Όσβαλντ Σπένγκλερ
Παρακμή της Δύσης
(Εκδ. ΤΥΠΩΘΗΤΩ)
Αποσπάσματα
...Ολη η η πραγματικη ιστορια αρχιζει μολις οι πρωτογενεις ταξεις, οι ευγενεις και ο κληρος, σχηματιζονται ως τετοιες και αποκτουν υπεροχη εναντι των αγροτων....Ο αγροτης ειναι ανιστορικος...ο αιωνιος ανθρωπος, ανεξαρτητα απο καθε πολιτισμο, που εχει την εδρα του στην πολη. Προηγειται καθε πολιτισμου, επιβιωνει και μετα την παρακμη καθε πολιτισμου, χωρις συνειδηση αναπαραγομενος απο γενια σε γενια....μια μυστικη ψυχη, μια ξερη και πρακτικα προσανατολισμενη διανοια....Η πολη ειναι πνευμα. Η μεγαλουπολη ειναι το "ελευθερο πνευμα". Η αστικη ταξη, η ταξη του πνευματος, αρχιζει με μια εξεγερση κατα των φεουδαρχικων δυναμεων του αιματος και της παραδοσης..ανατρεπει θρονους και περιοριζει δικαιωματα στο ονομα του Λογου και προπαντων στο ονομα του "λαου", εννοωντας πλεον μονο τον λαο των πολεων..η πολη δε σημαινει μονο πνευμα αλλα και χρημα..μια εποχη αρχιζει οταν η πολη αναπτυσσεται τοσο πολυ, που δεν χρειαζεται πια να αμυνεται εναντι της υπαιθρου, εναντι της αγροτιας και της ιπποσυνης, αλλα που η υπαιθρος με τις πρωτογενεις ταξεις της αμυνεται απεγνωσμενα κατα της μονοκρατοριας της πολης, πνευματικα κατα του ορθολογισμου, πολιτικα κατα της δημοκρατιας, οικονομικα κατα του χρηματος...ετσι και η εννοια του χρηματος φθανει στον πιο αφηρημενο της βαθμο. Το χρημα δεν χρησιμευει πια στην κατανοηση της οικονομικης συναλλαγης, αλλα υποτασσει την κυκλοφορια των εμπορευματων στη δικη του εξελιξη. Δεν αξιολογει πια τα πραγματα το ενα σε σχεση με το αλλο, αλλα σε σχεση με τον εαυτο του, η σχεση με το εδαφος και κατα προεκταση με τον συμφυτο μαζι του ανθρωπο εχει χαθει..το χρημα εχει γινει τωρα μια εξουσια και μαλιστα μια καθαρα πνευματικη εξουσια...Αλλα το εδαφος ειναι κατι πραγματικο και φυσικο, το χρημα κατι αφηρημενο και τεχνητο, απλως μια κατηγορια οπως η "αρετη" στη σκεψη του Διαφωτισμου. Απο αυτο προκυπτει οτι καθε πρωταρχικη οικονομια, δηλαδη καθε οικονομια χωρις πολεις, παραμενει εξαρτημενη απο κοσμικες δυναμεις, το εδαφος, το κλιμα, τον τυπο ανθρωπου και ετσι, υποκειται σε περιορισμους, ενω το χρημα ως καθαρη μορφη κυκλοφοριας εχει εναν απεριοριστο κυκλο δυνατοτητων...οπως καμια ματια στα πραγματικα δεδομενα δεν μας εμποδιζει να κατασκευαζουμε οσες μη ευκλειδειες γεωμετριες θελουμε, μεσα στην αναπτυγμενη οικονομια της μεγαλουπολης τιποτε δε μας εμποδιζει πια να αυξανουμε το "χρημα", τροπον τινα να σκεφτομαστε σε αλλες χρηματικες διαστασεις, κατι που δεν εχει καμια σχεση με την οποιαδηποτε αυξηση του χρυσου η γενικα των πραγματικων αξιων.....
...Τελικα δημιουργειται το τεραστιο συμβολο και "δοχειο" του εντελως απελευθερωμενου πνευματος, η κοσμοπολη, το κεντρο στο οποιο εστιαζεται απολυτως η πορεια της παγκοσμιας ιστοριας:εκεινες οι πολυ λιγες γιγαντιαιες πολεις ολων των ωριμων τεχνικων πολιτισμων που προγραφουν και αχρηστευουν ολοκληρη τη μητερα γη του πολιτισμου τους αποκαλωντας την επαρχια.
(...Βαβυλωνα, Θηβες, Αλεξανδρεια, στην Ινδια Ουτζαιν, Καναουτζ, Παταλιπουτρα, στον Μεξικανικο κοσμο το Ουζμαλ...)...
Ο πετρινος κολοσσος "κοσμοπολη" σημαδευει το τελος της πορειας ζωης καθε μεγαλου πολιτισμου. Ο πολιτισμενος ανθρωπος, που ψυχικα εχει διαμορφωθει απο την υπαιθρο, κυριευεται απο την ιδια του τη δημιουργια, την πολη, η οποια γινεται εμμονη ιδεα του και τον κανει εκτελεστικο της οργανο και τελικα θυμα της.Αυτη η πετρινη μαζα ειναι η απολυτη πολη. Η εικονα της, οπως σχεδιαζεται με τη μεγαλοπρεπη ομορφια της στον φωτεινο κοσμο του ανθρωπινου ματιου, περιεχει ολοκληρο τον υπεροχο συμβολισμο θανατου ενος οριστικου "προιοντος του γιγνεσθαι". Η εμψυχωμενη πετρα των γοτθικων οικοδομηματων στην πορεια μιας χιλιετους υφολογικης ιστοριας εγινε τελικα το αψυχο υλικο αυτης της δαιμονικης πετρινης ερημου...Αρκετα μετα το ετος 2000 προβλεπω πολεις με δεκα ως 20 εκατομμυρια κατοικους, που θα ξεχυνονται σε μεγαλες εκτασεις...
...Oμως καμια αθλιοτητα, κανενας εξαναγκασμος, ουτε καν η σαφης διαγνωση αυτης της τρελης εξελιξης δεν μειωνουν την ελκυστικοτητα αυτων των δαιμονικων μορφωματων. Ο τροχος του πεπρωμενου κυλαει προς το τελος, η γεννηση της πολης τραβαει προς το μερος της τον θανατο. Η σχεση αναμεσα στην στην αρχη και στο τελος, αναμεσα στο αγροτοσπιτο και το οικοδομικο τετραγωνο ειναι αναλογη με εκεινη μεταξυ της ψυχης και της ευφυιας, μεταξυ του αιματος και της πετρας. Αλλα δεν ειναι τυχαιο οτι ο χρονος ειναι μια λεξη που δηλωνει τη μη αντιστρεψιμοτητα. Εδω ολα τραβουν μπροστα, τιποτε δεν γυριζει πισω. Ο αγροτικος κοσμος γεννησε καποτε την αγορα, την περιφερειακη πολη και την εθρεψε με το αιμα του. Τωρα η γιγαντιαια πολη ξεζουμιζει την υπαιθρο, αχορταγη, απαιτωντας και καταπινοντας συνεχως νεα ρευματα ανθρωπων, ωσπου θα αποκαμει και θα πεθανει μεσα σε μια σχεδον ακατοικητη πια ερημο. Οποιος εχει υποκυψει μια φορα σε ολη την αμαρτωλη ομορφια αυτου του τελευταιου θαυματος ολοκληρωσης της ιστοριας δεν προκειται να απελευθερωθει απο αυτη. Πρωτογενεις λαοι μπορουν να αποδεσμευθουν απο τη γη τους και να ξενητευθουν. Οι πνευματικοι νομαδες δεν μπορουν να το κανουν πια. Η νοσταλγια για τη μεγαλη πολη ειναι ισως πιο εντονη απο καθε αλλη. Πατριδα ειναι για αυτους καθε μεγαλοπολη, ξενητεια ειναι ηδη το επομενο χωριο. Προτιμουν να πεθανουν στο οδοστρωμα παρα να επιστρεψεουν στην υπαιθρο. Ακομα και η αηδια απο αυτο το μεγαλειο, η κουραση απο τα πολυχρωμα φωτα, το taedium vitae (σιχασια της ζωης) που στο τελος καταλαμβανει μερικους, δεν μπορει να τους απελευθερωσει. Κουβαλουν μαζι τους την πολη στα βουνα και στη θαλασσα. Εχασαν μεσα τους την υπαιθρο και εξω δε μπορουν να τη βρουν.
Η διανοητικη ενταση γνωριζει μονο μια, τη χαρακτηριστικη για τη μεγαλουπολη μορφη αναψυχης: τη χαλαρωση, τη "διασκεδαση". Το γνησιο παιχνιδι, η χαρα της ζωης, η ευχαριστηση, η μεθη γεννηθηκαν απο τον κοσμικο ρυθμο και η ουσια τους δεν ειναι πλεον κατανοητη. Αλλα η ανατικατασταση της πιο εντατικης πρακτικης σκεψης απο το αντιθετο της, το συνειδητο χαζεμα, η αντικατασταση της πνευματικης εντασης των δυναμεων απο τη σωματικη ενταση του αθλητισμου, της σωματικης εντασης απο την αισθησιασκη της ψυχαγωγιας και την πνευματικη ενταση της "διεγερσης" του παιχνιδιου και του στοιχηματος, η αντικατασταση της καθαρης λογικης της καθημερινης εργασιας απο τον συνειδητα απολαμβανομενο μυστικισμο- ολα αυτα επαναλαμβανονται σε ολες τις κοσμοπολεις των τεχνικων πολιτισμων. Κινηματογραφος, εξπρεσσιονισμος, θεοσοφια, αγωνες πυγμαχιας, χοροι νεγρων, ποκερ και στοιχηματα στον ιπποδρομο- ολα αυτα τα ξαναβρισκουμε στη Ρωμη, και ενας γνωστης θα επρεπε καποτε να επεκτεινει την ερευνα στις ινδικες, κινεζικες και αραβικςς κοσμοπολεις...
(Μετ. Λευτερης Αναγνωστου)
πηγη
http://celinathens.blogspot.com/2013/12/blog-post_17.html#ixzz3h0bGp2Xq
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου