Γιάννης Σταύρου, Καράβια, λάδι σε χαρτί
Μερικά αποφθέγματα του Αντουάν Ριβαρόλ και περίληψη απο την εισαγωγή του Παναγιώτη Κονδύλη...
Είναι μεγάλο πλεονέκτημα να μην έχεις κάνει στη ζωή σου τίποτε, αλλά μην το παρακάνεις.
Τα βίτσια είναι συνήθως συνήθειες παρά πάθη.
Στα δέκα άτομα που μιλούν για σένα, τα εννιά θα πουν κάτι κακό και το ένα θα πει κάτι καλό, με κακό τρόπο.
Ο άνθρωπος ξοδεύει τη ζωή του δικαιολογούμενος για το παρελθόν, παραπονούμενος για το παρόν, φοβούμενος το μέλλον.
Στα δέκα άτομα που μιλούν για σένα, τα εννιά θα πουν κάτι κακό και το ένα θα πει κάτι καλό, με κακό τρόπο.
Η φιλοσοφία ευθύνεται μόνο για τα άτομα, η θρησκεία για τις μάζες.
Είναι το απροσδιόριστο μυστήριο που προσθέτει γοητεία στην επιδίωξη ενός στόχου.
Η φύση έχει τέσσερις μεγάλες σκηνογραφίες: τις εποχές του χρόνου, τους ίδιους ηθοποιούς:
ο ήλιος, το φεγγάρι και τα άστρα, αλλά συνεχώς αλλάζει τους θεατές.
Οι άνθρωποι συνήθως ακολουθούν το σούρτα-φέρτα της ζωής για ν' αποκτήσουν στο τέλος την ησυχία.
Όμως υπάρχουν και τέτοιοι τεμπέληδες που αρχίζουν από το τέλος.
Πολιτική και επανάσταση (περίληψη της εισαγωγής του Κονδύλη στον Ριβαρόλ)
“Η πολιτική είναι όπως η Σφιγξ του μύθου: καταβροχθίζει όσους δεν λύνουν τα αινίγματά της” (Ριβαρόλ)
Περίληψη εισαγωγής
Από το Ριβαρόλ, τον πνευματώδη αντεπαναστάτη του 18ου αιώνα, έχουμε να μάθουμε πολλά όσον αφορά το ρεαλισμό του ηττημένου. Ο ηττημένος δεν γνωρίζει μονάχα τις αδυναμίες της δικής του παράταξης αλλά και διαβλέπει, με την οξυδέρκεια του μίσους, τι κρύβεται πίσω από τα συνθήματα και τις επαγγελίες του νικητή.
Η πολιτική δεν μπορεί να ρυθμισθεί μόνιμα με βάση την ανταλλαγή θεμελιωμένων επιχειρημάτων μεταξύ έλλογων συνομιλητών. Όταν πρόκειται για μεγάλες μάζες, η κυριαρχία των παθών δεν απαιτεί καν τα περιβλήματα της λογικής. Σε περιόδους ομαλότητας το πλήθος δεν απαιτεί παρά άρτον και θεάματα. Όταν ο άρτος σπανίζει ή κινδυνεύει, τα θεάματα αραιώνουν ή αγριεύουν και καθώς πολώνεται η πολιτική κοινότητα, αντίστοιχα συμπυκνώνεται η ψυχή των μαζών σε μονοδιάστατα κι ευκρινή πάθη που ακολουθούν τη λογική του μαύρου και του άσπρου.
Εφόσον οι μάζες είναι η πρώτη ύλη της πολιτικής και εφόσον οι μάζες κυριαρχούνται από πάθη, η πολιτική δραστηριότητα θα μπορούσε να ορισθεί ως χειραγώγηση ή διαχείριση των μαζικών παθών.
Όποιος διαχειρίζεται τα πάθη των μαζών σε περίοδο ομαλότητας από θέση κυβερνήτη έχει ως κύριο μέλημα τη χαλιναγώγησή τους μέσω ενός συνδυασμού ιδεολογίας και εξαναγκασμού ο οποίος παραλλάσσει ανάλογα με τη συγκυρία: όποτε τα ιδεολογικά μέσα ατονούν, εντείνεται ο εξαναγκασμός και όποτε επαρκούν η υλική βία ασκείται πιο διακριτικά. Στις ιστορικές εκείνες περιπτώσεις όπου η χειραγώγηση γίνεται με ορθή μίξη ιδεολογίας και εξαναγκασμού, ενώ παράλληλα είναι διάχυτη η πεποίθηση ότι η εξουσία γενικά ασκείται με πνεύμα πρόνοιας και δικαιοσύνης, τότε η πολιτική κοινότητα επιτυγχάνει τον περιορισμένο – αλλά διόλου αμελητέο – βαθμό τελειότητας που της επιτρέπει η ατέλεια των ανθρώπων.
Όπως η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να χαλιναγωγήσει πάθη, έτσι και η επανάσταση οφείλει να υποκινήσει και να εξάψει πάθη, τουλάχιστον ώσπου να επικρατήσει. Δίκαια αιτήματα δεν γεννούν καθ’ εαυτά επαναστάσεις, εάν δεν συνδεθούν με μαζικό μίσος εναντίον πράξεων που θεωρούνται ως αδικία και εναντίον εκείνων που τις διαπράττουν. Για να δράσει επαναστατικά, το αίτημα της δικαιοσύνης πρέπει να μεταβληθεί σε σύνθημα με θρησκευτικές και εσχατολογικές συμπαραδηλώσεις και να γίνει τόσο γενικό κι αόριστο ώστε να συμφύρεται με τις εκρήξεις της ηφαιστειώδους συλλογικής ψυχής.
Ο διανοούμενος δίνει στα πάθη (είναι αδιάφορο αν τα πάθη σχετίζονται με “δίκαια” αιτήματα) μορφή ιδεολογίας και μάλιστα αρκετά απλής ώστε να συγκινήσει και να κινήσει μάζες. Η ιδεολογικοποίηση παθών είναι λοιπόν η θεμελιώδης υφή της επαναστατικής διαδικασίας και γι’αυτό δε συνιστά αντίφαση το ότι η μία της όψη είναι η φιλοσοφία και η άλλη η τρομοκρατία.
Η πολιτική ως δραστηριότητα είναι εξ ορισμού υπόθεση κοινωνικών ελίτ, είτε οι πολιτικά ενεργές ομάδες ενστερνίζονται “προοδευτικές” είτε “συντηρητικές” αρχές. Μια επαναστατική κυβέρνηση επιδιώκει το ίδιο όπως και κάθε προηγούμενη κυβέρνηση: να χαλιναγωγήσει τα πάθη των μαζών και πρώτα απ’όλα να χαλιναγωγήσει όσους διανοουμένους είχαν υποκινήσει αυτά τα πάθη για λογαριασμό της επανάστασης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου