μάχη. Τα ενδύματα μου είναι τόσο βαρβαρικά όσο και τα δικά τους. Tα μαλλιά μου όμως, αλίγδωτα τ’ αφήνω.

Οι Γαλάτες ήταν ζωογδάρτες και οι πιο αδέξιοι αχυροξηραντές της εποχής τους.

Από αυτούς κληρονόμησα την ειδωλολατρία και την αγάπη μου για ανοσιουργήματα – Ω! και όλα τα είδη της βίας, το θυμό,  την  ακολασία- υπέροχη που’ ναι,  την απόλαυση: – και προ πάντων το ραχάτι και  την τεμπελιά.

Κάθε είδους τέχνες με τρομοκρατούν.  Αφεντικά και εργάτες, όλοι τους χωριάτες, ταπεινής καταγωγής. Το χέρι που βαστά την πέννα είναι ισάξιο αυτού που κρατά τ’ αλέτρι. Τί χειρωνακτική εποχή! Ποτέ δεν θα χρησιμοποιήσω τα χέρια μου. Έτσι κι αλλιώς η νοικοκυροσύνη φαντάζει μακριά μου. Η εντιμότητα της ζητιανιάς με θλίβει. Οι εγκληματίες είναι τόσο αηδιαστικοί όσο και οι ευνούχοι· Παραμένω ανέγγιχτος, κι όλα το ίδιο μου κάνουν.

Αλλά ποιός κατέστησε τη γλώσσα μου τόσο αναξιόπιστη, ώστε μέχρι τώρα με καθοδήγησε και με κράτησε αδρανή;  Ούτε καν το ίδιο μου το σώμα δε χρησιμοποίησα για να τα καταφέρω, πιο αργόσχολος και από έναν φρύνο, έζησα παντού. Ούτε μια οικογένεια υπάρχει στην Ευρώπη που να μη γνωρίζω. Μιλώντας για οικογένειες εννοώ, φαμίλιες σα τη δική μου, που χρωστούν τα πάντα στη Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Με γιους πρωτότοκους κάθε φαμίλιας ξάπλωσα.

Εάν είχα έστω, κάποια ταύτιση, σε ένα οποιοδήποτε χρονικό σημείο της Γαλλικής ιστορίας.

Αλλά αντ’ αυτού, τίποτε.

Γνωρίζω καλά ότι ήμουν πάντα απόγονος μιας κατώτερης γενιάς. Έτσι δεν μπόρεσα να κατανοήσω την επανάσταση. Οι πρόγονοι μου ποτέ δεν εξεγέρθηκαν , εκτός του να λεηλατήσουν, του να κατασπαράξουν σα λύκοι, το κτήνος που δεν σκότωσαν.

Αναθυμούμαι την ιστορία της Γαλλίας, πρεσβυτέρας κόρης της Εκκλησίας. Έπρεπε να ‘χω πάει, όπως ένας δουλοπάροικος, σταυροφόρος στους Άγιους Τόπους· το κεφάλι μου είναι γεμάτο μονοπάτια των πεδιάδων της Σουαβίας, απόψεων του Βυζαντίου, προμαχώνων της Ιερουσαλήμ, της λατρείας της Μαρίας, της θλιβερής σκέψης του Χριστού Εσταυρωμένου, στροφές στο κεφάλι μου με χίλιες γητειές βέβηλες .  – Κάθομαι σαν τον λεπρό απάνου σε  θρύψαλα δοχείων και τσουκνίδες, στα θεμέλια ενός διαβρωμένου από τον ήλιο τείχους.- Αργότερα, στρατιώτης του ιππικού, βρήκα προσωρινό καταφύγιο κάτω από τις γερμανικές νύχτες.

Α! Ένα πράγμα ακόμη· Χορεύω σε Σαββαταία τελετή σε κατακόκκινο ξέφωτο, χορεύω μαζί με γριές και παιδιά.

Δεν θυμάμαι καλά το παρελθόν τούτης της γης και τη Χριστιανοσύνη. Ποτέ δεν θα σταματήσω να βλέπω τον εαυτό μου σ’ αυτό το παρελθόν. Αλλά πάντα ολομόναχος, χωρίς οικογένεια, ποία γλώσσα τάχα χρησιμοποίησα για να μιλήσω;  Ποτέ δεν φάνηκα στα συμβούλια του Χριστού· Μήτε στα συμβούλια των Λόρδων, αντιπροσώπων του Χριστού. Τι να’ μουν άραγε στον περασμένο αιώνα: Ούτε ένα σημάδι δεν βλέπω στο παρόν μου. Όχι άλλοι περιπλανώμενοι, όχι άλλοι ασαφείς πόλεμοι πια. Η ταπεινή ράτσα  συγκάλυψε επαρκώς τα πάντα-τους ανθρώπους, καθώς λεει κάποιος, την αιτία· το έθνος και την επιστήμη.

 Α! Επιστήμη! Όλα έχουν ξαναγίνει. Το τούτο μου εστί το αίμα – το ύστατο μυστήριο-  έχουμε την Ιατρική και τη Φιλοσοφία- των αρχαίων γυναικών τα γιατροσόφια και τα λαϊκά τραγούδια παρήλθαν. Και οι πριγκιπικές διασκεδάσεις και τα απαγορευμένα των βασιλέων παιχνίδια. Γεωγραφία, Κοσμογραφία, Μηχανική, Χημεία!…

Επιστήμη, η νέα αριστοκρατία! Πρόοδος! Ο κόσμος προελαύνει!…Και γιατί να μην μπορεί ν’ αλλάξει τούτο;

Είναι τα οράματα των αριθμών. Κινούμαστε προς το Πνεύμα. Και ότι σας λέγω είναι βέβαιο, είναι προφητικό. Κατανοώ και δεδομένου ότι δεν μπορώ να εκφραστώ χωρίς λέξεις παγανιστικές, καλύτερα να παραμείνω σιωπηλός.

Αίμα ειδωλολατρικό επιστρέφει! Σιμώνουμε το Πνεύμα· γιατί ο Χριστός δεν μ’ ελεεί κληροδοτώντας την ψυχή μου με ευγένεια και ελευθερία;  Αλίμονο, το Ευαγγέλιο παρήλθε! Το Ευαγγέλιο! Το Ευαγγέλιο.

Αδηφάγος αναμένω το Θεό μου. Για την αιωνιότητα ολάκερη θα παραμένω ο γόνος μιας κατώτερης γενιάς.

Και τώρα είμαι εδώ, στις παραλίες της Βρετάνης. Αφήστε τις πόλεις να ανάψουν τις λάμπες τους τη νύχτα. Η ημέρα μου έσβησε· εγκαταλείπω την Ευρώπη. Ο θαλασσινός αγέρας θα καυτηριάσει τους πνεύμονες μου· τα τροπικά κλίματα θα μαυρίσουν τη σάρκα μου. Να κολυμπήσω, να λιώσω το χορτάρι, να κυνηγήσω, μα πιότερο να καπνίσω· να πιω οινοπνεύματα δυνατά σα σίδερο λιωμένο, όπως αυτά που συνήθιζαν να πίνουν οι αγαπημένοι μου πρόγονοι γύρω από φωτιές αναμμένες.

Θα επιστρέψω με σιδερένια μέλη, με μαυρισμένη σάρκα και μάτια λυσσασμένα. Και στη θέα ετούτη, ως  δυνατής γενεάς θα τους φανώ. Χρυσάφι θα κατέχω: Βάναυσος και νωθρός θα είμαι. Γυναίκες προστρέχουν τέτοιας λογής  σακάτηδες αγροίκους που γυρνούν από κλίματα αναμμένα. Θα αναμειχθώ με τα κοινά. Σώθηκα.

Τώρα είμαι καταραμένος. Απεχθάνομαι την πατρίδα μου. Το καλύτερο για μένα είναι ένας μεθυσμένος ύπνος , φυτεμένος σε κάποια ακρογιαλιά, μόνο αυτό αξίζει.

Μα κανείς δε φεύγει – Ας ξαναπιάσουμε εξ’ αρχής τους δρόμους μας – φορτωμένους με ανηθικότητα, μ’  ανηθικότητα που έθρεψε τις ρίζες του μαρτυρίου μου, από της λογικής την εποχή- στον ουρανό ανεβαίνει, χτυπώντας με, εκσφενδονίζοντας και σέρνοντας με.

Η τελική αθωότητα, η τελική δειλία. Καθώς έχει λεχθεί. Ας μη διασπείρω στον κόσμο την απέχθεια και τις προδοσίες μου.

Εμπρός! Η πορεία, τα φορτία, η ερημιά, πλήξη και οργή.

Σε ποιόν να πουληθώ; Ποιά κτήνη να λατρέψω; Ποιές ιερές εικόνες να καταστρέψει κάποιος; Ποιές καρδιές θα ραγίσω;  Ποιό ψέμα να κρατήσω – σε ποιό αίμα να πατήσω;

Καλύτερα να προφυλαχθώ απ’ τη δικαιοσύνη – η σκληρή ζωή, απλά κτηνώδης- Ν’ ανασηκώσω, με μια στεγνή γροθιά, το σκέπαστρο του φέρετρου, να ξαπλώσω μέσα, ασφυκτιώντας. Έτσι μήτε γηρατειά, μήτε κίνδυνοι: ο τρόμος δεν είναι Γάλλος

Α! Τόσο πολύ προλόγισα, που προσφέρω ανώφελα αυτό, που ένα θείο είδωλο το ωθεί στην τελειότητα.

Ω, Αυταπάρνηση μου, θαυμαστή φιλευσπλαχνία μου, ανιδιοτελή μου αγάπη! Ακόμα εδώ κάτω, για όλα αυτά.

Εκ Βαθέων, Κύριε, (De profundis, Domine) Τι αρχίδι που είμαι!

Μικρό παιδί ήμουν ακόμη, που θαύμασα τη σκληρή καταδίκη αυτών, που η πόρτα της φυλακής θα τους κρατήσει ισόβια δεσμώτες. Επισκέφθηκα πανδοχεία και δωμάτια νοικιασμένα,  από την παρουσία του, καθαγιασμένα. Αντίκρισα με το βλέμμα του τον γαλανό ουρανό και τον οργασμό των ανθών μες στα λιβάδια.  Στους δρόμους των πόλεων ακολούθησα το μοιραίο του άρωμα  Κι ήταν δυνατότερος από Άγιο, πιο διαισθητικός από στρατοκόπο- και αυτός, αυτός μόνο! ήταν μάρτυρας της δόξης και του σκοπού.

Σε άδειους δρόμους, τις χειμωνιάτικες νύχτες, άστεγος, παγωμένος και πεινασμένος, μια φωνή έσφιξε την παγωμένη μου καρδιά: «Αδυναμία ή Δύναμη: Υπάρχεις, τούτο είναι δύναμη. Δεν γνωρίζεις κατά που ή γιατί πορεύεσαι, προς πάσα κατεύθυνση να πορευθείς, απάντησε σε καθένα. Έτσι κι αλλιώς κανείς δεν θα σε βλάψει πιότερο, απ’ ότι σα νάσουν  πτώμα». Το πρωί η ματιά μου ήταν τόσο απλανής και το πρόσωπο μου έμοιαζε τόσο άδειο, που κι αυτούς που καταπρόσωπο συναπάντησα, ίσως μήτε να  μ’ αντιλήφθηκαν.

Ξάφνου, στις πόλεις, η λάσπη μου φάνηκε σα μίγμα κοκκινόμαυρο, όπως η αντανάκλαση της λάμπας στον καθρέφτη,  που μετακινείται στο διπλανό δωμάτιο, όπως ο θησαυρός στο δάσος! Καλή Τύχη ούρλιαξα, κι είδα μια θάλασσα από φλόγες και καπνός γέμισε τον ουρανό· και στ’ αριστερά, και στα δεξιά, κάθε αγαθό να εκρήγνυται όπως μυριάδες κεραυνοί.

Αλλά από τα όργια και τη συντροφιά των γυναικών όλα μου ήταν απαγορευμένα. Ούτε ακόμα ένας φίλος. Είδα τον εαυτό μου μπροστά σε έναν όχλο, να στέκει αντιμέτωπος με έναν πυροσβεστικό ουλαμό, κλαίγοντας με θλίψη που δεν μπορούσαν να με καταλάβουν, και ζήτησα συγχώρεση! – όπως η Ζαν Ντ’ Αρκ !- « Κληρικοί, Καθηγητές και Ιατροί, σφάλετε καθώς με παραδίδετε στα χέρια του νόμου. Ποτέ δεν ήμουν δικός σας· Ποτέ δεν ήμουν Χριστιανός· Ανήκω στη ράτσα που τραγούδησε στο ικρίωμα. Δεν καταλαβαίνω τους νόμους σας· Δεν έχω καμία ηθική, είμαι ένα κτήνος: Έχετε παραπλανηθεί…»

Ναι, σφαλίζω τα μάτια μου στο φως σας. Είμαι ένα κτήνος, ένας αράπης. Αλλά μπορώ να σωθώ. Σεις είστε ψευταράπαδες, μανιακοί, άγριοι, δυστυχείς, όλοι σας. Έμπορε, είσαι ένας σκυλάραπας· Δικαστή, είσαι ένας σκυλάραπας· Στρατηγέ, είσαι σκυλάραπας, Αυτοκράτορα, παλιά μου φαγούρα, είσαι σκυλάραπας· Μεθύσατε μ’ αφορολόγητο πιοτό, παραγωγής του Σατανά – αυτοί οι άνθρωποι εμπνέονται από τον πυρετό και τον καρκίνο. Ανάπηροι και γέροι είναι τόσο αξιοσέβαστοι που ζητούν να τους βράσουν – το καλύτερο πράγμα είναι να εγκαταλείψεις αυτή την ήπειρο, όπου η τρελή περιπλάνηση παρέχει καταφύγιο σε αυτούς τους τρισάθλιους. Εισέρχομαι στο αληθινό βασίλειο των παιδιών του Ham.

Κατανοώ τη φύση;  Κατανοώ τον εαυτό μου; Όχι άλλα λόγια. Θάβω τους πεθαμένους στην κοιλιά μου… Κραυγές, τύμπανα, χορός, χορός, χορός, χορός! Δεν βλέπω την ώρα που οι λευκοί θα αποβιβαστούν, θα περιέλθω στην ανυπαρξία.

Δίψα και πείνα, κραυγές, χορός, χορός, χορός, χορός!

Οι λευκοί αποβιβάζονται! Κανόνια! Τώρα πρέπει να βαφτιστούμε, να ντυθούμε και να αρχίσουμε τη δουλειά.

Η καρδιά μου διαποτίστηκε από επιείκεια. Α! Κι αυτό δεν το είχα προβλέψει.

Δεν έχω σε λάθος υποπέσει. Αλαφρές θα’ ναι οι μέρες μου, και άφεση θα μου δοθεί. Δεν θα υποφέρω τα βάσανα μιας ψυχής μισοπεθαμένης έναντι του Αγαθού, εκεί όπου φως ασκητικό επιστρέφει ως νεκρικών κεριών το φως. Η μοίρα ενός υιού πρωτότοκου, ένα πρόωρο φέρετρο σκεπασμένο αστραφτερά δάκρυα. Χωρίς αμφιβολία η ασωτία είναι ανόητη, η διαστροφή επίσης· κάποιος πρέπει να πετάξει τη σαπίλα μακριά. Μα το ρολόι θα πρέπει να σημάνει στις ώρες του απόλυτου πόνου. Άραγε μπορώ σα να ‘μουν παιδί να παίξω στον Παράδεισο, ξεχνώντας όλη αυτή τη δυστυχία;

Γρήγορα! Υπάρχουν άλλες ζωές; Ο ύπνος για τους πλουσίους είναι αδύνατος. Τα πλούτη ήταν πάντοτε κοινό αγαθό.  Η Θεϊκή  Αγάπη παρέχει μόνο τα κλειδιά της γνώσης. Βλέπω ότι η φύση είναι μόνο μια επίδειξη ευγένειας. Αποχαιρετιστήριες χίμαιρες, ιδανικά και λάθη.

Το μετρημένο άσμα των αγγέλων αναδύεται από το ναυαγοσωστικό πλοιάριο: Είναι η θεία αγάπη. Δύο αγάπες! Δύναμαι να πεθάνω από αγάπη γήινη, να πεθάνω από αφοσίωση. Άφησα πίσω μου ψυχές των οποίων η θλίψη θέριεψε στη αναχώρηση μου. Με επιλέγετε μεταξύ των ναυαγών, αυτοί που παραμένουν άραγε δεν είναι φίλοι μου;

Σώστε τους!

Ο σκοπός αναγεννήθηκε μέσα μου. Ο κόσμος είναι καλός. Θα ευλογήσω τη ζωή. Θα αγαπήσω τους αδελφούς μου. Δεν υπάρχουν πλέον οι υποσχέσεις της παιδικής ηλικίας. Μήτε η ελπίδα της διαφυγής των γηρατειών και του θανάτου. Ο Θεός είναι η δύναμή μου, και Τον δοξάζω.

Η πλήξη δεν είναι πλέον η αγάπη μου. Η οργή, διαστροφή, τρέλα, των οποίων κάθε παρόρμηση και καταστροφή γνωρίζω – το φορτίο μου ολόκληρο κατέβασα. Με καθαρό το πνεύμα σας εκτιμήστε το μέγεθος της αθωότητας μου. Είμαι ανίκανος να ζητήσω της ήττας μου παρηγοριά. Δεν με φαντάζομαι να ξεκινώ για γάμο, και ο Ιησούς Χριστός να είναι πεθερός μου.

Δεν είμαι δεσμώτης του σκοπού μου. Έχω πει: Θεός. Θέλω ελευθερία στη σωτηρία: πώς θα την επιτύχω; Οι ελαφρές απολαύσεις μ’ αφήσανε. Καμία περαιτέρω ανάγκη για τη θεία αγάπη ή για την αφοσίωση στο καθήκον. Δεν μετανοώ για την εποχή των συγκινήσεων και των αισθημάτων. Κάθε τι έχει το σκοπό του, περιφρόνηση και ευσπλαχνία: Κρατώ τη θέση μου στην κορυφή της αγγελικής ιεραρχίας της καλής αίσθησης.

Όσον αφορά στην εγκατεστημένη ευτυχία, εσωτερική ή όχι… όχι δεν δύναμαι. Είμαι τόσο άσωτος, τόσο αδύναμος. Τον ανθό της ζωής φουντώνει η εργασία, να μια παλιά ιδέα, όχι δική μου· η ζωή μου δεν ζυγίζει παρά ελάχιστα, παρασύρεται και περιπλανιέται πολύ πέρα από τη δράση, αυτό το αγαπημένο σημείο του κόσμου. 

Πώς έγινα γεροντοκόρη, για να βρω το κουράγιο και  να αγαπήσω το θάνατο!

Αν ο Θεός μου κληροδοτούσε ηρεμία ουράνια, αιθερική, η προσευχή- όπως οι πρώτοι μάρτυρες- Άγιοι! Ισχυροί! Αναχωρητές, ενός είδους καλλιτέχνες πλέον δεν χρειαζόμαστε!

Τούτη η φάρσα δεν έχει τέλος! Η αθωότητά μου είναι αρκετή να με κάνει να δακρύσω. Η ζωή είναι η φάρσα που όλοι πρέπει να παίξουμε.

Αρκετά! Αυτό είναι η τιμωρία σας …. Εμπρός, Μαρς!

 A! Τα πνευμόνια μου καίγονται, τα μηλίγγια μου στριγκλίζουν! Η νύχτα κυλά στα μάτια μου, κάτω από αυτόν τον ήλιο! Η καρδιά μου… τα μέλη μου….

Πού πηγαίνουμε; Στη μάχη; Είμαι αδύναμος! οι άλλοι προχωρούν… Εργαλεία, όπλα…χρόνος!…

Πυρ! Ρίχτε μου! Εδώ! ή παραδίνομαι -δειλοί! Θα σκοτωθώ! Θα ριχτώ κάτω από τις οπλές των αλόγων!

 Aχ!…

- Θα σε συνηθίσω

Αυτός θα ήταν ο Γαλλικός τρόπος ζωής, το μονοπάτι της τιμής! 



Μετάφραση: Γιάννης Αντιόχου

Παρασκευή 26 Ιουλίου 2013

Προκαλούμε το ενδιαφέρον των άλλων στο βαθμό που σκορπάμε δυστυχία γύρω μας...

Όποιος μιλάει εξ ονόματος άλλων είναι πάντα απατεώνας.
Εμίλ Σιοράν

Οι πρόξενοι των μεγαλύτερων καταστροφών και συμφορών στην ίσαμε τώρα ιστορία δεν ήσαν οι σχετικιστές ,οι σκεπτικιστές και οι μηδενιστές , παρά οι ηθικιστές – και μάλιστα στο όνομα της «μόνης» αληθινής θρησκείας , της «μόνης » ορθής πολιτικής ή της «μόνης» κυρίαρχης φυλής.
Παναγιώτης Κονδύλης



Εμίλ Σιοράν (1911-1995)
Αφορισμοί

Ο λόγος που ανεχόμαστε ο ένας τον άλλον είναι ότι είμαστε όλοι απατεώνες.

Ένας πολιτισμός καταστρέφεται όταν οι θεοί του καταστρέφονται.

Για να είναι κάποιος από στόφα ηγέτη, είναι απαραίτητο να έχει κάποια μορφή νοητικής διαταραχής.

Να ζεις σημαίνει να χάνεις έδαφος.

Αυτό που είναι υπέροχο είναι πως κάθε μέρα μας φέρνει μια καινούργια αιτία για να εξαφανιστούμε.

Μόνο οι αισιόδοξοι αυτοκτονούν. Αισιόδοξοι που δεν κατορθώνουν πλέον να είναι αισιόδοξοι. Οι άλλοι, μη έχοντας λόγο για να ζουν, γιατί θα είχαν κάποιον για να πεθάνουν;

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ήρθαμε στον κόσμο αυτόν για να μην κάνουμε απολύτως τίποτα.

Όλη η ηθική δεν έχει άλλο σκοπό από το να μετατρέψει αυτή τη ζωή σε ένα σύνολο χαμένων ευκαιριών.

Γράψε βιβλία μόνο αν πρόκειται να γράψεις σ’ αυτά πράγματα που δεν μπορείς να εμπιστευθείς σε κανένα.

Κατοικούμε μια γλώσσα παρά μια χώρα.

Όπως όλοι οι εικονοκλάστες, γκρέμισα τα είδωλά μου για να θυσιάσω στα κομμάτια τους.

Η μεγάλη τέχνη είναι να ξέρεις να μιλάς για τον εαυτό σου σε έναν απρόσωπο τόνο.

Τα σχίσματα και οι αιρέσεις είναι μεταμφιεσμένος εθνικισμός.

Ο μονοθεϊστικός ιουδαιοχριστιανισμός είναι ο σταλινισμός της αρχαιότητας.

Ένας μακρινός εχθρός είναι πάντα προτιμότερος από έναν εχθρό έξω από τις πύλες.

Προκαλούμε το ενδιαφέρον των άλλων στο βαθμό που σκορπάμε δυστυχία γύρω μας.

Το να ζεις χωρίς κανένα στόχο! Έχω ατενίσει αυτήν την κατάσταση και συχνά την έχω κατακτήσει, χωρίς να καταφέρω να μείνω εκεί. Είμαι πολύ αδύναμος για τέτοια ευτυχία.

Τι έκανε ο Θεός όταν δεν έκανε τίποτα; Πώς αξιοποιούσε, πριν τη Δημιουργία, όλο αυτόν τον τρομακτικό ελεύθερο χρόνο του;

Στον Φάουστ, ο διάβολος είναι υπηρέτης του Θεού. Αναρωτιέμαι μήπως ισχύει το αντίστροφο. Επειδή, αν δεχτούμε ότι ο διάβολος κυβερνάει τον κόσμο, όλα εξηγούνται. Αντίθετα, αν είναι ο Θεός που κυβερνάει, τίποτα δεν μπορεί να εξηγηθεί.

Η συνείδηση είναι κάτι περισσότερο από αγκάθι. Είναι το μαχαίρι στη σάρκα.

Η πραγματικότητα δεν αποτελεί έμπνευση για τη λογοτεχνία. Στα καλύτερά της, η λογοτεχνία αποτελεί έμπνευση για την πραγματικότητα.

Εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια, ο Ιησούς μάς εκδικείται που δεν πέθανε πάνω σ’ ένα άνετο ανάκλιντρο.

Η ζωτική δύναμη του έρωτα: θα ήταν άδικο να κακολογήσουμε ένα συναίσθημα που κατάφερε να επιβιώσει του ρομαντισμού και του μπιντέ.

Όσο πιο πολύ ζει κανείς, τόσο λιγότερο χρήσιμο φαίνεται που έχει ζήσει.

Το σύμπαν μεταμορφωμένο σε κυριακάτικα απογεύματα… είναι ο ορισμός της πλήξης, και το τέλος του σύμπαντος.

Ακόμα περισσότερο και από το ποίημα, είναι μέσα στον αφορισμό που η λέξη είναι νεκρή.

Τι κρίμα που για να πάμε προς το Θεό πρέπει να περάσουμε μέσα από την Πίστη!

Η Γαλλική γλώσσα δεν ταιριάζει στο χαρακτήρα μου. Θα μου ταίριαζε μια άγρια γλώσσα, μια γλώσσα μεθυσμένων. Τα Γαλλικά υπήρξαν για μένα ένας ζουρλομανδύας.

Θα θέλαμε μερικές φορές να είμαστε κανίβαλοι, όχι για να καταβροχθίσουμε κάποιον, αλλά για να τον ξεράσουμε.

Χωρίς το Θεό, όλα είναι μηδέν. Και ο Θεός; Το απόλυτο μηδέν.

Η μόνη χρησιμότητα της αγάπης είναι που μας κάνει να υπομένουμε τα κυριακάτικα απογεύματα -βάναυσα και ασύγκριτα, που μας πληγώνουν για την υπόλοιπη εβδομάδα, και για μια αιωνιότητα.

Κάθε απελπισία είναι ένα τελεσίγραφο στο Θεό.

Το μυστικό της προσαρμογής μου στη ζωή; Άλλαζα τις απελπισίες σαν πουκάμισα.

Όποιος δεν έχει δει μπουρδέλο στις 5 η ώρα το πρωί, δεν ξέρει σε τι αποχαύνωση οδηγείται αυτός ο πλανήτης.

Όποιος δεν είχε την τύχη οι γονείς του να είναι αλκοολικοί, πρέπει να περάσει μια ολόκληρη ζωή μεθώντας για να αντισταθμίσει τη βαριά κληρονομιά των αρετών τους.

Ο Σοπέν προήγαγε το πιάνο στο επίπεδο της φθίσης.

Ο χριστιανισμός -λατινικός ιουδαϊσμός- πασπάλισε με μια ανεξίτηλη καπνιά τη Μεσογειακή πληθωρικότητα.

Αν θέλετε να αφήσετε ένα όνομα, συνδέστε το με μια εκκλησία παρά με μια αυτοκρατορία.

Μ’ αρέσουν αυτοί οι λαοί αστρονόμων: οι Χαλδαίοι, οι Ασσύριοι, οι Προκολομβιανοί, που επειδή τους άρεσε ο ουρανός, χρεοκόπησαν την ιστορία.


Τετάρτη 24 Ιουλίου 2013

επιλέγουμε έναν απατεώνα ή έναν ευνούχο να μας κυβερνήσει...


«Σε όλη μου τη ζωή πίστευα ότι γνώριζα κάτι. Όμως, ήρθε μια παράξενη ημέρα που συνειδητοποίησα ότι δεν ήξερα τίποτε. Έτσι οι λέξεις έχασαν το περιεχόμενό τους. Έφθασα πολύ αργά στην έσχατη αβεβαιότητα. Ο πραγματικός στοχασμός είναι ο στοχασμός γύρω από την ταυτότητά μας».
Έζρα Πάουντ

Γιάννης Σταύρου, Ακρόπολη 05.45, λάδι σε καμβά

Έζρα Πάουντ

Αποφθέγματα

Σκλάβος είναι αυτός που περιμένει να έρθει κάποιος να τον ελευθερώσει.

Ο ναός είναι ιερός επειδή δεν είναι προς πώλησιν.

Μεγαλοφυΐα είναι η ικανότητα να μπορείς να δεις δέκα πράγματα όταν ο κανονικός άνθρωπος βλέπει ένα.

Αν κάποιος μάθει καλά Ελληνικά, μπορεί να βρει σχεδόν ολόκληρη την ποίηση στον Όμηρο.

Η μεγάλη λογοτεχνία είναι απλά γλώσσα φορτισμένη με νόημα στον ύψιστο βαθμό.



Ποιήματα

Το δέντρο

Στάθηκα ακίνητος και ήμουν μέσα στο δάσος ένα δένδρο

Ξέροντας την αλήθεια για όσα ήσαν άλλοτε αθώρητα.

Μιλώ για τη Δάφνη και για το τόξο από δάφνη

Και το ζευγάρι των γερόντων που φιλοξένησε θεούς

Κι έγινε δρυς-φλαμουριά ανάμεσα στον κόσμο

Και τούτο αφού πιο πριν οι θεοί είχαν δεχθεί από αυτούς

Ευγενική φιλοξενία και είχαν  προσκληθεί να εισέλθουν

Στην εστία  της καρδιάς που ήταν το σπίτι τους,

Τότε μπορέσανε να κάνουν αυτό το θαυμάσιο πράγμα.

Όμως εγώ ήμουν ένα δένδρο μέσα στο δάσος

Και κατανόησα πολλά καινούργια πράγματα

Που στο μυαλό μου πριν ήσαν παράλογα.


Η εντολή

Πηγαίνετε τραγούδια μου  στους μοναχικούς και τους ανικανοποίητους

Πηγαίνετε σε αυτούς με τα σπασμένα νεύρα, στους δούλους της συμβατικότητας

Χαρίστε τους την περιφρόνησή μου για τους δυνάστες  τους.

Πηγαίνετε σαν μεγάλο κύμα  από κρύο νερό

Κουβαλώντας την περιφρόνησή μου για τους δυνάστες  .

Μιλήστε  κατά  της ασυνείδητης καταπίεσης

Μιλήστε κατά της τυραννίας των πεζών ανθρώπων

Μιλήστε ενάντια στους δεσμούς.

Πηγαίνετε στην αστή που πεθαίνει από πλήξη

Πηγαίνετε στις γυναίκες των προαστίων

Πηγαίνετε στους κακοπαντρεμένους

Πηγαίνετε σε αυτούς που η αποτυχία τους μένει κρυμμένη

Πηγαίνετε σε αυτούς που ζευγάρωσαν κακότυχα

Πηγαίνετε στην αγορασμένη σύζυγο

Πηγαίνετε στην γυναίκα με την προίκα

Πηγαίνετε σε αυτούς που έχουν λεπτούς τρόπους

Πηγαίνετε σε αυτούς που οι λεπτές επιθυμίες τους δεν πραγματοποιούνται

Πηγαίνετε σαν σαράκι στην απραξία του κόσμου

Βαδίστε με την κόψη εναντίον της και δυναμώστε τις λεπτές χορδές

Γεμίζοντας εμπιστοσύνη τα φύκια και τις κεραίες της ψυχής.

Πηγαίνετε με φιλικό τρόπο

Πηγαίνετε με ανοιχτό λόγο

Ερευνήστε για καινά δαιμόνια και για καινά αγαθά

Σταθείτε αντίθετα σε κάθε μορφή καταπίεσης

Πηγαίνετε  στους μεσήλικες που χόντρυναν

Και σε όσους έχασαν το ενδιαφέρον τους

Πηγαίνετε στους έφηβους που ασφυκτιούν μέσα στην οικογένεια

Ω πόσο απαίσιο είναι

Να βλέπεις τρεις γενιές κάτω από την ίδια στέγη

Είναι σαν δένδρο με νέα βλαστούς

Και με κλαδιά που πέφτουν σαπισμένα.

Πηγαίνετε να ταρακουνήσετε την κοινή γνώμη

Σταθείτε αντίθετα στη δουλεία του αίματος

Σταθείτε αντίθετα σε κάθε είδους χειραφέτηση.


E.P. Ode Pour L'election De Son Sepulchre

For three years, out of key with his time,
He strove to resuscitate the dead art
Of poetry; to maintain "the sublime"
In the old sense. Wrong from the start--

No, hardly, but seeing he had been born
In a half savage country, out of date;
Bent resolutely on wringing lilies from the acorn;
Capaneus; trout for factitious bait;

Idmen gar toi panth, hos eni troie
Caught in the unstopped ear;
Giving the rocks small lee-way
The chopped seas held him, therefore, that year.

His true Penelope was Flaubert,
He fished by obstinate isles;
Observed the elegance of Circe's hair
Rather than the mottoes on sun-dials.

Unaffected by "the march of events,"
He passed from men's memory in l'an trentuniesme
de son eage;the case presents
No adjunct to the Muses' diadem.

II
The age demanded an image
Of its accelerated grimace,
Something for the modern stage
Not, at any rate, an Attic grace;

Not, certainly, the obscure reveries
Of the inward gaze;
Better mendacities
Than the classics in paraphrase!

The "age demanded" chiefly a mould in plaster,
Made with no loss of time,
A prose kinema, not, not assuredly, alabaster
Or the "sculpture" of rhyme.

III
The tea-rose tea-gown, etc.
Supplants the mousseline of Cos,
The pianola "replaces"
Sappho's barbitos.

Christ follows Dionysus,
Phallic and ambrosial
Made way for macerations;
Caliban casts out Ariel.

All things are a flowing
Sage Heracleitus say;
But a tawdry cheapness
Shall outlast our days.

Even the Christian beauty
Defects--after Samothrace;
We see to kalon
Decreed in the market place.

Faun's flesh is not to us,
Nor the saint's vision.
We have the press for wafer;
Franchise for circumcision.

All men, in law, are equals.
Free of Pisistratus,
We choose a knave or an eunuch
To rule over us.

O bright Apollo,
Tin andra, tin heroa, tina theon,
What god, man or hero
Shall I place a tin wreath upon!

IV
These fought in any case,
And some believing,
pro domo, in any case...

Some quick to arm,
some for adventure,
some from fear of weakness,
some from fear of censure,
some for love of slaughter, in imagination,
learning later...
some in fear, learning love of slaughter;

Died some, pro patria,
non "dulce" not "et decor"...
walked eye-deep in hell
believing old men's lies, then unbelieving
came home, home to a lie,
home to many deceits,
home to old lies and new infamy;
usury age-old and age-thick
and liars in public places.

Daring as never before, wastage as never before.
Young blood and high blood,
fair cheeks, and fine bodies;

fortitude as never before

frankness as never before,
disillusions as never told in the old days,
hysterias, trench confessions,
laughter out of dead bellies.

V
There died a myriad,
And of the best, among them,
For an old bitch gone in the teeth,
For a botched civilization,

Charm, smiling at the good mouth,
Quick eyes gone under earth's lid,

For two gross of broken statues,
For a few thousand battered books. 


Ε.Π. Ωδή για την επιλογή του τάφου του

Ι

Τρία χρόνια ασυντόνιστος με την εποχή του

Αγωνίστηκε να ξαναφέρει στη ζωή τη νεκρή τέχνη

Της ποίησης. Να διατηρήσει ΄το υψηλό'

Mε την παλιά του έννοια Λάθος απ' την αρχή-

Όχι οπωσδήποτε, μα βλέποντας πως είχε γεννηθεί

Παράκαιρα σε μια μισοάγρια χώρα.

Αποφασισμένος να βγάλει κρίνα από το βελανίδι.

Καπανέας .πέστροφα για δόλωμα απατηλό

Ίδμεν γαρ τοι πάνθ' ός ενί Τροίη

Ακουσμένο από το άφραχτο αυτί.

Παραπλέοντας των βράχων το απάγγειο

Οι ταραγμένες θάλασσες τον κράτησαν, επομένως εκείνη τη χρονιά.

Η αληθινή του Πηνελόπη ήταν ο Φλωμπέρ

Ψάρευψε σε πεισματικά νησιά

Πρόσεξε τη χάρη των μαλλιών της Κίρκης

Μάλλον παρά τα γνωμικά στα ηλιακά ωρολόγια.

Ανεπηρέαστος από την 'ροή των γεγονότων'

Πέρασε από τη μνήμη των ανθρώπων en l' an trentiesme

De son eage. Η περίπτωση δεν παρουσιάζει

Καμιά προσθήκη στο διάδημα των Μουσών.

ΙΙ

Η εποχή απαιτούσε μιαν εικόνα

Του επιταχυνόμενου μορφασμού της,

Κάτι για τη σύγχρονη σκηνή

Όχι, πάντως μιαν Αττική χάρη,

Όχι, όχι ασφαλώς, τους σκοτεινούς ρεμβασμούς

Της εσωστρέφειας

Καλύτερα ψευδολογίες

Παρά τους κλασικούς σε παράφραση!

Η 'εποχή απαιτούσε' κυρίως ένα γύψινο εκμαγείο

Φτιαγμένο χωρίς καμιάν απώλεια χρόνου,

Μια πρόζα κινηματογραφική, όχι, όχι ασφαλώς, αλάβαστρο

Ή την 'πλαστική»' της ρίμας.

V

Πέθαναν μυριάδες

Κι ανάμεσά τους οι καλύτεροι

Για μια ξεδοντιασμένη γριά σκύλα

Γι α έναν πρόχειρα μπαλωμένο πολιτισμό,

Γοητεία, χαμόγελο στο ωραίο στόμα

Γρήγορα μάτια που πήγαν κάτω από το βλέφαρο της γης,

Για δύο γκρόσες αγάλματα σπασμένα

Για μερικές χιλιάδες κατεστραμμένα βιβλία.


E.P. Ode Pour l' election de son sepulchre- III

Το ρόδινο φόρεμα για τσάι κ.λπ.
εκτοπίζει της Κω τη μουσελίνα,
η πιανόλα <αντικαθιστά>
της Σαπφώς τη βάρβιτο.

Ο Χριστός ακολουθεί τον Διόνυσο,
φαλλικός κι αμβρόσιος
παραμέρισε για τις νηστείες΄
ο Κάλιμπαν αποκηρύσσει τον Άριελ.

Τα <πάντα ρει>
λέει ο σοφός Ηράκλειτος'
μια κακόγουστη όμως φτήνια
θα επιβιώσει των ημερών μας.

Ακόμη κι η χριστιανική ομορφιά
αποστατεί- μετά τη Σαμοθράκη'
βλέπουμε το καλόν
θεσπισμένο στην αγορά.

Του φαύνου η σάρκα δε μας ανήκει,
μήτε του αγίου τ' όραμα.
Αντί όστιας έχουμε τον τύπο'
αντί περιτομής την ψήφο.

Ίσοι, κατά το νόμο, οι πάντες,
απαλλαγμένοι από τον Πεισίστρατο,
επιλέγουμε έναν απατεώνα ή έναν ευνούχο
να μας κυβερνήσει.

Ώ λαμπρέ Απόλλωνα,
τιν' άνδρα, τιν' ήρωα, τίνα θεόν,
σε ποιόν άνδρα, ποιόν ήρωα, ή ποιόν θεό
τενεκεδένιο στεφάνι να φορέσω!


μτφ: Χ. Βλαβιανός

Δευτέρα 22 Ιουλίου 2013

Ένας τάφος είναι πάντα το πιο ασφαλές καταφύγιο...


Τίποτε δεν ηρεμεί τόσο την ψυχή ενός ανθρώπου, όσο η έλλειψη γνώμης για οποιοδήποτε θέμα.
Λίχτενμπεργκ 

Γιάννης Σταύρου, Καφές και βιβλίο. λάδι σε καμβά (λεπτομέρεια)

Georg Christoph Lichtenberg (1742 – 1799)
Αφορισμοί

Για τους περισσότερους ανθρώπους, η αποστροφή απέναντι σε κάτι έχει συνήθως τις ρίζες της στην τυφλή πίστη σε κάτι άλλο.

Ένα βιβλίο είναι σαν καθρέφτης. Αν το κοιτάξει ένας πίθηκος, μην περιμένετε να φανεί ένας απόστολος.

Δυστυχώς, μερικοί διαβάζουν μόνο και μόνο για να έχουν το δικαίωμα να μη σκέπτονται.

Το πρώτο βήμα στην απόκτηση σοφίας είναι να τα αμφισβητήσεις όλα και το τελευταίο βήμα είναι να συμβιβαστείς με όλα.

Υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν πως ό,τι κάνει κάποιος με σοβαρή έκφραση, είναι σωστό.

Οι άντρες που τα καταφέρνουν καλύτερα με τις γυναίκες, είναι οι ίδιοι, που τα καταφέρνουν θαυμάσια και χωρίς αυτές.

Δεν μπορώ να πω με σιγουριά ότι τα πράγματα θα διορθωθούν αν αλλάξουν. Είμαι σίγουρος όμως ότι για να διορθωθούν, πρέπει να αλλάξουν.

Το να κάνεις το αντίθετο ενός πράγματος, είναι επίσης μίμηση. Είναι η μίμηση του αντιθέτου του.

Η καλύτερη σάτιρα πρέπει να περιέχει τόσο λίγο κακία και τόσο πολύ πειστικότητα, ώστε να προκαλεί χαμόγελο ακόμα και σ’ αυτούς που θίγει.

Ένας τάφος είναι πάντα το πιο ασφαλές καταφύγιο απέναντι στις επιθέσεις του πεπρωμένου.

Αν πρόκειται να χτίσεις κάτι στον αέρα, καλύτερα να είναι κάστρα παρά πύργοι από τραπουλόχαρτα.

Τίποτε δεν ηρεμεί τόσο την ψυχή ενός ανθρώπου, όσο η έλλειψη γνώμης για οποιοδήποτε θέμα.

Ο καθένας είναι μεγαλοφυΐα τουλάχιστον μια φορά το χρόνο. Οι πραγματικά μεγαλοφυείς, απλά, έχουν τις ιδέες τους πιο κοντά τη μία στην άλλη.

Οι άνθρωποι που δεν έχουν ποτέ καιρό, είναι εκείνοι που κάνουν τα λιγότερα.

Καθώς οι λαοί βελτιώνονται, το ίδιο κάνουν και οι θεοί τους.

Εκεί που η μετριοπάθεια είναι λάθος, η αδιαφορία είναι έγκλημα.

Τα μεγάλα γεγονότα δεν δημιουργούνται, συμβαίνουν.

Πριν να κατακρίνεις, πρέπει να αναρωτηθείς μήπως υπάρχει κάποια δικαιολογία.

Ο ιθαγενής της Αμερικής που πρώτος ανακάλυψε τον Κολόμβο, έκανε μια πολύ κακή ανακάλυψη.

Αυτός που είναι ερωτευμένος με τον εαυτό του, έχει τουλάχιστον ένα πλεονέκτημα: δεν θα συναντήσει πολλούς ανταγωνιστές.

Θεμελιώδης κανόνας: αν αυτό το λίγο που έχεις δεν είναι εξαιρετικό, τουλάχιστον να το πεις σαν να ήταν λίγο εξαιρετικό.

Υπήρχαν καλοί άνθρωποι πολύ πριν υπάρξουν χριστιανοί και, δόξα τω Θεώ, υπάρχουν καλοί άνθρωποι και εκεί που δεν υπάρχουν, σήμερα, χριστιανοί.

Σήμερα επέτρεψα στον ήλιο να σηκωθεί πιο νωρίς από μένα.

Οι άνθρωποι γίνονται εκπαιδευτικοί για τον ίδιο λόγο που γίνονται στρατιωτικοί. Επειδή είναι ανίκανοι για οτιδήποτε άλλο.

Η απόδειξη ότι ο άνθρωπος είναι το ευγενέστερο από όλα τα πλάσματα, είναι το γεγονός ότι κανένα άλλο πλάσμα δεν το αρνήθηκε.

«Πώς τα πάτε;», ρώτησε ο τυφλός τον παράλυτο. «Όπως τα βλέπετε», του απάντησε ο παράλυτος.

Κυριακή 21 Ιουλίου 2013

Ο λαός προτιμά τις φτηνές αλήθειες...

Ο όχλος νομίζει πως προχωρά καλύτερα προς την ελευθερία, όταν κατακτά την ελευθερία των άλλων.
Antoine de Rivarol

Γιαννης Σταύρου, Πεπρωμένο, λάδι σε καμβά (λεπτομέρεια)

Αντουάν Ριβαρόλ (1753-1801)
Αποφθέγματα

Ο λαός δεν θέλει τις μεγάλες ιδέες, προτιμά τις φτηνές αλήθειες.

Η φιλοσοφία ευθύνεται μόνο για τα άτομα, η θρησκεία για τις μάζες.

Ο όχλος νομίζει πως προχωρά καλύτερα προς την ελευθερία, όταν κατακτά την ελευθερία των άλλων.

Ο άνθρωπος ξοδεύει τη ζωή του δικαιολογούμενος για το παρελθόν, παραπονούμενος για το παρόν, φοβούμενος το μέλλον.

Στα δέκα άτομα που μιλούν για σένα, τα εννιά θα πουν κάτι κακό και το ένα θα πει κάτι καλό, με κακό τρόπο.

Η φύση έχει τέσσερα μεγάλα σκηνικά -τις εποχές του χρόνου- και τους ίδιους ηθοποιούς -τον ήλιο, το φεγγάρι και τ’ άστρα- αλλά συνεχώς αλλάζει τους θεατές.

Δυστυχώς, υπάρχουν αρετές, που για να τις ασκήσει κανείς, πρέπει να είναι πλούσιος.

Οι ίδιες ικανότητες που βοηθούν τον άνθρωπο να πλουτίζει, τον εμποδίζουν να ευχαριστιέται τα πλούτη του.

Είναι μεγάλο πλεονέκτημα να μην έχεις κάνει στη ζωή σου τίποτε, αλλά μην το παρακάνεις.

Τα βίτσια είναι συνήθως συνήθειες παρά πάθη.

Τον μάρτυρα για την παλιά πίστη τον θεωρούμε φανατισμένο. Τον μάρτυρα για τις νέες ιδέες τον βλέπουμε σαν προφήτη.

Ο φθόνος που μιλάει και που κραυγάζει είναι πάντα αδέξιος. Nα φοβάσαι το φθόνο που σωπαίνει.

Είναι το απροσδιόριστο μυστήριο που προσθέτει γοητεία στην επιδίωξη ενός στόχου.

Η στρατιωτική πειθαρχία είναι βαριά, αλλά είναι το βάρος της ασπίδας και όχι του ζυγού.

Ο χρυσός -όπως και ο ήλιος που λειώνει το κερί αλλά σκληραίνει τον πηλό- μεγεθύνει τις μεγάλες ψυχές.

_________________________________________________________


Πολιτική και επανάσταση (περίληψη της εισαγωγής του Π. Κονδύλη στον Ριβαρόλ)

“Η πολιτική είναι όπως η Σφιγξ του μύθου: καταβροχθίζει όσους δεν λύνουν τα αινίγματά της” (Ριβαρόλ)


Περίληψη εισαγωγής

Από το Ριβαρόλ, τον πνευματώδη αντεπαναστάτη του 18ου αιώνα, έχουμε να μάθουμε πολλά όσον αφορά το ρεαλισμό του ηττημένου. Ο ηττημένος δεν γνωρίζει μονάχα τις αδυναμίες της δικής του παράταξης αλλά και διαβλέπει, με την οξυδέρκεια του μίσους, τι κρύβεται πίσω από τα συνθήματα και τις επαγγελίες του νικητή.

Η πολιτική δεν μπορεί να ρυθμισθεί μόνιμα με βάση την ανταλλαγή θεμελιωμένων επιχειρημάτων μεταξύ έλλογων συνομιλητών. Όταν πρόκειται για μεγάλες μάζες, η κυριαρχία των παθών δεν απαιτεί καν τα περιβλήματα της λογικής. Σε περιόδους ομαλότητας το πλήθος δεν απαιτεί παρά άρτον και θεάματα. Όταν ο άρτος σπανίζει ή κινδυνεύει, τα θεάματα αραιώνουν ή αγριεύουν και καθώς πολώνεται η πολιτική κοινότητα, αντίστοιχα συμπυκνώνεται η ψυχή των μαζών σε μονοδιάστατα κι ευκρινή πάθη που ακολουθούν τη λογική του μαύρου και του άσπρου.

Εφόσον οι μάζες είναι η πρώτη ύλη της πολιτικής και εφόσον οι μάζες κυριαρχούνται από πάθη, η πολιτική δραστηριότητα θα μπορούσε να ορισθεί ως χειραγώγηση ή διαχείριση των μαζικών παθών.
Όποιος διαχειρίζεται τα πάθη των μαζών σε περίοδο ομαλότητας από θέση κυβερνήτη έχει ως κύριο μέλημα τη χαλιναγώγησή τους μέσω ενός συνδυασμού ιδεολογίας και εξαναγκασμού ο οποίος παραλλάσσει ανάλογα με τη συγκυρία: όποτε τα ιδεολογικά μέσα ατονούν, εντείνεται ο εξαναγκασμός και όποτε επαρκούν η υλική βία ασκείται πιο διακριτικά. Στις ιστορικές εκείνες περιπτώσεις όπου η χειραγώγηση γίνεται με ορθή μίξη ιδεολογίας και εξαναγκασμού, ενώ παράλληλα είναι διάχυτη η πεποίθηση ότι η εξουσία γενικά ασκείται με πνεύμα πρόνοιας και δικαιοσύνης, τότε η πολιτική κοινότητα επιτυγχάνει τον περιορισμένο – αλλά διόλου αμελητέο – βαθμό τελειότητας που της επιτρέπει η ατέλεια των ανθρώπων.

Όπως η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να χαλιναγωγήσει πάθη, έτσι και η επανάσταση οφείλει να υποκινήσει και να εξάψει πάθη, τουλάχιστον ώσπου να επικρατήσει. Δίκαια αιτήματα δεν γεννούν καθ’ εαυτά επαναστάσεις, εάν δεν συνδεθούν με μαζικό μίσος εναντίον πράξεων που θεωρούνται ως αδικία και εναντίον εκείνων που τις διαπράττουν. Για να δράσει επαναστατικά, το αίτημα της δικαιοσύνης πρέπει να μεταβληθεί σε σύνθημα με θρησκευτικές και εσχατολογικές συμπαραδηλώσεις και να γίνει τόσο γενικό κι αόριστο ώστε να συμφύρεται με τις εκρήξεις της ηφαιστειώδους συλλογικής ψυχής.

Ο διανοούμενος δίνει στα πάθη (είναι αδιάφορο αν τα πάθη σχετίζονται με “δίκαια” αιτήματα) μορφή ιδεολογίας και μάλιστα αρκετά απλής ώστε να συγκινήσει και να κινήσει μάζες. Η ιδεολογικοποίηση παθών είναι λοιπόν η θεμελιώδης υφή της επαναστατικής διαδικασίας και γι’αυτό δε συνιστά αντίφαση το ότι η μία της όψη είναι η φιλοσοφία και η άλλη η τρομοκρατία.
Η πολιτική ως δραστηριότητα είναι εξ ορισμού υπόθεση κοινωνικών ελίτ, είτε οι πολιτικά ενεργές ομάδες ενστερνίζονται “προοδευτικές” είτε “συντηρητικές” αρχές. Μια επαναστατική κυβέρνηση επιδιώκει το ίδιο όπως και κάθε προηγούμενη κυβέρνηση: να χαλιναγωγήσει τα πάθη των μαζών και πρώτα απ’όλα να χαλιναγωγήσει όσους διανοουμένους είχαν υποκινήσει αυτά τα πάθη για λογαριασμό της επανάστασης.

Πηγή: http://kondylis.wordpress.com/

Πέμπτη 18 Ιουλίου 2013

πυρετέ που πικραίνεις τ' αστέρια...

Απλώθηκες κάτω απ' τη νύχτα
σαν ένας κλειστός, πεθαμένος ορίζοντας
Φτωχή καρδιά που τρέμεις,
κάποτε ήσουν η αυγή...

Γιάννης Σταύρου, Νυχτερινό, λάδι σε καμβά

Τσέζαρε Παβέζε

Είσαι σαν κάποια γη

Είσαι σαν κάποια γη
που κανένας ποτέ δεν ονόμασε.
Δεν περιμένεις τίποτα
μόνο τη λέξη
που θ’ αναβλύσει απ’ το βάθος
σαν καρπός στα κλαριά.
Ένας άνεμος σε προλαβαίνει.
Στεγνά και μαραμένα πράγματα
σε κατακλύζανε και φεύγουν με τον άνεμο.
Μέλη και λόγια αρχαία. Τρέμεις
μέσα στο καλοκαίρι.

Εσύ δεν ξέρεις

Εσύ δεν ξέρεις τους λόφους
εκεί που χύθηκε το αίμα.
Όλοι μας φεύγαμε
όλοι μας ρίξαμε
το όπλο και τ’ όνομά μας. Μια γυναίκα
μας κοιτούσε που φεύγαμε.
Ένας μονάχα από μας
στάθηκε εκεί με σφιγμένη γροθιά,
είδε τον άδεια ουρανό,
έσκυψε το κεφάλι και πέθανε
μπροστά στον τοίχο, σωπαίνοντας.
Τώρα, ένα αιμάτινο κουρέλι
και τ’ όνομά του. Μια γυναίκα
μας περιμένει στους λόφους.

Τη νύχτα που κοιμήθηκες

Ακόμα κι η νύχτα σου μοιάζει,
η μακρινή νύχτα που κλαίει
βουβά , βαθιά στην καρδιά,
και τ΄ άστρα περνούν κουρασμένα .
Κάποιο μάγουλο αγγίζει άλλο μάγουλο -
είναι ένα παγωμένο ρίγος , κάποιος
παλεύει, σ' ικετεύει, μόνος,
χαμένος μέσα σου, μέσα στον πυρετό σου.

Η νύχτα υποφέρει, λαχταρά την αυγή,
φτωχή καρδιά που τρέμεις.
Ω , κλειστό πρόσωπο , σκοτεινή αγωνία,
πυρετέ που πικραίνεις τ' αστέρια,
υπάρχει κάποιος που σαν κι εσένα
λαχταρά την αυγή
γυρεύοντας το πρόσωπο σου στη σιωπή.
Απλώθηκες κάτω απ' τη νύχτα
σαν ένας κλειστός, πεθαμένος ορίζοντας
Φτωχή καρδιά που τρέμεις,
κάποτε ήσουν η αυγή.

Κυριακή 14 Ιουλίου 2013

Ὅπου καὶ νὰ ταξιδέψω ἡ Ἑλλάδα μὲ πληγώνει...

Στὸ μεταξὺ ἡ Ἑλλάδα ταξιδεύει ὁλοένα ταξιδεύει
κι ἂν «ὁρῶμεν ἀνθοῦν πέλαγος Αἰγαῖον νεκροῖς»
εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ θέλησαν νὰ πιάσουν τὸ μεγάλο καράβι μὲ τὸ κολύμπι
ἐκεῖνοι ποὺ βαρέθηκαν νὰ περιμένουν τὰ καράβια ποὺ δὲν μποροῦν νὰ κινήσουν
τὴν ΕΛΣΗ τὴ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ τὸν ΑΜΒΡΑΚΙΚΟ.

 


Γιώργος Σεφέρης

Με τον τρόπο του Γ.Σ.

Ὅπου καὶ νὰ ταξιδέψω ἡ Ἑλλάδα μὲ πληγώνει
Στὸ Πήλιο μέσα στὶς καστανιὲς τὸ πουκάμισο τοῦ Κενταύρου
γλιστροῦσε μέσα στὰ φύλλα γιὰ νὰ τυλιχτεῖ στὸ κορμί μου
καθὼς ἀνέβαινα τὴν ἀνηφόρα κι ἡ θάλασσα μ᾿ ἀκολουθοῦσε
ἀνεβαίνοντας κι αὐτὴ σὰν τὸν ὑδράργυρο θερμομέτρου
ὡς ποὺ νὰ βροῦμε τὰ νερὰ τοῦ βουνοῦ.

Στὴ Σαντορίνη ἀγγίζοντας νησιὰ ποὺ βουλιάζαν
ἀκούγοντας νὰ παίζει ἕνα σουραύλι κάπου στὶς ἀλαφρόπετρες
μοῦ κάρφωσε τὸ χέρι στὴν κουπαστὴ
μιὰ σαΐτα τιναγμένη ξαφνικὰ
ἀπὸ τὰ πέρατα μιᾶς νιότης βασιλεμένης.

Στὶς Μυκῆνες σήκωσα τὶς μεγάλες πέτρες καὶ τοὺς θησαυροὺς τῶν Ἀτρειδῶν
καὶ πλάγιασα μαζί τους στὸ ξενοδοχεῖο τῆς «Ὡραίας Ἑλένης τοῦ Μενελάου»
χάθηκαν μόνο τὴν αὐγὴ ποὺ λάλησε ἡ Κασσάντρα
μ᾿ ἕναν κόκορα κρεμασμένο στὸ μαῦρο λαιμό της.
Στὶς Σπέτσες στὸν Πόρο καὶ στὴ Μύκονο
μὲ χτίκιασαν οἱ βαρκαρόλες.

Τί θέλουν ὅλοι αὐτοὶ ποὺ λένε
πὼς βρίσκουνται στὴν Ἀθήνα ἢ στὸν Πειραιά;
Ὁ ἕνας ἔρχεται ἀπὸ Σαλαμίνα καὶ ρωτάει τὸν ἄλλο μήπως «ἔρχεται ἐξ Ὁμονοίας»
«Ὄχι ἔρχομαι ἐκ Συντάγματος» ἀπαντᾶ κι εἶν᾿ εὐχαριστημένος
«βρῆκα τὸ Γιάννη καὶ μὲ κέρασε ἕνα παγωτό».
Στὸ μεταξὺ ἡ Ἑλλάδα ταξιδεύει
δὲν ξέρουμε τὴν πίκρα τοῦ λιμανιοῦ σὰν ταξιδεύουν ὅλα τὰ καράβια
περιγελᾶμε ἐκείνους ποὺ τὴ νιώθουν.

Παράξενος κόσμος ποὺ λέει πὼς βρίσκεται στὴν Ἀττικὴ
καὶ δὲ βρίσκεται πουθενὰ
ἀγοράζουν κουφέτα γιὰ νὰ παντρευτοῦνε
κρατοῦν «σωσίτριχα» φωτογραφίζουνται
ὁ ἄνθρωπος ποὺ εἶδα σήμερα καθισμένος σ᾿ ἕνα φόντο μὲ πιτσούνια καὶ μὲ λουλούδια
δέχουνταν τὸ χέρι τοῦ γέρο φωτογράφου νὰ τοῦ στρώνει τὶς ρυτίδες
ποὺ εἶχαν ἀφήσει στὸ πρόσωπό του
ὅλα τὰ πετεινὰ τ᾿ οὐρανοῦ.

Στὸ μεταξὺ ἡ Ἑλλάδα ταξιδεύει ὁλοένα ταξιδεύει
κι ἂν «ὁρῶμεν ἀνθοῦν πέλαγος Αἰγαῖον νεκροῖς»
εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ θέλησαν νὰ πιάσουν τὸ μεγάλο καράβι μὲ τὸ κολύμπι
ἐκεῖνοι ποὺ βαρέθηκαν νὰ περιμένουν τὰ καράβια ποὺ δὲν μποροῦν νὰ κινήσουν
τὴν ΕΛΣΗ τὴ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ τὸν ΑΜΒΡΑΚΙΚΟ.

Σφυρίζουν τὰ καράβια τώρα ποὺ βραδιάζει στὸν Πειραιὰ
σφυρίζουν ὁλοένα σφυρίζουν μὰ δὲν κουνιέται κανένας ἀργάτης
καμμιὰ ἁλυσίδα δὲν ἔλαμψε βρεμένη στὸ στερνὸ φῶς ποὺ βασιλεύει
ὁ καπετάνιος μένει μαρμαρωμένος μὲς στ᾿ ἄσπρα καὶ στὰ χρυσά.

Ὅπου καὶ νὰ ταξιδέψω ἡ Ἑλλάδα μὲ πληγώνει
παραπετάσματα βουνῶν ἀρχιπέλαγα γυμνοὶ γρανίτες...
τὸ καράβι ποὺ ταξιδεύει τὸ λένε ΑΓΩΝΙΑ 937.


Α/Π Αὐλίς, περιμένοντας νὰ ξεκινήσει Καλοκαίρι 1936

Παρασκευή 12 Ιουλίου 2013

Στη μνήμη του Παναγιώτη Κονδύλη

Παναγιώτης Κονδύλης
17 Αυγούστου 1943 - 11 Ιουλίου 1998

Έκλεισαν 15 χρόνια χωρίς την φυσική παρουσία του κορυφαίου στοχαστή.



Στη μνήμη του παραθέτουμε υλικό από τις ''σημειώσεις, δελτία ή αποσπάσματα'' από το ανολοκλήρωτο και ακυκλοφόρητο τρίτο τόμο του έργου του  «Το πολιτικό και ο άνθρωπος - Βασικά στοιχεία της κοινωνικής οντολογίας», στο πόνημα του Ευάγγελου Γκανά, Νέα Εστία, τ. 156ος, Αθήνα, Ιούλιος-Αύγουστος 2004, σσ.6–19.

Πηγές:  
Κοσμοϊδιογλωσσία
Ταυτότητα, ισχύς, πολιτισμός - Επιμ. Ευάγγελος Γκανάς

Ταυτότητα, ισχύς, πολιτισμός
 1
Όσο περισσότερο αναλύουμε τις σχέσεις ανθρώπινου και ζωικού βασιλείου, τόσο καθαρότερα βλέπουμε ότι η ειδοποιός διαφορά έγκειται στην αποδοχή ενός νοήματος. Αυτό φαίνεται αν πάρουμε στα σοβαρά τις προόδους στην έρευνα της συμπεριφοράς και συνειδητοποιήσουμε ότι ένα μεγάλο μέρος των ζωικών και κοινωνικών λειτουργιών ή συμπεριφορών είναι κοινό στον άνθρωπο και στα ζώα. Τώρα, η ειδοποιός διαφορά γίνεται απολύτως κατανοητή, αν σκεφτούμε πόσα πράγματα περιλαμβάνει το νόημα: ως κορυφαία αφαίρεση εμπεριέχει και τις δευτερεύουσες αφαιρέσεις που αναφέρονται στις εργαλειακές ικανότητες (εργαλεία, γλώσσα). Η επιδίωξη ισχύος συναρτάται ακριβώς με αυτήν την ειδοποιό διαφορά.


2
Αν ως επιδίωξη ισχύος ορίσουμε την προσπάθεια διατήρησης της σχετικής θέσης ισχύος, τότε στην επιδίωξη ισχύος θα πρέπει να εντάξουμε ό,τι κατατείνει στη διατήρηση των υπαρχουσών θέσεων ισχύος, ό,τι δηλαδή παρουσιάζεται ως προσπάθεια διαφύλαξης της κοινωνικής ισορροπίας. Από την άποψη αυτή, (συλλογική) επιδίωξη ισχύος είναι ο κομφορμισμός (ό,τι δεν έχω εγώ δεν θα το έχει κανένας) και παρόμοια φαινόμενα.

3
Η σκέψη προσανατολίζεται στον διαχωρισμό φίλου-εχθρού ανεξάρτητα από το αν η πράξη φτάνει σε αντιπαραθέσεις και σε απτές αντιθέσεις. Γιατί κάθε πράξη κάνει τη διάκριση καλού-κακού, ενώ δεν φτάνει κάθε πράξη σε σύγκρουση.

4
Η κοινωνία διδάσκει το χωρισμό σε φίλους και εχθρούς την ίδια στιγμή και με τον ίδιο τρόπο που μαθαίνει κάποιον να ξεχωρίζει το καλό από το κακό (πράγμα άλλωστε απαραίτητο για την επιβίωση της). Τα δύο αυτά αντιθετικά ζεύγη συναρτώνται ευθέως (ο «κακός» είναι ο εχθρός), αλλά και εμμέσως: μαθαίνοντας να ταυτίζει κανείς κακό και εχθρικό, μαθαίνοντας να εκλογικεύει την έχθρα του και να βαφτίζει το εχθρικό «κακό».

5
Αν η επιδίωξη ισχύος έτσι ή αλλιώς συνδέεται με τη σπάνη ορισμένων αγαθών, τότε σε τελευταία ανάλυση έχει να κάνει με το πεπερασμένο του ανθρώπου και του κόσμου του. Αν αναλογιστούμε ακριβώς τι σημαίνει αυτό το πεπερασμένο, τότε θα καταλάβουμε γιατί η επιδίωξη ισχύος είναι αναπόδραστη και γιατί το αίτημα της υπέρβασης της ισοδυναμεί με το αίτημα υπέρβασης του πεπερασμένου, δηλαδή με το αίτημα της οικοδόμησης του Παραδείσου.

6
Για όσους τονίζουν την «κοινωνικότητα»: ο άνθρωπος δεν δημιούργησε πολιτισμό μόνον επειδή είναι κοινωνικό ζώο' αν αυτός ήταν ο μόνος όρος, τότε πολιτισμό θα είχαν αναπτύξει και πολλά άλλα ζωικά είδη.

7
Η πρωτόγονη κοινωνία παρουσιάζει μια εκπληκτική ποικιλία δοξασιών, ιεροτελεστιών και άπειρες παραλλαγές στη χρήση, την εξάπλωση τους κ.λπ. Η ποικιλία αυτή ξεπερνά κατά πολύ οικονομικούς-κοινοτικούς ή και γενικούς ανθρωπολογικούς καθορισμούς, και μαρτυρά μια πνευματική δημιουργικότητα πολύ ανώτερη από το λειτουργικά αναγκαίο.

8
Το παλαιό πρόβλημα της αντίθεσης οργανικού ή φύσης και πολιτισμού η δική μου θέση το λύνει παρακολουθώντας την ιδεατή μετατροπή των βιολογικών μεγεθών. Πόσο γόνιμος και ευρύς είναι αυτός ο τρόπος προσέγγισης φαίνεται από τη σύνδεση αυτοσυντήρησης και νοήματος της ζωής.

9
Ουσιώδες δεν είναι μόνο ότι η συμβολική αξία ξεπερνά τη βιολογική, αλλά και ότι διατηρεί εντός της τις τυπικές κανονικότητες της βιολογικής. Μόνον έτσι εξηγείται το φαινόμενο ότι ο άνθρωπος μπορεί να θυσιάζει βιολογικές αξίες για χάρη συμβολικών αξιών!! Η συμβολική αξία μπορεί δηλαδή να προτιμηθεί απένταντι στη βιολογική γιατί έχει γίνει η ίδια όχημα της φυσικής επιλογής - ήτοι υπό τις συνθήκες της κοινωνίας είναι ισχυρότεροι όσοι είναι διατεθειμένοι να πεθάνουν για ένα σύμβολο ή μιαν αξία, παρά όσοι φοβούνται για τη ζωή τους.

10
Όταν συνδέουμε το νόημα με τους μηχανισμούς της φυσικής επιλογής, τότε ξεπερνάμε συγχρόνως και μονομιάς τόσο τον βιολογισμό όσο και την ηθικολογία.

11
Η θεολογία λέει με τον τρόπο της ότι πνεύμα και επιθυμία ισχύος συνδέονται: ο Σατανάς είναι καθαρό πνεύμα, και στην εξέγερση του εναντίον του Θεού ωθείται από καθαρώς πνευματικά κίνητρα' εδώ δεν διακυβεύονται υλικά αγαθά!

12
Αν το πνεύμα γεννιέται από την υποπλασία των ενστίκτων, τότε η επιδίωξη ισχύος, η οποία ενοικεί στο πνεύμα και χάρη στο πνεύμα γνωρίζει την πλήρη της εκδίπλωση, γεννιέται ακριβώς από την υποπλασία των ενστίκτων και την διάχυση των ορμών. Ακριβώς η εγκατάλειψη της ψυχολογίας των ορμών μας φέρνει στον παράγοντας της ισχύος! Η ισχύς δεν είναι ορμή, παρά ως μέγεθος ανθρωπολογικά διάχυτο αναμιγνύεται με ό,τι κάνει ο άνθρωπος.

13
Η γέφυρα ανάμεσα στην ισχύ ως διασφάλιση της αυτοσυντήρησης και την ισχύ ως καθορισμό του φίλου ρίχνεται με κατασκευές που εν τελευταία αναλύσει σημαίνουν ότι οι άλλοι οφείλουν να είναι όπως εμείς, ήτοι να έχουν τις ίδιες αντιλήψεις και να σωθούν με τον ίδιο τρόπο. Εδώ συγκλίνει το ατομικό με το γενικό, η σύγκλιση αυτή αποτελεί ακριβώς το ενοποιητικό στοιχείο όλων των μορφών της ισχύος - και αυτό εξηγεί γιατί ο Λόγος, η λύτρωση κ.λπ. μπορεί να είναι εξίσου ισχύς όσο και η κυριαρχία.

14
Για να συμπεριληφθεί στον ορισμό της ισχύος ο παράγοντας της διασφάλισης της αυτοσυντήρησης, πρέπει  να πούμε ότι ισχύς είναι η δυνατότητα να επηρεάζεις τη συμπεριφορά όχι μόνο των άλλων αλλά και του εαυτού σου. Πράγματι, την έσχατη αδυναμία την αισθάνεται κανείς όχι μόνο όταν δεν είναι σε θέση να κάνει τίποτε ενάντια σε άλλους, παρά γενικά όταν αισθάνεται ότι δεν ελέγχει τις πράξεις του, που ή δεν θα έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα ή δεν θα έχουν κανένα αποτέλεσμα, ότι δηλαδή η συμπεριφορά μας δεν ελεγχεται από -εμάς- τους ίδιους και δεν φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τότε αισθανόμαστε ανίσχυροι - πριν ακόμα τεθεί οποιοδήποτε θέμα ελέγχου της συμπεριφοράς των άλλων.

15
Μέχρι τώρα πιστευόταν ότι η επιδίωξη ισχύος συνδεόταν με την παλιά θεωρία των ορμών, δηλαδή εντοπιζόταν σε μια ξεχωριστή ορμή. Εμείς θα δείξουμε ότι η επιδίωξη ισχύος υφίσταται ακριβώς λόγω της μή ύπαρξης ξεχωριστών ορμών, ήτοι της ενότητας της δυναμικής των ορμών.

16
Το ότι ο άνθρωπος είναι συμβολικό ζώο του επιτρέπει να διαστέλλει τη βία από την ισχύ και να απολαμβάνει την ισχύ στο επίπεδο της αναγνώρισης. Αυτό σημαίνει παράλληλα μια δυναμοποίηση του παράγοντα της ισχύος, γιατί, καθώς η ισχύς αποκτά πολλές όψεις και καθώς η πολλαπλότητα των όψεων δημιουργεί αντιστοιχίες με τις προδιαθέσεις και τις ροπές των υποκειμένων, όλο και περισσότεροι άνθρωποι την αποζητούν. Για να την αποζητήσει κανείς δεν χρειάζεται να είναι σωματικά ισχυρότερος από τους άλλους, δεν χρειάζεται καν να ασκεί κυριαρχία. (Στο υπόλοιπο ζωικό βασίλειο δεν υπάρχει ισχύς χωρίς κυριαρχία - τουλάχιστον, αν όχι και βία.)

17
Ακριβώς η αναστοχαστική δομή του εαυτού με κάνει να επιζητώ ισχύ, γιατί αυτή με αναγκάζει να αναρωτιέμαι κάθε τόσο ποιός είμαι - σε σχέση με τους άλλους. (Και στο κρίσιμο αυτό σημείο βλέπουμε ότι η ισχύς φωλιάζει εκεί όπου οι ηθικολόγοι εντοπίζουν τον ηθικό πυρήνα του ανθρώπου.)

18
Η επιδίωξη ισχύος ως συνεχής προσπάθεια του υποκειμένου να αποκτήσει εκείνο που δεν πρόκειται να έχει ποτέ: σταθερή και αδιατάρακτη ταυτότητα. Όποιος θα είχε κάτι τέτοιο δεν θα ήθελε ισχύ γιατί θα ήταν Θεός, δηλαδή απόλυτα γαλήνιος και αυτάρκης.

19
Προς απάντηση των μεγάλων αποριών οι φιλόσοφοι θα εφευρίσκουν όλο και περισσότερα σοφίσματα. Αλλά αυτά χρησιμεύουν απλώς για τη διεξαγωγή των μεταξύ τους αγώνων γοήτρου και ισχύος - όχι για τη λύση πρακτικών προβλημάτων.

20
Θα μπορούσαμε να διαχωρίσουμε τα επίπεδα της ισχύος και να πούμε ότι οι μορφές του αγώνα για ισχύ στο επίπεδο προσώπων παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερη ανθρωπολογικά δεδομένη σταθερότητα απ' ό,τι οι θεσμικές μορφές, οι οποίες παραλλάσσουν ριζικά από κοινωνία σε κοινωνία. Έτσι, ενώ οι θεσμικά παγιωμένες σχέσεις ισχύος είναι ριζικά διαφορετικές στον Μεσαίωνα και σήμερα, ωστόσο στο προσωπικό επίπεδο το παιχνίδι της ισχύος διατηρεί λίγο πολύ τις ίδιες δομές. Το παιχνίδι της ισχύος μεταξύ θεσμών διατηρεί και αυτό πάγια γνωρίσματα στο βαθμό που οι θεσμοί εκπροσωπούνται από ανθρώπους. Πάπας και Αυτοκράτορας μπορούν να πολεμούν με βάση τους ίδους τυπικούς κανόνες του παιχνιδιού όπως οι Τσώρτσιλ και Χίτλερ, μολονότι εκπροσωπούν toto coelo [(αντι)διαμετρικά] διαφορετικούς θεσμούς.

21
Βεβαίως δεν υπάρχει μια ορμή της ισχύος χωριστά και δίπλα στη σεξουαλική ορμή ή την β, γ, δ ορμή. Η επιδίωξη ισχύος πηγάζει από κάθε επιδίωξη χωριστά, όταν αυτή συναντά εμπόδια στην ικανοποίηση της, ενοικεί δηλαδή σε κάθε επιδίωξη και θα μπορούσε να θεωρηθεί η δυναμική της επιδίωξης. Ο ψυχισμός συγκεντρώνεται στην εκάστοτε ενεργή επιδίωξη, στην οποία υποτάσσονται οι υπόλοιπες (ποτέ δεν είναι όλες οι επιδιώξεις εξίσου ενεργές). Η επιδίωξη ισχύος εμφανίζεται τότε ως η συγκέντρωση του ψυχισμού σε ένα σημείο, και με αυτή την έννοια ενοποιεί το υποκείμενο γύρω από μια θεμελιώδη επιδίωξη.

22
Θα ήταν ανόητο να λεχθεί ότι η πολιτική (που διαφέρει από τον πόλεμο) δεν είναι αγώνας ισχύος επειδή εδώ αναζητούμε και έχουμε και φίλους, όχι μόνο εχθρούς. Γιατί α) και η έχθρα είναι διεύρυνση της οικείας ισχύος, μέχρι τώρα υπήρξε φιλία μόνο σε έναν κόσμο όπου υπήρχε και έχθρα. Και β) συνάπτεται σε έναν κόσμο όπου υπάρχει και έχθρα. Χωρίς τους κινδύνους του κοσμου και χωρίς την επιδίωξη της αναγνώρισης μας από μέρους άλλων δεν έχει νόημα η φιλία. Απόδειξη: ακριβώς στον πόλεμο εναντίον ενός εχθρού ψάχνει κανείς παντού γύρω του για φίλους!

23
Αν μέσα στη λεγόμενη επιθετικότητα κρύβεται απλώς φόβος ότι οι άλλοι θα κάνουν πρώτοι κάτι εις βάρος μας, τότε για να εξαλειφθεί αυτός πρέπει να δημιουργηθεί ένας κόσμος όπου καθένας μπορεί να έχει τα πάντα - ακόμα και έκείνα που τα θέλει ταυτοχρονα κάποιος άλλος. Ένας τέτοιος κόσμος είναι αδύνατος.

24
Ο άνθρωπος ξεχωρίζει από τα άλλα ζώα, γιατί μόνος αυτός θέτει προβλήματα στα οποία δεν υπάρχει λύση - ενώ τα άλλα ζώα θέτουν στον εαυτό τους μόνο προβλήματα που μπορούν να λύσουν. Και πέρα από αυτό: ο άνθρωπος δεν κρατά σε δύο χωριστές σφαίρες τα προβλήματα που επιδέχονται λύση από όσα δεν επιδέχονται, παρά αντιμετωπίζει τα επιλύσιμα από τη σκοπιά των μη επιλύσιμων, βλεπει δηλαδή τα πρώτα από τη σκοπιά του νοήματος και των αξιών.

25
Ο έρωτας ως σχέση όπου και τα δύο μέρη βρίσκουν την απόλυτη αναγνώριση και όπου μάλιστα μπορούν να απαιτήσουν αμοιβαία την αποκλειστική αναγνώριση (πίστη).

26
Όποιος πιστεύει ότι κατέχει όλα τα αγαθά, πιστεύει και ότι «μὴ ἐνδέχεσθαι παθεῖν μηδὲν κακόν' καὶ γὰρ τοῦτο τῶν ἀγαθῶν» (Αριστοτέλης, Ρητορική, 1385b 22-24). Ήτοι: όποιος επιδιώκει μια κατάσταση όπου δεν θα κινδυνέυει επιδιώκει επιδιώκει ένα συγκεκριμένο αγαθό, χωριστό από τα άλλα. Ενόψει του υπαρκτού, αυτοτελούς αγαθού της ασφάλειας κινητοποιούνται δυνάμεις οι οποίες δεν θα αναφαίνονταν, αν δεν ήταν συνειδητό ότι αποτελεί αγαθό το να αποκλείσεις και να παραμερίσεις εκ των προτέρων του κινδύνους, φτάνοντας σε μια κατάσταση που δεν περιέχει κανένα κίνδυνο. Η επιδίωξη αυτής της κατάστασης θέτει σε κίνηση την ατελείωτη επιδίωξη ισχύος.

27
Η ψυχολογία δεν μπορεί να εξηγήσει τον ατομικό χαρακτήρα. Μπορεί να αναλύσει μόνιμες και γενικές τάσεις κάθε συμπεριφοράς, όμως δεν μπορεί να προσδιορίσει τη συγκεκριμένη εκείνη εκάστοτε δοσολογία και μίξη τους, η οποία συνιστά τον ατομικό χαρακτήρα. Μπορεί να πει τι είναι ζήλια, όχι όμως γιατί ο ένας ζηλεύει περισσότερο από κάποιον άλλον.

28
Πράξεις θυσίας και αυτοκαταστροφής είναι το αντίτιμο που πρέπει να πληρώσει κάποιος προκειμένου να παραμείνει σε συμφωνία με το ιδεατό εγώ του. Η αλλαγή ταυτότητας προκαλεί ασύγκριτα μεγαλύτερες δυσκολίες - εκτός αυτού είναι η ίδια μια πράξη αυτοκαταστροφής, οπότε προτιμάται εκείνη η αυτοκαταστροφή που γίνεται απευθείας και επιρρωνύει [ενισχύει] το υπάρχον ιδεατό εγώ, επιρρωνύοντας συνάμα την ως τώρα βιοπορεία.

29
Δυο βασικές σχολές για την υφή του εαυτού: α) υπάρχουν τόσοι εαυτοί στον καθένα όσα κοινωνικά πρόσωπα ή ομάδες. β) Ο εαυτός είναι ενιαίος, μια ιδιαίτερη αυτοτελής εξελικτική διεργασία.
Ανάλογα εκτιμάται ο ρόλος του κοινωνικού ελέγχου, του αυτοελέγχου, του εκκοινωνισμού κ.λπ. Η προσπάθεια να αποδείξει κανείς τη μια από τις δύο αυτές αντιλήψεις ισοδυναμεί με τετραγωνισμό του κύκλου. Τα πολλά πρόσωπα τα υποδύεται κανείς ακριβώς επιδή ζητά ένα πράγμα: την αναγνώριση. Για να είναι ένας, πρέπει να είναι πολλοί. Συχνά το ίδιο πρόσωπο ξέρει ότι υποδύεται πολλά. Το αντίτιμο για να είναι επιτυχής προς τα έξω είναι να εξασθενίζει προς τα μέσα - μπορεί όμως να κάνει και το αντίθετο.

30
Η σχέση μεταξύ υποκειμένων είναι διαπραγμάτευση των ταυτοτήτων τους. Αν δεν είναι δυνατό να αποδεχτεί το ένα ολότελα την αυτοκατανόηση του άλλου (γιατί αυτό θα συνεπαγόταν την υιοθέτηση μιας κλίμακας εξιών επικίνδυνης για τη δική του ταυτότητα), τότε εξετάζεται -εφόσον θεωρείται πλεονεκτικότερη η διατήρηση των σχέσεων- ποιά σημεία θα εξουδετερωθούν-αγνοηθούν και ποιά θα μεταβληθούν εκατέρωθεν (είτε νόνιμα είτε ad hoc, δηλαδή ενόψει αυτής της σχέσης, μολονότι μπορούν να παραμείνουν ενεργά ως προς μιαν άλλη). Αλλά ακόμα και όταν επιτευχθεί μια πρώτη ισορροπία, είναι δυνατό, στη βάση των κεκτημένων θέσεων, να επιχειρηθεί ανακατάληψη του εδάφους που χαρίστηκε αρχικά. Έτσι γεννιέται σε ένα κατοπινό στάδιο η σύγκρουση που αποφεύχθηκε αρχικά.

31
Πρέπει να απαλλαγούμε από τις απλοικές αντιλήψεις για την έννοια της αναγνώρισης, η οποία συχνότατα γίνεται αντιληπτή ως επιδειξιομανία κ.λπ. Κάθε άλλο: Στήνοντας το σκηνικό της αναγνώρισης, κάθε άτομο στήνει ολόκληρο τον κόσμο της, ήτοι τις εκάστοτε καθοριστικές γι' αυτή βαθμίδες δικαιοδοσίας, οι οποίες διόλου δεν είναι υποχρεωτικά εκείνες που ευνοούν την επιδειξιομανία. Επίσης, ορισμένες υπάρξεις, που φοβούνται τις δοκιμασίες, αρνούνται εντελώς την αναγνώριση, ζητούν την ταπείνωση κ.λπ - στην πραγματικότητα τοποθετούν την ανάγκη τους για προσωπική καταξίωση σε τόσο κρυφή μεριά, ώστε να μην μπορεί να τη βρεί κανείς για να την προσβάλει.

32
Το εγώ παραμένει θολό και άγνωστο. Τα περιγράμματα του δίνονται πλασματικά, με συμβατικές λέξεις ή σε στιγμές ισορροπίας με τον περίγυρο και τους άλλους - στιγμές όμως που δεν οφείλονται αναγκαστικά στο ότι βρέθηκε η βαθύτερη ουσία του: η ισορροπία και η ευαρέσκεια δεν οφείλεται στην αυτογνωσία, παρά στην ανταπόκριση των αισθημάτων μας με την εικόνα περί εγώ, που ανακύπτει σε τέτοιες στιγμές. Κατ' ουσίαν ίδια είναι η λεγόμενη αυτογνωσία, που φαίνονται μερικοί να πετυχαίνουν. Εδώ συμπίπτει η εικόνα περί εγώ με τα αισθήματα μας, και αυτό δημιουργεί μιαν αδιατάρακτη ενότητα' μιας και είναι αδιατάρακτη, φαίνεται ότι δεν περιέχει άγνωστους συντελεστές. Όμως το γεγονός ότι οι άγνωστοι συντελεστές ισορρόπησαν (είτε συναισθηματικά είτε στην εικόνα μας για το εγώ μας είτε και ανάμεσα σε αυτά τα δύο) δεν σημαίνει ότι άγνωστοι δεν υπάρχουν.

33
Η ορμή (Trieb) είναι μια ενέργεια ενιαία, ένα ρεύμα ενέργειας και δυναμικότητας. Η εκάστοτε διοχέτευση της την κάνει να διαφέρει, να παίρνει μορφές και να παρουσιάζεται σαν το ένα ή το άλλο (ποιά είναι η πρώτη ορμή; Βούληση; Αυτοσυντήρηση; Κυριαρχία; Όλα είναι το ίδιο). Αυτή η ίδια υπάρχει πέραν του καλού και του κακού, και μόνο το ετικετάρισμα σύμφωνα με αυτές τις έννοιες της δίνει την αντίστοιχη εικόνα, όπως δίνει και στο φορέα της το αίσθημα της ευχαρίστησης ή δυσαρέσκειας (αναγνώρισης ή τύψεων). Η ίδια ορμή υπόκειται σε όλες τις περιπτώσεις, η ίδια παρουσιάζεται άλλοτε σαν επιθετικότητα και άλλοτε σαν ηθική.

34
Κατά πόσο το εγώ του δεκάχρονου ανθρώπου είναι το ίδιο με του πενηντάχρονου; Μήπως αλλάζει ολοκληρωτικά, όπως το πλοίο, που κάθε τόσο αντικαθίσταται ένα μέρος του και στο τέλος δεν κρατά παρά το όνομα - οπότε είναι το ίδιο μόνο και μόνο γιατί κάποιοι το θεωρούν ίδιο; Αν η κοινωνία δεν θεωρούσε ένα άτομο ως ταυτόσημο με τον εαυτό του μέσα στην διαδοχή του χρόνου, κατά πόσο θα είχε το ίδιο συναίσθηση της ταυτότητας αυτής; Ήτοι: αν ο πενηντάχρονος δει τον δεκάχρονο εαυτό του σε ποιόν βαθμό θα επαναγνωρίσει ένα συνεχές εγώ; Και ακόμη περισσότερο: αν μπορούσα να δω τον τωρινό μου εαυτό να φέρεται και κινείται, θα τον αναγνώριζα, σε περίπτωση που δεν τον είχα δει στον καθρέφτη;
Γιατί μερικές φορές φαίνεται το παρελθόν σαν όνειρο, δηλαδή ποιος είναι ο βαθμός αλήθειας στην ανάπλαση περασμένων βιωμάτων; Μήπως η έλλειψη πάγιου εγώ δεν επιτρέπει παρά σκόρπιες διασταυρούμενες παραστάσεις από το παρελθόν; Κατά πόσο το παρελθόν ως οργανωμένη ιστορία βίου είναι αναγκαία μυθοπλασία, που την χρειαζόμαστε στο παρόν;

35
Αποφεύγουμε να γνωρίσουμε τον άλλον: η ανιδιοτελής ανάλυση των κινήτρων του δεν μας επιτρέπει να πάρουμε απέναντι του τη θέση που θέλουμε - προπαντός μπορεί να κλονίσει το αίσθημα ανωτερότητας ή επιείκειας απέναντι σε αυτόν. Προτιμάμε τη συμβατική του εικόνα που εξυπηρετεί τις ανάγκες του θυμικού μας.

36
Η επιτυχία συμφιλιώνει με τον κόσμο, όπως αυτός είναι. Γιατί οι δομές του παρουσιάζονται τότε προϋπόθεση, ή, έστω, συμβιβάσιμες με την επιτυχία μας. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι ο επιτυχημένος παραίτείται από κάθε κριτική. (Ιδιαίτερα, αν η κριτική αυτή είχε υφανθεί και στερεωθεί στην προ της επιτυχίας περίοδο της αφάνειας και των συναφών συμπεγμάτων). Γιατί η κριτική δίνει το αίσθημα της ισχύος και αυτό θέλει να απολαύσει τώρα ο επιτυχημένος, στερεώνοντας την παλιά του κριτική με την τωρινή του επιτυχία και δίνοντας έτσι την επιθυμητή συνέχεια στην εξέλιξη του.

37
Ο άνθρωπος αγωνίζεται αδιάκοπα για να παρουσιάζει προς τα έξω μια προσωπικότητα συνεπή και ολοκληρωμένη. Συνεχώς απατά τον εαυτό για τον εαυτό του. Η συμπεριφορά του ρυθμίζεται ανάλογα με την εικόνα που θέλει να δώσει, γι' αυτό και ανάμεσα στη συμπεριφορά και στον πραγματικό εαυτό υπάρχει ένα χάσμα (η ευγένεια συνίσταται στο να το παραβλέπεις - στους άλλους). Η επιθετικότητα αυξάνεται όταν οι άλλοι βλέπουν το χάσμα και προπαντός όταν εμείς ξέρουμε πως το βλέπουν. Τότε προσπαθούμε να βρούμε τι ποταπά κίνητρα έχει η συμπεριφορά του άλλου απέναντι μας.

38
Η αδράνεια, νόμος της ψυχικής οικονομίας: Είναι αδύνατο να ζει κανείς στο ύψος των βιωματικά εντονότερων στιγμών. Αυτές είναι στη πραγματικότητα λίγες, και αν φαίνονται περισσότερες αυτό συμβαίνει γιατί σε κάθε παραπλήσια αφορμή αναπλάθουμε τα αισθήματα της μεγάλης, έντονης στιγμής (χώρια που τα αισθήματα μας στυλιζάρονται προκαταβολικά, λόγω της κουλτούρας: έρωτας, θαυμασμός της φύσης κ.λπ. είναι πράγματα πολιτισμικώς καθιερωμένα).
Ο νόμος τούτος ισχύει και για ανθρώπους ιδιαίτερα δημιουργικούς. Μεγάλοι καλλιτέχνες δημιουργούν, αφού εγκυμονήσουν πολλά χρόνια και ζυμώσουν το έργο τους σε στιγμές κάθε άλλο παρά ουρανοβάμονες: λέξη λέξη ή νότα νότα, από χίλιες αφορμές καθημερινές, από άπειρους, λίγο πολύ τυχαίους συνειρμούς κ.α. επηρεασμούς. Η εικόνα της μεγαλοφυΐας, που ζει σε συνεχή πυρετό, είναι πλασματική - απόδειξη ότι όλοι οι μεγάλοι ήσαν πολύ εργατικοί. Μεγαλοφυΐα σημαίνει: να είσαι τόσο δοσμένος σε κάτι, ώστε να εργάζεσαι συνεχώς γι' αυτό. Λίγη εργασία σημαίνει συνεπώς έλλειψη μεγαλοφυΐας. Αλλά η πολύ εργασία σημαίνει με τη σειρά της έλλειψη της μεγαλοφυΐας ως συνεχούς ανορθολογικού πυρετού.

39
Ακριβώς επειδή το εγώ δεν είναι κάποια σταθερή ταυτότητα παρά ένα ενεργειακό ρευστό, που μορφοποιείται χεόμενο σε διάφορα αγγεία, χρειάζεται απολύτως ορισμένους πόλους με βάση τους οποίους συγκροτείται εκάστοτε. Οι δύο θεμελιώδεις πόλοι είναι ο φίλος και ο εχθρός που ικανοποιούν τις δύο θεμελιώδεις ανάγκες του ενεργειακού ρευστού: να διαστέλλεται και να συστέλλεται.

40
Στη σοφιστική ανάγεται η σύνοψη των βασικών παθών σε τέσσερα (χαρά-λύπη, επιθυμία-φόβος) και των ελαττωμάτων σε τρία (δοξομανία-φιλοχρηματία-φιληδονία). Ας σημειωθεί ότι τα ελαττώματα είναι όλα μορφές επιθυμίας - και την επιθυμία τη μετριάζει μόνον ο φόβος.

41
Τα αισθήματα δεν είναι πολύ διαφορετικά ανάμεσα στα ζώα και τους ανθρώπους. Εκείνο που τους προσδίδει «βάθος» και τα διαφορίζει (εκλεπτύνει) είναι η νοημοσύνη - και αυτή είναι προνόμιο του ανθρώπου απέναντι στα ζώα και προνόμιο μερικών ανθρώπων απέναντι σε άλλους. Τίποτα δεν γίνεται άμεσα αισθητό παρά μόνο διαμέσου μιας νοητικής πράξης. Ακριβώς καθώς η νόηση φέρνει στη συνείδηση ένα αίσθημα το κάνει περίπλοκο, δηλαδή το ερμηνεύει και το εμπλουτίζει συνειρμικά κ.λπ., δηλαδή με όλα τα δικά της μέσα.

42
Το γεγονός ότι ο άνθρωπος ενεργεί στη σκιά του θανάτου δεν σημαίνει ότι δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να τον σκέφτεται (δεν σκέφτεται όπως οι υπαρξιστές φιλόσοφοι). Όμως οι μερικότεροι κίνδυνοι, στους οποίους συγκεντρώνει την προσοχή του, αυτοί στέκουν υπό τη σκιά του θανάτου και είναι ενδεχόμενο να κορυφωθούν με αυτήν την έννοια. Ο άνθρωπος δεν ζει στη σκιά του θανάτου με την έννοια ότι η σκέψη του θανάτου τον παραλύει' αντίθετα, επιδιώκει τους στόχους του σαν να είναι αθάνατος, δηλαδή σαν οι στόχοι του να ήσαν απόλυτοι. Όμως ο θάνατος εμφανίζεται στη ζωή του ως κίνδυνος, ως εχθρός, ως φόβος.

43
Για την πολυμορφία και συνάμα τη θεμελιώδη ενότητα του ανθρώπου (γύρω από τις βασικές ορμές): το ότι ένα δέντρο έχει μια ρίζα δεν το εμποδίζει να έχει πολλά κλαδιά - ούτε εμποδίζει τα κλαδιά να καταλαμβάνουν πολύ μεγαλύτερη έκταση από τη ρίζα.

44
Καθώς τα ένστικτα χάνουν στον άνθρωπο την ειδοποιό τους εντόπιση και λειτουργία, χαλαρώνουν, απλώνουν και συμφύρονται. Εκεί όπου είχαμε χωριστά ερείσματα και λειτουργίες, τώρα έχουμε έναν ανάκατο χυλό, μια κυμαινόμενη ενέργεια. Μόνο αυτός ο χυλός μπορεί να έχει πλαστικότητα και γι' αυτό μπορεί να πλάθεται εκ των έξω από τη μορφοποιό δύναμη του πολιτισμού. Όμως η απώλεια της ειδοποιού αναφοράς δεν σημαίνει καθόλου μείωση της έντασης της ψυχικής ενέργειας. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει. Ο πολιτισμός καλείται τώρα να δώσει μορφή με μια μεγαλύτερη ένταση, και γι' αυτό είναι προγραμματισμένη η σύγκρουση μεταξύ κανόνα και ψυχής.

45
Ο άνθρωπος δεν είναι απλώς το ζώο που δημιουργεί σύμβολα. Είναι το ζώο που κάνει τα σύμβολα μέρος του πραγματικού του περιβάλλοντος και που συμπεριφέρεται απέναντι τους όπως και απέναντι στα υπόλοιπα μέρη του πραγματικού περιβάλλοντος. Ήτοι: στη συμπεριφορά αυτή συμμετέχει ολόκληρος, με τους μηχανισμούς που κινούν οι ασύνειδες ενορμήσεις του. Μόνο γι' αυτόν το λόγο μπορούν οι υποθέσεις του πνεύματος να γίνουν υποθέσεις ζωής και θανάτου.

46
Εάν δεν υπήρχαν τα μικρά κβάντα της ισχύος, η κοινωνία δεν θα γνώριζε ούτε τα μεγάλα - έστω και αν η μετάβαση από τα πρώτα στα δεύτερα δεν γίνεται γραμμικά. Μικρά κβάντα είναι ακόμα και όσα μου επιτρέπουν να κινούμαι και να ενεργώ, καταρχήν χωρίς αναγκαία σύνδεση με άλλους. Η δυνατότητα μου για κίνηση και ενέργεια με φέρνει σε επαφή -άρα ενδεχομένως και σε σύγκρουση- με άλλους.

47
Ακόμα και η πλήρης ταύτιση της οικείας συμπεριφοράς με τη συμπεριφορά ενός άλλου αποσκοπεί στην ενίσχυση του εγώ και της αυτοπεποίθησης. Γιατί αυτός ο άλλος κατά κανόνα είναι μεγαλύτερος και ισχυρότερος, αυτές τις ιδιότητες θέλει να πάρει το παιδί όταν ταυτίζεται μαζί του.

48
Σε σχέση με τους ιστορικούς ιδεότυπους («καπιταλισμός»), στους οποίους κρυσταλλώνεται η συλλογική πράξη, πρέπει να επισημανθεί η εξής οπτική απάτη: μολονότι οι τύποι αυτοί γεννιούνται ιστορικά από την ετερογονία των σκοπών, ωστόσο η καθαρότητα τους υποβάλλει την εντύπωση ότι βγήκαν από μια καθαρά ορθολογική σκοποθεσία ως προς αυτόν το σκοπό, ότι δηλαδή η πράξη που τους δημιούργησε είχε (υποκειμενικά) αυτό το νόημα. Όμως αυτό το νόημα το έχουν μόνον αντικειμενικά (σκοπιά του παρατηρητή, ο οποίος τώρα κινδυνεύει να θεωρήσει ως υποκειμενικό νόημα ό,τι υφίσταται ως ιστορικό μόρφωμα). Στο επίπεδο της ετερογονίας η οπτική απάτη είναι αναπόφευκτη αν αυτή η ορθολογική σκοποθεσία νοηθεί ευθύγραμμα.

49
Αν δεχτούμε έναν ορθολογισμό της ταυτότητας ίσως ξεφεύγουμε από τον φαύλο κύκλο εγωισμού-αλτρουισμού: μπορώ να συνδέσω την ταυτότητα μου με τη διάπραξη αλτρουιστικών πράξεων. Η ταυτότητα βρίσκεται καθ' αυτή πάνω από το εννοιολογικό ζεύγος. Ήτοι μπορεί να είναι εγωιστική ή αλτρουιστική. Αλλά και στη δεύτερη περίπτωση υπάρχει ένα εγώ προκειμένου να είναι αλτρουιστικό. Δεν υπάρχει αλτρουισμός που να μην έχει φορέα του ένα εγώ, το οποίο κατά τη διάπραξη μιας αλτρουιστικής πράξεως αισθάνεται πλήρωση.
Αλτρουισμός χωρίς υπαρξιακή πλήρωση, δηλαδή συνοδευόμενος από αποστροφή, δεν είναι παρά εξαναγκασμός του εγώ, άρα όχι αλτρουισμός.

50
Στη συμπεριφορά των άλλων ο εαυτός βλέπει τι του είναι χρήσιμο. Ακόμα και αν πρόκειται να στραφεί εναντίον άλλων, πρέπει να υιοθετήσει ουσιώδη μέρη της συμπεριφοράς τους (αρχίζοντας από τη γλώσσα) προκειμένου να αποκτήσει τη δυνατότητα να κινηθεί κοινωνικά. Πρέπει να κοινωνικοποιηθεί για να επιτύχει τους ατομικούς του σκοπούς.

Παναγιώτης Κονδύλης

Πέμπτη 11 Ιουλίου 2013

Με κυνική χροιά...

Αποφθέγματα για τη ζωή, τη θρησκεία, την ευτυχία, την ηθική, την ανθρωπινη φύση...

Francisco Goya, Δύο γυναίκες κι ένας άντρας (1821)

Ποιος ο λόγος να εκμεταλλευόμαστε τους ηλιθίους; Μα ανέκαθεν τους εκμεταλλευόμασταν, κι αυτό είναι το δίκαιο. Την ημέρα που θα πάψουμε να το κάνουμε, θα θριαμβεύσουν και τότε ο κόσμος θα είναι χαμένος από χέρι.

Alfred Capus

Αν η θρησκεία θεμελιώνεται στο συναίσθημα, τότε ο καλύτερος χριστιανός είναι ο σκύλος.

Hegel

Ο Θεός αγαπά τους πτωχούς και δίνει στους πλούσιους.

Εβραϊκή παροιμία

Δεν υπάρχει μεγαλύτερο φαύλο πάθος από τη ζωή· αυτός είναι και ο λόγος που μας είναι τόσο δύσκολο να ξεμπερδεύουμε με δαύτη.
Cioran

Η ζωή είναι ασταμάτητο κυνήγι, στο οποίο άλλοτε ως κυνηγοί κι άλλοτε ως κυνηγημένοι τα όντα ερίζουν πάνω από τα απομεινάρια ενός κουφαριού.
Arthur Schopenhauer

Η μόνη ευτυχία είναι να μην γεννηθείς.
Arthur Schopenhauer

Μην επιβαρύνετε τη ζωή, προσθέτοντας στην παραφροσύνη της πραγματικότητας τις βλακώδεις εξηγήσεις σας.
Jean Rostand

Ο μόνος λόγος που ομολογούμε τα μικρά ελαττώματά μας είναι για να πείσουμε τους γύρω μας ότι δεν έχουμε άλλα μεγαλύτερα
La Rochefoucauld

Η ηθική αγανάκτηση είναι η πιο δόλια μορφή εκδίκησης.
Friedrich Nietzsche

Τετάρτη 10 Ιουλίου 2013

Σε έναν αιώνα διεφθαρμένο και αμαθή...

Κάποια αποφθέγματα του Montaigne για την ανθρώπινη φύση, την κοινωνία, τους νόμους, τη βλακεία, την τύχη...

Γιάννης Σταύρου, Λιμάνι Θεσσαλονίκης, λάδι σε καμβά (λεπτομέρεια)

Michel Eyquem de Montaigne (1533-1592)
Αποφθέγματα

Το να στηρίζεις την ανταμοιβή των ενάρετων πράξεων στην επιδοκιμασία των άλλων, είναι σαν να διαλέγεις θεμέλιο υπερβολικά αβέβαιο και ασταθές.  Ιδιαιτέρως σε έναν αιώνα διεφθαρμένο και αμαθή σαν αυτόν εδώ, η εκτίμηση του πλήθους είναι ύβρις : ποιον θα εμπιστευόσαστε να αναγνωρίσει τι είναι άξιο επαίνου;  Ο Θεός να με φυλάει να μην είμαι έντιμος άνθρωπος σύμφωνα με την περιγραφή που βλέπω να κάνει καθημερινά ο καθένας προς τιμή του εαυτού του.  Όσα ήταν ελαττώματα άλλοτε, είναι σήμερα ηθική.

Γενικά μπορώ να πω πως από όλες τις γνώμες που έχουν ειπωθεί για τον άνθρωπο, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, αυτές που ανενδοίαστα ασπάζομαι και πάραυτα υιοθετώ είναι εκείνες που μας καταφρονούν, μας ευτελίζουν και μας μειώνουν.

Η ισχυρογνωμοσύνη και η θερμοκεφαλιά είναι τα πιο σίγουρα κριτήρια της βλακείας.

Ο άνθρωπος είναι ένας καταπληκτικός τρελός. Ενώ δεν μπορεί ούτε ένα σκουλήκι να φτιάσει, φτιάνει δεκάδες θεούς.

Οι αρχές της συνειδήσεως, που οι άνθρωποι υποστηρίζουν πως πηγάζουν από τη φύση, προέρχονται από τα έθιμα.

Οι πιο γενναίοι, συχνά, είναι οι πιο άτυχοι.

Έχω δικούς μου νόμους και το δικαστήριό μου για να κρίνω τον εαυτό μου, και απευθύνομαι σε αυτό αντί οπουδήποτε άλλου.  Περιορίζω, σύμφωνα με τις υποδείξεις των άλλων, τις πράξεις μου, αλλά τις εκτείνω ως εκεί που μου αρέσει.  Κανείς εκτός από εσάς δεν ξέρει αν είσαστε δειλός και άσπλαχνος, ή πιστός και ευλαβής.  Οι άλλοι δεν σας βλέπουν καθόλου.  Σας μαντεύουν με αβέβαιες εικασίες.  Δεν βλέπουν τόσο τη φύση σας όσο την επιτήδευση σας.  Οπότε μη δίνετε σημασία στην ετυμηγορία τους, αρκεστείτε στην δική σας.  Πρέπει να χρησιμοποιείς τη δική σου κρίση για τον εαυτό σου.  Σε ό,τι αφορά την αρετή και τις κακίες μας, η ίδια η συνείδηση έχει μεγάλο βάρος.  Όταν αυτή καταρρεύσει, όλα χάνονται.

Θα άξιζε περισσότερο να μην είχαμε κανέναν απολύτως νόμο, παρά να τους έχουμε σε τέτοια αφθονία που τους έχουμε σήμερα.

Κυριακή 7 Ιουλίου 2013

Υποταγή...

Η υποταγή ως βασικό χαρακτηριστικό του κυρίαρχου πρωτεύοντος, κατά Εμίλ Σιοράν...

Γιάννης Σταύρου, Άνθρωπος και δέντρο, λάδι σε καμβά

Η θεολογία, η ηθική, η ιστορία και η καθημερινή πείρα μας διδάσκουν ότι για επιτύχουμε την ισορροπία δεν υπάρχουν άπειροι τρόποι: ένα είναι το μυστικό: Η υποταγή."Δεχτείτε έναν ζυγό, μας επαναλαμβάνουν, και θα είστε ευτυχείς·  γίνετε κάτι και θα απαλλαγείτε από τίς οδύνες σας".

Πράγματι, σε αυτό τον κόσμο τα πάντα είναι επάγγελμα: επαγγελματίες του χρόνου, υπάλληλοι της αναπνοής, μεγιστάνες της ελπίδας, πριν ακόμα γεννηθείτε σας προσμένει μια θέση: οι σταδιοδρομίες μας προετοιμάζονται μέσα στα σπλάχνα των μητέρων μας.
Μέλη ενός επίσημου κόσμου, οφείλουμε να κατέχουμε μια θέση, χάρη στο μηχανισμό ενός άκαμπτου πεπρωμένου, που μόνο προς όφελος των τρελών χαλαρώνει· αυτοί τουλάχιστον, δεν εξαναγκόζονται να έχουν ένα πιστεύω, να προσχωρήσουν σε έναν θεσμό, να υποστηρίξουν μια ιδέα, να ακολουθήσουν μιαν επιχείρηση.
Από καταβολής κοινωνίας, όσοι θέλησαν να ξεφύγουν καταδιώχτηκαν ή προπηλακίστηκαν. Σας συγχωρούν τα πάντα, αρκεί να έχετε ένα επάγγελμα, έναν υπότιτλο στο όνομά σας, μια σφραγίδα πάνω στο μηδέν σας.
Κανείς δεν έχει την τόλμη να βροντοφωνάξει: "Δεν θέλω να κάνω τίποτα"· - είμαστε πιο επιεικείς απέναντι σε έναν φονιά παρά σε ένα πνεύμα που απαρνήθηκε την πράξη. Πολλαπλασιάζοντας τις δυνατότητες υποταγής, παραιτούμενος από την ελευθερία του, εξοντώνοντας μέσα του τον αλήτη, ο άνθρωπος εκπλέπτυνε τη δουλεία του και παραδόθηκε στα φαντάσματα.
Ακόμα και τις περιφρονήσεις και τις εξεγέρσεις του, τις καλλιέργησε μόνο και μόνο για να υποδουλωθεί από αυτές, δούλος καθώς είναι των στάσεών του, των νευμάτων και των διαθέσεών του. Έχοντας βγει από τα σπήλαια, κράτησε τη δεισιδαιμονία τους· ήταν αιχμάλωτος τους, απέβη ο αρχιτέκτων τους. Διαιωνίζει την πρωτόγονη κατάστασή του με μεγαλύτερη επινοητικότητα και λεπτολογία· αλλά κατά βάθος, διογκώνοντας ή σμικρύνοντας την καρικατούρα του, γίνεται αναίσχυντος λογοκλόπος του εαυτού του. Τσαρλατάνος που κινείται με σπάγκους, εξαπατά ακόμα με τις συσπάσεις και τους μορφασμούς του...


Εμίλ Σιοράν, Ο Αρχιτέκτονας των Σπηλαίων, Εγκόλπιο Ανασκολοπισμού
Εκδ. Εξάντας, Μετ. Κωστής Παπαγιώργης

Παρασκευή 5 Ιουλίου 2013

Παναγιώτης Κονδύλης: Η έννοια της απόφασης

Απαράμιλλη η οντολογική ανάλυση της ανθρώπινης κοινωνίας από τον Παναγιώτη Κονδύλη...

Ας καταφύγουμε άλλη μία φορά στον μεγάλο στοχαστή με την ελπίδα να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας απέναντι στην βάρβαρη παρακμή της εποχής...

 


Ομιλια του Θ. Σαμαρτζη (2008)

Η έννοια της απόφασης και η γέννηση του πνεύματος στην φιλοσοφία του Παναγιώτη Κονδύλη

Βοήθημα για μια ανάγνωση του Ισχύς και Απόφαση

Καλησπέρα σας,
Πρώτα θα ’θελα να ευχαριστήσω τις εκδόσεις Νεφέλη, την κυρία Μέλπω Κονδύλη και τον Σωτήρη Φασούλα για την πρόσκλησή τους στην ωραία αυτή εκδήλωση. Πρόθεσή μου είναι να μιλήσω για μια κεντρική έννοια της φιλοσοφίας του Παναγιώτη Κονδύλη, την έννοια της απόφασης. Η έννοια αυτή, μολονότι θεμελιώδης για την κατανόηση της σκέψης του Κονδύλη, έχει συχνά παρανοηθεί, και τούτη η παρανόηση μπορεί να δώσει λαβή σε αρκετές συγχύσεις αναφορικά με το νόημα του κονδυλικού έργου. Θα επιχειρήσω την διαλεύκανση της έννοιας της απόφασης, ξεκινώντας με αυτό που ο Κονδύλης ονομάζει διαδικασία γέννησης του πνεύματος.
Ι
Η κατανόηση της σκέψης του Κονδύλη πρέπει να ξεκινήσει με την έννοια της αυτοσυντήρησης. Στο θεμελιακότερο επίπεδο αυτό που υπάρχει είναι όντα που γυρεύουν να διαιωνίσουν την διάρκεια της ύπαρξής τους, ενώ δεν το μπορούν. Ένα απ’ αυτά τα όντα είναι ο άνθρωπος. Τούτη η ιδέα κατάγεται από τον Σπινόζα, και απ’ αυτήν εκπορεύεται τρόπον τινά ολόκληρο το κονδυλικό σύστημα. Αν ο άνθρωπος έχει μια ουσία, τούτη συνίσταται στο γεγονός ότι είναι ένα πεπερασμένο πλάσμα που γεννά πνεύμα και το κατευθύνει ενάντια σε ό,τι τον απειλεί, προκειμένου να κατανικήσει τους εχθρούς του και να διασφαλίσει την αυτοσυντήρησή του.
Η αυτοσυντήρηση είναι για τον Κονδύλη conatus: ορμή και συγχρόνως αγώνας. Επειδή ο άνθρωπος είναι πεπερασμένος, η αυτοσυντήρησή του είναι κάτι που δεν του είναι από τα πριν δοσμένο, αλλά που αντιθέτως πρέπει να το κατακτήσει. Για να το κατακτήσει πρέπει να προσποριστεί τα απαραίτητα μέσα σε ένα μονίμως απειλητικό περιβάλλον. Πρέπει με άλλα λόγια να αποχτήσει ισχύ, δηλαδή την ικανότητα να πραγματώνει τους στόχους του, οι οποίοι σε τελικά ανάλυση ανάγονται σε έναν: την αυτοσυντήρηση.
Για τον Κονδύλη το πνεύμα σε όλες του τις εκφάνσεις είναι πολεμικό και συνιστά μεταμόρφωση, εκλέπτυνση και επίταση της πρωταρχικής ορμής για αυτοσυντήρηση. Προκειμένου να εξηγήσει την γέννηση και την λειτουργία του πνεύματος, ο Κονδύλης στις πρώτες ενότητες του Ισχύς και Απόφασησκιαγραφεί μια πρωταρχική κατάσταση, όπου η ανθρώπινη ύπαρξη εμφανίζεται γυμνή, εξοπλισμένη με μόνη την ορμή της για αυτοσυντήρηση, σε έναν ρευστό κόσμο όπου παντού καιροφυλακτούν κίνδυνοι. Καθώς το πνεύμα δεν έχει ακόμα εμφανιστεί, τα στοιχεία του προκαταρκτικού αυτού κόσμου από την προοπτική της γυμνής ανθρώπινης ύπαρξης είναι ακόμα αδιάκριτα, αδρά και προ πάντοςισότιμα, δηλαδή δεν έχουνε ακόμα διαφοροποιηθεί ως προς την σπουδαιότητά τους.
Μια τέτοια ύπαρξη σε έναν τέτοιο κόσμο κινείται ενστικτωδώς και λίγο-πολύ στα τυφλά, έχοντας μεν μια ορισμένη συναίσθηση του εαυτού της, δίχως όμως ταυτότητα, και δίχως συγκεκριμένο σχέδιο δράσης. Η γυμνή αυτή ύπαρξη κινείται βλέποντας παντού κινδύνους και κοιτάζοντας πώς να φυλαχτεί απ’ αυτούς. Σε μια τέτοια πρωταρχική κατάσταση η ζωή είναι, για να θυμηθούμε τον Χομπς, «αχρεία, βίαιη και σύντομη». Δεν θα εξετάσουμε εδώ αν αυτή η πρωταρχική κατάσταση είναι για τον Κονδύλη μια εμπράγματη κατάσταση ή απλώς ένα θεωρητικό εργαλείο για την μεθόδευση της επιχειρηματολογίας του. Φαίνεται πάντως να υποστηρίζει πως πρόκειται για μια πραγματική, ιστορική κατάσταση.
ΙΙ
Το πνεύμα γεννιέται με το πέρασμα απ’ αυτό τον προκαταρκτικό, ρευστό κόσμο σε έναν κόσμο διευθετημένο. Σε τούτο τον κόσμο ο άνθρωπος έχει όχι απλώς μια συναίσθηση του εαυτού του, αλλά μια συγκεκριμένη ταυτότητα, σε αναφορά με τον κόσμο, καθώς και ένα ορισμένο σχέδιο δράσης προς εξασφάλιση της αυτοσυντήρησης. Η εικόνα του κόσμου που προέκυψε από την γέννηση του πνεύματος αποτελεί έργο της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης, μολονότι τούτη στηρίχτηκε στα υλικά του προκαταρκτικού κόσμου. Το πνεύμα γεννιέται όχι σε αντίθεση με την ορμή της αυτοσυντήρησης, αλλά ακριβώς σαν αποτέλεσμά της και προς υπηρεσίαν της.
Στην κοσμοεικόνα ο κόσμος παρασταίνεται διαφορετικά απ’ ό,τι προτού γεννηθεί το πνεύμα. Τώρα, ο κόσμος παρουσιάζεται με μια τάξη, ικανή να προσφέρει προσανατολισμό στην ανθρώπινη ύπαρξη. Ενώ πριν η ύπαρξη βρισκόταν αντιμέτωπη με μια πλημμυρίδα δεδομένων που δεν μπορούσε να τα διαχειριστεί, τώρα ο κόσμος έρχεται στα μέτρα του άνθρωπου: τα πολλά και ακατανόητα γίνονται λίγακαι κατανοήσιμα, τα ισότιμα και ομοιογενή, χωρίζονται σε ενδιαφέροντα και αδιάφορα, ανώτερα καικατώτερα. Τα προβλήματα της ύπαρξης από χαώδη και σκοτεινά γίνονται τώρα λιγότερο ή περισσότερο σαφή και επιλύσιμα.
Βασική έγνοια του Κονδύλη είναι να μην δεσμευτεί σε κάποια μεταφυσική αντίληψη περί αντικειμενικότητας. Έτσι, ονομάζει αντικειμενικό τον κόσμο, όπως απλώς θα μπορούσε να παρασταθεί απ’ όλες τις δυνατές προοπτικές των διαφόρων δυνατών υποκειμένων. Επομένως, ο προκαταρκτικός κόσμος του εκάστοτε υποκειμένου αποτελεί απλώς τμήμα του αντικειμενικού, εφόσον πρόκειται μοναχά για μία ανάμεσα σε πολλές διαφορετικές δυνατές προοπτικές.
Μέσα στην κοσμοεικόνα ο κόσμος περιστέλλεται ακόμα περισσότερο, καθώς πλέον εμπεριέχει μονάχα τα στοιχεία εκείνα που είναι ζωτικά για το υποκείμενο και κρίσιμα στον αγώνα του για αυτοσυντήρηση. Έτσι, ο Κονδύλης υποστηρίζει πως η γέννηση της κοσμοεικόνας αποτελεί μια πράξηξεχωρίσματος, αποχωρισμού και αποκοπής με την οποία ο αντικειμενικός κόσμος, με την έννοια που του δώσαμε προηγουμένως, περιστέλλεται κατά τρόπο τέτοιον ώστε να ταιριάξει με τις ανάγκες του υποκειμένου. Σύμφωνα με την διατύπωσή του, πρόκειται για έναν βιασμό του αντικειμενικού.
Τούτη την υποκειμενική και αυθαίρετη πράξη περιστολής του αντικειμενικού κόσμου με την οποία τα πολλά γίνονται λίγα και τα ισότιμα ιεραρχημένα, μέσα από την οποία προκύπτει μια κοσμοεικόνα «κατάλληλη να εγγυηθεί την ικανότητα προσανατολισμού την αναγκαία για την αυτοσυντήρηση», ο Κονδύλης την ονομάζει απόφαση. Είναι η απόφαση που γεννάει το πνεύμα.
ΙΙΙ
Στην έννοια της απόφασης δεν μπορεί να δοθεί η τρέχουσα σημασία της. Τούτο πρώτα-πρώτα καταφαίνεται από το γεγονός ότι η απόφαση δεν είναι καν συνειδητή. Στην πραγματικότητα, με την απόφαση γεννιέται όχι μόνον η κοσμοεικόνα, αλλά και η ταυτότητα του υποκειμένου. Η ταυτότητα που γεννήθηκε μέσα από την απόφαση, μολονότι ανήκει στο ίδιο φυσικό υποκείμενο με αυτό που υπήρχε και πριν την απόφαση, είναι ολότελα διαφορετική από την γυμνή ανθρώπινη ύπαρξη, ήδη κατά το ότι μονάχα αυτή είναι προικισμένη με πνεύμα. Μολονότι η απόφαση αποτελεί έργο της ανθρώπινης ύπαρξης, και μάλιστα το πρωταρχικότερο έργο της, παρ’ όλα αυτά συμβαίνει χωρίς την συνείδηση ή την συγκατάθεση του υποκειμένου, όπως αυτό κατανοεί τον εαυτό του μέσα στην ταυτότητα που σχηματίστηκε μετά την απόφαση.
Το ότι η απόφαση δεν μπορεί να κατανοηθεί με την τρέχουσα σημασία της, φαίνεται ήδη από το ποια είναι τα υποκείμενα που μπορούν να λάβουν μιαν απόφαση. Πέρα από το συγκεκριμένο άτομο, αποφάσεις μπορούν να λάβουν οι ομάδες, μα και το ανθρώπινο γένος στο σύνολό του. Για τον Κονδύλη, ήδη το γεγονός ότι οι άνθρωποι βλέπουν αυτά τα χρώματα, αντιλαμβάνονται αυτούς τους ήχους, και αναγνωρίζουν αυτές τις οσμές, πρέπει να νοηθεί σαν προϊόν απόφασης. Στο επίπεδο της ομάδας, οι θρησκείες, οι μύθοι, οι πολιτικές θεσμίσεις πρέπει να νοηθούν κι αυτές σαν απόφασεις, μολονότι ενδεχομένως να μη τις έλαβε κανείς συγκεκριμένα, αλλά να διαμορφώθηκαν αργά και σταδιακά, μέσα από διαρκείς μετασχηματισμούς και αναθεωρήσεις.
Για ποιον λόγο τότε ο Κονδύλης χρησιμοποιεί αυτό τον όρο; Αν κοιτάξουμε το τι καταλαβαίνουμε συνήθως όταν μιλάμε για απόφαση, νομίζω θα καταλήξουμε σε κάτι σαν το εξής: σε μια διλημματική απόφαση, ιδίως όταν αυτή είναι σημαντική, προσωπική και βαθειά, το υποκείμενο βρίσκεται αντιμέτωπο με ορισμένες εναλλακτικές, που εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον μοιάζουν λίγο-πολύ ισότιμες. Άλλωστε, αν δεν έμοιαζαν λίγο-πολύ ισότιμες, δεν θα τιθόταν καν ζήτημα για απόφαση, αλλά αμέσως θα προτιμούνταν η πιο συμφέρουσα εναλλακτική. Ας πούμε λοιπόν ότι πρόκειται για ισότιμες εναλλακτικές. Καθώς είναι ισότιμες, δεν μπορούνε να βρεθούν λόγοι που να αναγκάζουν το υποκείμενο να προτιμήσει την μία απ’ αυτές. Επομένως, δεν έχει πού να βασιστεί, αλλά μονάχα στην αυτοβουλία ή την αυθαιρεσία του.
Με την απόφαση, τα προηγουμένως ισότιμα, τώρα ιεραρχούνται, και πλέον το υποκείμενο προσδένεται με την επιλογή του, θεωρώντας την δική του. Το γεγονός ακριβώς ότι την επέλεξε, αναβαθμίζει την επιλογή, δίνοντάς της αξία, και την ίδια στιγμή υποβαθμίζει τις υπόλοιπες εναλλακτικές. Τώρα, αυτό που πριν ήταν ισότιμο, γίνεται πλέον ανώτερο, και αυτό που ήταν λίγο-πολύ ξένο, γίνεται πλέον οικείοκαι προσωπικό. Η ίδια η πράξη της επιλογής, είναι μια πράξη αποκλεισμού και συνάμα ιεράρχησης, ολότελα αυθαίρετη ή υποκειμενική.
Ο Κονδύλης ξεκαθαρίζει πως η απόφαση με την έννοια που την χρησιμοποιεί ο ίδιος πρέπει να διαφοροποιηθεί απ’ αυτού του είδους τις διλημματικές επιλογές. Ο βασικότερος λόγος είναι ότι αυτού του είδους οι επιλογές λαμβάνουν χώρα μονάχα σε μια ήδη διαμορφωμένη κοσμοεικόνα. Αντιθέτως, η απόφαση, με την έννοια που της δίνει ο Κονδύλης, γεννάει την κοσμοεικόνα, ξεπηδώντας από τις πιο στοιχειακές καταβολές της γυμνής ύπαρξης. Παρ’ όλα αυτά, μπορούμε να κρατήσουμε από το παραπάνω παράδειγμα την έννοια της περιστολής των πολλών σε λίγα, της ιεράρχησης των προηγουμένως ισότιμων, της υπαρξιακής πρόσδεσης με το αποτέλεσμα, και προπάντων τον βαθιά υποκειμενικό και αυθόρμητο χαρακτήρα αυτής της πράξης.
IV
Η έμφαση στον αυθαίρετο και αυθόρμητο χαρακτήρα της απόφασης και της γέννησης του πνεύματος, θα μπορούσε να δώσει την εντύπωση ότι τούτη αποτελεί προϊόν ελευθερίας, με την παραδοσιακή έννοια του όρου, όπως π.χ. συναντιέται στον Καντ ή τον Φίχτε. Στην πράξη, συμβαίνει το αντίθετο. Όντως, ο Κονδύλης επιμένει στον αυθαίρετο, συμπτωματικό και εν πολλοίς απρόβλεπτο χαρακτήρα της απόφασης, σε μεγάλο βαθμό καταφερόμενος ενάντια στην μαρξιστική αντίληψη περί αντικειμενικής και προδεδομένης ταξικής κοσμοθεώρησης. Ο Κονδύλης πράγματι τονίζει την υπαρξιακότητα και την τυχαιότητα της απόφασης, την εξάρτησή της από ρευστούς και αστάθμητους παράγοντες. Ωστόσο, ολόκληρη η απόφαση είναι υποταγμένη στην ανάγκη, σαν προϊόν της οποίας προέκυψε.
Η γυμνή ύπαρξη επειδή είναι πεπερασμένη, πρέπει να κερδίσει την αυτοσυντήρησή της, κι έτσι πρέπει διαρκώς να ξεπερνάει εμπόδια και να αντιμετωπίζει κινδύνους. Αυτό το επίφοβο και επικίνδυνο είναι ο εχθρός, ο οποίος προσδιορίζει την ύπαρξη αρνητικά. Επειδή είναι απειλητικός, η ύπαρξη πρέπει να τον κατανικήσει. Πρέπει λοιπόν ο εχθρός να εμφανιστεί στην κοσμοεικόνα ως αυτό που πρέπει να μην υπάρχει, ως το κακό. Η ύπαρξη έχει εχθρούς, επειδή είναι πεπερασμένη, επειδή ακριβώς μπορεί να απειληθεί. Αλλά ακριβώς επειδή μπορεί να απειληθεί, δεν μπορεί παρά να έχει εχθρούς. Ο εχθρός συνοψίζει την κατάσταση χρείας που γέννησε την συγκεκριμένη απόφαση. Γι’ αυτό και ο Κονδύλης δεν διστάζει να ονομάσει τον εχθρό «πεπρωμένο της απόφασης».
Ο εχθρός αποτελεί συστατικό στοιχείο της απόφασης, εφόσον εκπροσωπεί, όπως είδαμε, αυτό που πρέπει να μην υπάρχει, και στο οποίο πρέπει να αντιπαρατεθεί το υποκείμενο. Ο Κονδύλης, επαναλαμβάνοντας ένα μοτίβο του Χέγκελ, υποστηρίζει ότι η ταυτότητα του υποκειμένου δεν μπορεί να συγκροτηθεί δίχως την παρουσία του Άλλου, υπό την μορφή του εχθρού. Τόσο πολύ διαπλέκεται ο εχθρός μέσα στην κοσμοεικόνα και την ταυτότητα του υποκειμένου, ώστε η νίκη εναντίον του, η κατατρόπωσή του, μπορεί ακόμη και να φανεί σημαντικότερη από την διασφάλιση της αυτοσυντήρησης. Αυτό μονάχα εξηγεί στον Κονδύλη φαινόμενα όπως αυτοθυσίες, αυτοκτονίες, και γενικά τις εμφανιζόμενες ως «ανιδιοτελείς» συμπεριφορές. Η «ανιδιοτελής» συμπεριφορά είναι η ίδια πολεμική πράξη, ακόμη και όταν στρέφεται κατά του εαυτού, και ούτε ή άλλως δεν θα είχε νόημα έξω από έναν αγώνα.
Από την άλλη, η κοσμοεικόνα πρέπει να είναι κατά τέτοιον τρόπο φτιαγμένη, ώστε να εμπεριέχεται σε αυτήν σαν αξία και σαν αλήθεια, το ότι το υποκείμενο πρέπει να υπάρχει. Είδαμε πως η απόφαση γεννιέται από την ορμή της αυτοσυντήρησης. Τούτη η ορμή περιλαμβάνεται μεταμορφωμένη μέσα στην κοσμοεικόνα ως το Δέον, ως αυτό που πρέπει να υπάρχει, ως το αγαθό. Η κοσμοεικόνα δηλαδή αναγορεύει σε ανώτατη αξία και κανονιστική αρχή την βαθύτερη λαχτάρα και πόθο της ύπαρξης: την υποκειμενικά αναγκαία μα αντικειμενικά αδύνατη διαιώνισή της.
Το να γεννά αξίες και αλήθειες προς υπηρεσία της αυτοσυντήρησης είναι η βασικότερη λειτουργία της απόφασης. Γεννά αξίες μεταφράζοντας τις βαθύτερες ανάγκες και κλίσεις της ύπαρξης σε δέοντα. Γεννά αλήθειες αναγορεύοντας την κοσμοεικόνα που γεννήθηκε από την βίαιη περιστολή και ιεράρχηση του κόσμου σε μόνη πραγματικότητα. Ήδη η απόδοση του κατηγορήματος της ύπαρξης συνιστά μιαν απλή λειτουργία του υποκειμένου, που είναι σε θέση να χωρίσει την πραγματικότητα σε Εντεύθεν και σε Εκείθεν, σε Είναι και σε Επίφαση, και να διευθετήσει ανάλογα την πρακτική και θεωρητική συμπεριφορά του. Η πραγματικότητα, όπως αυτή παρουσιάζεται στην κοσμοεικόνα του εχθρού, υποβιβάζεται σε Επίφαση, ενώ η τελική νίκη εναντίον του εχθρού διασφαλίζεται σε ένα διαρκώς αναβαλλόμενο και μονίμως επικείμενο Εκείθεν.
Η αναγόρευση της κοσμοεικόνας που είναι μονάχα μία μεταξύ πολλών στον ένα και μοναδικό αντικειμενικό κόσμο, και των υποκειμενικών αξιών, οι οποίες αντιμάχονται τις διαφορετικές αξίες των άλλων υποκειμένων, σε αντικειμενικά υπερατομικά δέοντα, αποτελεί θεμελιώδη λειτουργία της απόφασης. Πράγματι, προκειμένου η ύπαρξη να προσανατολιστεί με επιτυχία στον κόσμο, πρέπει να επικεντρωθεί σε αυτά που την ενδιαφέρουν και να το κάνει αυτό απωθώντας τα αδιάφορα. Πρέπει παράλληλα να αρνηθεί να αναγνωρίσει τις αλήθειες και τις αξίες των εχθρών, προκειμένου ακριβώς να μπορέσει να τις κατανικήσει.
V
Είδαμε ότι ο Κονδύλης αρνείται να στρατευθεί σε κάποια μεταφυσική αντίληψη περί αντικειμενικότητας. Ξεκινά απλώς με την παρατήρηση ότι υπάρχουν πολλές απόφασεις και αντίστοιχα πολλές και ανταγωνιστικές κοσμοεικόνες, πολλές και ανταγωνιστικές αξίες. Η κάθε απόφαση, τώρα, πρέπει να περιστείλει αυτή την ποικιλομορφία των κατ’ αρχήν ισότιμων διαφορετικών κοσμοεικόνων και να αποδώσει ανωτερότητα και αντικειμενικότητα στην δική της κοσμοεικόνα. Τούτη η μετατροπή του υποκειμενικού και αυθαίρετου σε αντικειμενικό και αναγκαίο μοιάζει να έχει την ρίζα της στην καντιανή διαλεκτική.
Η εξαντικειμενικευτική λειτουργία της απόφασης καταφαίνεται με μεγαλύτερη ενάργεια στο πεδίο του αγώνα για κοινωνική ισχύ. Το θέμα δεν είναι μονάχα ότι ο κυρίαρχος, καθώς επιχειρεί να κατοχυρώσει την εξουσία του, είναι υποχρεωμένος να υποστηρίξει ότι δεν επιδιώκει το προσωπικό συμφέρον του, αλλά ότι υπηρετεί ένα συλλογικό, αντικειμενικό αγαθό. Το θέμα είναι ακριβώς το ποιος είναι ο κυρίαρχος. Η απάντηση του Κονδύλη είναι σαφής: «κυρίαρχος είναι όποιος μπορεί να ερμηνεύει δεσμευτικά δήθεν αντικειμενικές αρχές».
Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να δούμε την βαθειά συνύφανση απόφασης και ερμηνείας. Αυτό που κάνει ο κυρίαρχος ερμηνεύοντας είναι να περιστέλλει τα δυνατά νόηματα μιας κατ’ ανάγκην αόριστης κανονιστικής αρχής, να τα χωρίζει σε ανώτερα και κατώτερα, σε γνήσια και σε ψευδεπίγραφα, και να αναγορεύει την δική του ερμηνεία σε αντικειμενικό κανόνα. Κάνει δηλαδή δεσμευτικό σε συλλογικό επίπεδο αυτό που κάνει ούτως ή άλλως κάθε απόφαση: περιστολή, ιεράρχηση και εξαντικειμενίκευση.
Η τελική λειτουργία της απόφασης είναι η απόκρυψη της φύσης της. Για να μπορέσει να επιτύχει τις λειτουργίες της η απόφαση πρέπει ακριβώς να κρύψει το γεγονός ότι πρόκειται για μια υποκειμενική και αυθαίρετη πράξη βιασμού του κόσμου από την οποία γεννιώνται κοσμοεικόνες και αξίες, μια πράξη δηλαδή με την οποία η αυτοσυντήρηση αναγορεύεται σε δέον και η ζωή αποχτάει νόημα.
Η απόφαση πρέπει να παρουσιάσει τα προϊόντα της κατά τέτοιο τρόπο ώστε τούτα να μπορεί να θεωρηθούν ότι εκπορεύονται από μια αντικειμενική τάξη του κόσμου, με την οποία η ύπαρξη βρίσκεται σε συμφωνία. Πρέπει ακριβώς να θεωρήσει ότι ο κόσμος και η ζωή έχουν καθ’ αυτά νόημα και αξία. Είναι υποχρεωμένη με άλλα λόγια να αποκρύψει το γεγονός ότι τόσο το νόημα όσο και η αξία αποτελούν απλώς αυθαίρετα προϊόντα μιας απόφασης, και ότι ο κόσμος δίχως μιαν απόφαση δεν έχει καμία αξία.
Η περιγραφική θεωρία της απόφασης του Κονδύλη έρχεται να αποκαλύψει αυτές τις διάφορες λειτουργίας της απόφασης. Αν τα παραπάνω ήταν σαφή, τότε θα πρέπει να μείνει το ακόλουθο συμπέρασμα: η απόφαση είναι η αυτοϋποκρυπτόμενη, υποκειμενική και αυθαίρετη, μα εξαντικειμενικεύουσα και εξαντικειμενικευμένη, πράξη ή διαδικασία, με την οποία γεννιέται το πνεύμα, στο πλευρό της οποίας στρατεύεται ολόκληρη η ύπαρξη, και δια της οποίας τα πολλά περιστέλλονται σε λίγα ή σε ένα, τα ισότιμα ιεραρχούντα σε ανώτερα και κατώτερα, σε αγαθά και σε κακά, σε αληθή και σε ψευδή και προβάλλονται ενάντια σε έναν εχθρό που απειλεί την ύπαρξη. Το δέον, η αλήθεια και η αντικειμενικότητα αποτελούν απλώς λειτουργίες της απόφασης στην υπηρεσία της αυτοσυντήρησης. Ο κόσμος από μόνος του δίχως την απόφαση δεν έχει κανένα νόημα και καμία αξία.
*****
Ελπίζω τα παραπάνω να μην σας φάνηκαν υπερβολικά συγκεχυμένα. Στόχο δεν είχαν να υποκαταστήσουν, αλλά να βοηθήσουν μια ανάγνωση του Ισχύς και Απόφαση, έργου που πρέπει να διαβαστεί όχι μονάχα για την θεωρητική του δύναμη και διαύγεια, όσο και για την μοναδική ομορφιά του.
Σας ευχαριστώ

ΠΗΓΗ: Ιστολόγιο “Φιλοσοφία στην Αθήνα“, όπου και πιο συγκεκριμένες βιβλιογραφικές αναφορές

____________________________________________________

Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα:

http://kondylis.wordpress.com/2013/07/01/sam08/