Γιάννης Σταύρου, Στο κύμα, λάδι σε καμβά
Ω τραγούδιά μου,
Γιατί ψάχνετε τόσο αχόρταγα και τόσο περίεργα τα πρόσωπα των ανθρώπων,
μήπως και βρείτε ανάμεσά τους τον χαμένο σας νεκρό;
(Ezra Pound, Coda)
Για πολλούς, ο κορυφαίος ποιητής του 20ου αιώνα, "the poet of the poet's"...
Σπάνια ποιητής αγαπήθηκε και μισήθηκε όσο αυτός...
Έζρα Πάουντ, ένας μύθος της εποχής μας...
Χαρακτηριστική η ετυμηγορία του Γέιτς: «Δεν υπάρχει νεότερη γενιά ποιητών. Ο Εζρα Πάουντ είναι ένα μοναχικό ηφαίστειο».
Ezra Pound
Canto LXXXI*
(μτφρ.: Γιώργος Μπλάνας)
ΛΙΜΠΡΕΤΤΟ
Ωστόσο
πριν πεθάνει από το κρύο η εποχή
που κουβάλησε ένας ζέφυρος στους ώμους
στον χρυσαφένιο υψώθηκα ουρανό
ο Λωζ κι ο Τζένκις τον ύπνο σου φυλάνε
ο Ντόλμετς στο πλάι σου πάντα να 'ναι,
Αυτός λείανε το ξύλο
της βιόλας για να δυναμώσει την χαμηλή και την ψηλή;
Αυτός στρογγύλεψε την σκάφη του λαγούτου;
ο Λωζ κι ο Τζένκις τον ύπνο σου φυλάνε
ο Ντόλμετς στο πλάι σου πάντα να 'ναι,
Επλασες κόσμο ευάερο να φέρεις
το φύλλο από την ρίζα;
Σύγνεφο βρήκες διάφανο, που ομίχλη
και ίσκιος δεν του έμοιασαν ποτέ;
Ε, τότε λύτρωσέ με, πες μου -αλήθεια-
αν τραγούδησε ο Ουώλερ κι αν έπαιξε ο Ντάουλαντ.
Τα δυο σου μάτια θα γενούν μαχαίρια να με σφάξουν
αφού πλέον δεν δύναμαι ν' αντέξω την μπωτέ τους
Κι επί 180 χρόνια τίποτε σχεδόν.
Εντ ασκολντάντο ιλεγκιέρ μορμόριo
μπήκε στην σκηνή μου μια καινούργια λεπτή ισορροπία ματιών, κι αν ήταν
πνεύμα, υπόσταση κι αν ήταν- δεμένα μάτια τίποτε,
κρυμμένα ματιά, μάτια
σε καρναβάλι πάντως
θυμό δεν είχανε ζευγάρι
κι εγώ δεν είδα παρά μάτια, κι ανάμεσα στα μάτια χρώμα
διάστημα,
αμέριμνο ή ανύποπτο πάντως δεν είχε
όλο τον χώρο της σκηνής
μήτε ήταν τόπος για πλήρη Ειδώς
διείσδυση, διάτρηση
μονάχα μια σκιά πέρα στα πέρα φώτα
γαλάζιο τ' ουρανού
θάλασσα μες στην νύχτα
πράσινη λίμνη απάνω στα βουνά
λάμψη από μάτια ακάλυπτα στην επικράτεια μιας μάσκας τόσης δα.
Ο,τι πολύ αγάπησες σου μένει,
τα υπόλοιπα σαβούρα
Ο,τι πολύ αγάπησες δεν θα το στερηθείς
Ο,τι πολύ αγάπησες το αληθινό σου μέρισμα
κληρονομιά ενός κόσμου, δικού μου και δικού τους
ή μήπως κανενός;
Πρώτα ήρθαν τα ορατά, κι ακολούθησαν τ' απτά
Ηλύσια, έστω και στις αίθουσες του Αδη,
Ο,τι πολύ αγάπησες το αληθινό σου μέρισμα
Ο,τι πολύ αγάπησες δεν θα το στερηθείς
κένταυρος είναι το μυρμήγκι για τους δικούς του δράκοντές του.
Τέλειωνε πια μ' αυτήν την ματαιοδοξία, δεν έπλασε ο άνθρωπος
την τόλμη και την δύναμη, δεν έπλασε την τάξη ο άνθρωπος την χάρη,
Τέλειωνε πια μ' αυτήν την ματαιοδοξία, τέλειωνε λέω.
Μάθε απ' το πράσινο του κόσμου την θέση σου στην κλίμακα
της δημιουργίας ή της γνήσιας καλλιτεχνίας,
Τέλειωνε πια μ' αυτήν την ματαιοδοξία,
τέλειωνε Πακίν!
Ο πράσινος ο σκούφος ξέκανε την κομψότητά σου.
κυβέρνησε τον εαυτό σου κι οι άλλοι θα σε αντέξουν
Τέλειωνε πια μ' αυτήν την ματαιοδοξία
ένα σκυλί δαρμένο είσαι και πέφτει το χαλάζι,
μια κουρούνα που κορδώνεται και πάνω πότε βγαίνει πότε κρύβεται ο ήλιος,
Ασπρόμαυρη, μισή μισή,
δεν ξεχωρίζεις καν την φτερούγα απ' την ουρά σου
Τέλειωνε πια μ' αυτήν την ματαιοδοξία
Βρώμα φρικτή το μίσος σου
και τρέφεται με ψέμα,
Τέλειωνε πια μ' αυτήν την ματαιοδοξία,
Αμε, ταχιά και τέλειωνε, τσιγκούνης στην αγάπη, ναι
μα τέλειωνε μ' αυτήν την ματαιοδοξία,
τέλειωνε λέω.
Να πράξεις, άπρακτος μην μείνεις
αυτό δεν είναι δα ματαιοδοξία
Να χτυπήσεις μ' ευγένεια την πόρτα
που θ' ανοίξει ένας Μπλαντ να μυρίσεις στον αέρα
μια ζωντανή παράδοση ν' αδράξεις
σε μια ματιά σοφή γριά ματιά την φλόγα την αιώνια
όχι αυτό δεν είναι δα και ματαιοδοξία.
Το λάθος βρίσκεται σ' εκείνο,
που δεν πραγματοποίησες, το λάθος όλο σε μιαν απόφαση που δεν την πήρες
και τρέκλισε η απόφαση...
- Έλληνες ποιητές και λόγιοι μετέφρασαν τον Έζρα Πάουντ στα ελληνικά. Ανάμεσα τους: Γιώργος Σεφέρης, Ζήσιμος Λορεντζάτος, Νίκος Σημηριώτης, Τάκης Μενδράκος, Τάσος Κόρφης, Στέφανος Ροζάνης, Γιώργος Βάρσος, Χάρης Βλαβιανός. Ιδιαιτέρως αναφέρουμε τον Αντώνη Ζέρβα, που τον μεταφράζει εδώ και μια εικοσαετία. Από τις πρώτες μεταφράσεις των Ασμάτων στις σελίδες του Εκηβόλου το 1982-3, ώς την πρώτη, δίγλωσση έκδοση της μετάφρασής τους το 1994 και την αναθεωρημένη, σημερινή έκδοση, ο Ζέρβας επανέρχεται διαρκώς στο κείμενο του Πάουντ, αναζητώντας νέα μονοπάτια προσέγγισής του.
Μερικά αποφθέγματα του Έζρα Πάουντ
(σε πρόχειρη δική μας μετάφραση)
- Η μεγαλοφυία έχει δικαίωμα σε κάθε τρόπο έκφρασης.
- Μεγαλοφυία... είναι η ικανότητα να βλέπεις δέκα πράγματα εκεί που ο συνηθισμένος άνθρωπος βλέπει ένα.
- Η καλή τέχνη, ακόμη και η «ανήθικη», εκφράζει την απόλυτη αρετή. Η καλή τέχνη δεν μπορεί να είναι ανήθικη. Ως καλή τέχνη ορίζω την τέχνη που αντέχει την πραγματική μαρτυρία, ορίζω την ακριβέστατη τέχνη.
- Καλοί συγγραφείς είναι εκείνοι που έχουν αποτελεσματική γλώσσα. Σαν να λέμε, κρατήσου ακριβής, κρατήσου σαφής.
- Μεγάλη λογοτεχνία είναι απλά η γλώσσα που χρεώνεται την ερμηνεία στον απώτατο πιθανό βαθμό.
- Εάν η λογοτεχνία ενός έθνους πέφτει, το έθνος ατροφεί και αποσυντίθεται.
- Στην εποχή μας, η πληγή είναι ο νομισματικός αναλφαβητισμός, ακριβώς όπως η ανικανότητα της ανάγνωσης ενός απλού εντύπου ήταν η πληγή των προηγούμενων αιώνων.
- Το διάβασμα απευθύνεται στη δύναμη. Ο άνθρωπος που διαβάζει πρέπει να είναι ένας άνθρωπος έντονα ζωντανός. Το βιβλίο πρέπει να είναι μια σφαίρα φωτός στο χέρι του.
- Η πραγματική εκπαίδευση πρέπει τελικά να περιοριστεί στα άτομα που επιμένουν στη γνώση, το υπόλοιπο είναι σκέτη πρόβατο-βοσκή.
- Θρησκεία, ωχ, ακόμη μία από αυτές τις πολυάριθμες αποτυχίες που προκύπτουν από την προσπάθεια να εκλαϊκευτεί η τέχνη.
- Η εικόνα υπερισχύει της ιδέας. Είναι μια δίνη ή μια συστάδα λιωμένων ιδεών και προικίζεται με ενέργεια.
- Ο σύγχρονος καλλιτέχνης πρέπει να ζήσει με τέχνη και βία. Οι θεοί του είναι βίαιοι θεοί. Οι αποκαλούμενοι καλλιτέχνες, των οποίων η εργασία δεν παρουσιάζει αυτήν τη σύγκρουση, είναι χωρίς ενδιαφέρον.
- Το πραγματικό πρόβλημα με τον πόλεμο (τον σύγχρονο πόλεμο) είναι ότι δεν δίνει σε κανένα μια πιθανότητα να σκοτώσει τους σωστούς ανθρώπους.
Ezra Pound
USURA
Με την τοκογλυφία,
δεν φτιάχνουν σπίτια οι άνθρωποι γερά:
η κάθε πέτρα λαξεμένη και βαλμένη στη θέση της σωστά
να στρώσει απάνω ο σοβάς, να δέσει
ο σκελετός, να κάτσουν τα στολίδια.
Με την τοκογλυφία
δεν ζωγραφίζουν οι άνθρωποι
παράδεισους στις εκκλησίες
μετά βαΐων και κλάδων,
την παναγιά να δέχεται τον άγγελο εξ ουρανών
κι απάνω εκεί στο πρόχειρο μολύβωμα να λάμπει
το φωτοστέφανό της.
Με την τοκογλυφία
δεν αξιώνονται οι άνθρωποι Γκονζάγα,
κληρονόμους, παλλακίδες,
δεν φτιάχνονται οι εικόνες για ν’ αντέξουν
στον χρόνο και να μας αντέξουν
φτιάχνονται για να πουληθούν αμέσως
και πουλιούνται
Με την τοκογλυφία,
κρίμα μεγάλο κι άδικο ενάντια την φύση,
κάτι μπαγιάτικα αποφάγια το ψωμί σου
χάρτινο το ψωμί σου,
χωρίς το στάρι των βουνών και το σκληρό αλεύρι.
Με την τοκογλυφία χοντραίνει η μολυβιά.
Με την τοκογλυφία ξεχαλινώνονται οι γραμμές
κι οι άνθρωποι δεν βρίσκουν τόπο να φωλιάσουν.
Η πέτρα τρώει το λιθοξόο
κι ο αργαλειός τον υφαντή.
ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΚΟΓΛΥΦΙΑ
δεν φτάνει το μαλλί στην αγορά
και δεν αφήνει κέρδος το κοπάδι με την τοκογλυφία.
Μάστιγα, μάστιγα μεγάλη αυτή η τοκογλυφία
στομώνει τη βελόνα στο χέρι της κυράς
και σταματά το ακούραστο αδράχτι.
Δεν γίνεται Πιέδρο Λομπάρδο
ούτε κρασί με την τοκογλυφία.
Ντούτσιο δεν γίνεται ούτε Πιερ ντελά Φρανσέσκα
και Χουάν Μπελίν και Λα Καλούνια
ζωγραφιστή με την τοκογλυφία.
Αντζέλικο δεν γίνεται, δεν γίνεται Αμπρότζιο Πρέντις,
ούτε εκκλησία πέτρινη,
κι απάνω από την πύλη σμιλεμένο: Αγαπάτε Αλλήλους.
Άγιο Τρόφιμο… όχι, ασφαλώς, με την τοκογλυφία.
Και Άγιο Ιλαρίωνα… όχι, βεβαίως, με την τοκογλυφία.
Σκουριάζει η σμίλη με την τοκογλυφία.
Σκουριάζει η τέχνη κι ο τεχνίτης,
τρώει το νήμα ο αργαλειός,
κανείς δεν ξέρει πια να κάνει τα χρυσοκεντητά ,
έχει λεκέδες το γαλάζιο, σκορπίζεται το κρεμεζί,
Μέμλινκ δεν βρίσκει πια το σμαραγδί.
Έσφαξε η τοκογλυφία μες τη μήτρα το παιδί,
στόμωσε του νέου την ορμή,
την άνοια, την παράλυση έφερε στο κρεβάτι,
πήγε και ξάπλωσε ανάμεσα στη νύφη
και τον γαμπρό της
ΠΑΡΑΦΥΣΗ
Έφεραν πόρνες στην Ελευσίνα,
σερβίρουν πτώματα…
έτσι προστάζει η τοκογλυφία.
-----
Ezra Pound
« Ώ λαμπρέ Απόλλωνα
τιν' άνδρα, τιν' ήρωα, τίνα θεόν,
Σε ποιον θεό, ήρωα ή άνδρα
τσίγκινο ένα στεφάνι να φορέσω;»
« Είναι παλιά σας συνήθεια να ξεκάνετε τους καλούς συγγραφείς/
εσείς ή τους τρελλαίνετε / ή κλείνετε τα μάτια σαν αυτοκτονούν/
ή πάλι βρίσκετε δικαιολογίες για τα ναρκωτικά τους / και μιλάτε για παραφροσύνη και μεγαλοφυία/
Όμως εγώ δεν θα τρελλαθώ για να σας ευχαριστήσω/
δεν θα σας κολακέψω με έναν πρόωρο θάνατο/
Ώ όχι, εγώ θα αντέξω ως το τέλος /
θα νιώσω τα μίση σας να γλιστρούν στα πόδια μου
σαν ευχάριστο γαργάλημα/
να τα κοιτάζουν κοροϊδευτικά/
ενώ πολλοί κινούνται ύποπτα
και φοβούνται να πουν πως σας μισούν/
η γεύση της αρβύλας μου;
Ορίστε η γεύση της αρβύλας μου
χαϊδέψτε την/
βγάλτε και το βερνίκι με την γλώσσα σας»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου