Γιάννης Σταύρου, Αντικατοπτρισμοί, λάδι σε καμβά
Δύσκολο σήμερα να ονειρευόμαστε ένα καλύτερο μέλλον...
Δύσκολο να αισιοδοξούμε και να ελπίζουμε...
Τα όνειρα μας ανήκουν πλέον στον κόσμο των ψευδαισθήσεων, των παραισθήσεων, της οφθαλμαπάτης, της Fata Morgana...
Η Φάτα Μοργκάνα του μύθου
Η ονομασία Φάτα Μοργκάνα αποτελεί ιταλική μετάφραση του ονόματος της Μόργκαν λε Φέι, της μάγισσας και ετεροθαλούς αδελφής του Βασιλιά Αρθούρου.
Ήταν νεράιδα των θρύλων του Βασιλιά Αρθούρου. Ορισμένοι θεωρούν ότι προήλθε από την κελτική Muirgen (Θαλασσογεννημένη), άλλοι από την ιρλανδική θεά του πολέμου Μόριγκαν και άλλοι από τη Μόντρον, την κελτική Ματρώνα.
Γνώριζε τις τέχνες της θεραπείας και της μεταμόρφωσης και βασίλευε μαζί με τις οκτώ αδελφές της στο νησί Άβαλον, όπου μεταφέρθηκε και συνέχισε να ζει αιώνια ο Αρθούρος μετά τον τραυματισμό του...
Η Φάτα Μοργκάνα της ποίησης
Νίκος Καββαδίας, FATA MORGANA
Θα μεταλάβω με νερό θαλασσινό
στάλα τη στάλα συναγμένο απ' το κορμί σου
σε τάσι αρχαίο, μπακιρένιο αλγερινό,
που κοινωνούσαν πειρατές πριν πολεμήσουν.
Στρείδι ωκεάνιο αρραβωνίζεται το φως.
Γεύση από φλούδι του ροδιού, στυφό κυδώνι
κι ο άρρητος τόνος, πιο πικρός και πιο στυφός,
που εναποθέτανε στα βάζα οι Καρχηδόνιοι.
Πανί δερμάτινο, αλειμμένο με κερί,
οσμή από κέδρο, από λιβάνι, από βερνίκι,
όπως μυρίζει αμπάρι σε παλιό σκαρί
χτισμένο τότε στον Ευφράτη στη Φοινίκη.
Χόρτο ξανθό τρίποδο σκέπει μαντικό.
Κι ένα ποτάμι με ζεστή, λιωμένη πίσσα,
άγριο, ακαταμάχητο, απειλητικό,
ποτίζει τους αμαρτωλούς που σ' αγαπήσαν.
Rosso romano, πορφυρό της Δαμασκός,
δόξα του κρύσταλλου, κρασί απ' τη Σαντορίνη.
Ο ασκός να ρέει, κι ο Απόλλωνας βοσκός
να κολυμπάει τα βέλη του με διοσκουρίνη.
Σκουριά πυρόχρωμη στις μίνες του Σινά.
Οι κάβες της Γερακινής και το Στρατόνι.
Το επίχρισμα. Η άγια σκουριά που μας γερνά,
μας τρέφει, τρέφεται από μας και μας σκοτώνει.
Καντήλι, δισκοπότηρο χρυσό, αρτοφόρι.
'Αγια λαβίδα κι ιερή από λαμινάρια.
Μπροστά στη Πύλη, δυο δαιμόνοι σπαθοφόροι
και τρεις Αγγέλοι με σπασμένα τα κοντάρια.
Πούθ' έρχεσαι; Απ' τη Βαβυλώνα.
Πού πας; Στο μάτι του κυκλώνα.
Ποιαν αγαπάς; Κάποια τσιγγάνα.
Πώς τη λένε; Φάτα Μοργκάνα.
Πάντα οι κυκλώνες έχουν γυναικείο
όνομα. Εύα από τη Κίο.
Η μάγισσα έχει τρεις κόρες στ' Αμανάτι
κι η τέταρτη είν' εν' αγόρι μ' ένα μάτι.
Ψάρια που πετάν μέσα στην άπνοια,
όστρακα, λυσίκομες κοπέλες,
φίδια της στεριάς και δέντρα σάπια,
άρμπουρα και τιμόνια και προπέλες.
Να 'χαμε το λύχνο του Αλαδίνου
ή το γέρο νάνο απ' τη Καντόνα.
Στείλαμε το σήμα του κινδύνου
πάνω σε άσπρη πέτρα με σφεντόνα.
Δαίμονας γεννά τη νηνεμία.
Ξόρκισε, Allodetta, τ' όνομά του.
Λούφαξεν ο δέκτης τ' ασυρμάτου,
και φυλλομετρά το καζαμία.
Ο άνεμος κλαίει. Σκυλί στα λυσσιακά του.
Γεια χαρά, στεριά κι αντίο, μαστέλο.
Γλίστρησε η ψυχή μας από κάτου,
έχει και στη κόλαση μπορντέλο.
Αντικατοπρισμοί, οφθαλμαπάτες, Fata Morgana...
Kαι επιστημονικά...
Κατώτερος αντικατοπτρισμός:
η “βρεγμένη άσφαλτος” των δρόμων
Τις μέρες του καλοκαιριού, οδηγώντας το αυτοκίνητό στους επαρχιακούς ή εθνικούς δρόμους με ηλιόλουστο καιρό και υψηλή θερμοκρασία, αντικρίζεις ξαφνικά μπροστά σου στα 150 – 200 μέτρα τη “βρεγμένη άσφαλτο” του δρόμου από το ένα άκρο έως το άλλο.
Όταν πλησιάζεις, διαπιστώνεις πως ο δρόμος είναι στεγνός και στη συνέχεια το “βρεγμένο” εμφανίζεται όλο και μακρύτερα.
“Οι βρεγμένοι δρόμοι” είναι το είδωλο του χρώματος του ουρανού που καθρεπτίζεται στην άσφαλτο. Το φαινόμενο αυτό λέγεται αντικατοπτρισμός και σημαίνει την εμφάνιση ενός αντικειμένου σε διαφορετική θέση στην ατμόσφαιρα από εκείνη που πράγματι είναι. Αυτό εκδηλώνεται όταν η ευθύγραμμη διάδοση των ακτίνων του ηλίου (του φωτός) καμπυλώνεται καθώς αυτές φθάνουν σε στρώματα αέρος της ατμόσφαιρας που έχουν διαφορετική πυκνότητα εξαιτίας της διαφορετικής θερμοκρασίας τους.
Παρόμοια φαινόμενα αντικατοπτρισμού, παρατηρούνται κυρίως στην έρημο όταν τις μεσημβρινές ώρες του καλοκαιριού οι διψασμένοι ταξιδιώτες βλέπουν από κάποια απόσταση να λαμπιρίζουν λίμνες με νερό στην άμμο.
Στον αντικατοπτρισμό τα αντικείμενα πολλές φορές παρατηρούνται όχι μόνο σε διαφορετική θέση αλλά και αντεστραμμένα όπως π.χ. οι φοίνικες στην έρημο.
Το είδος αυτό του αντικατοπτρισμού όπου το αντικείμενο φαίνεται σε χαμηλότερη θέση από την πραγματική, καλείται κατώτερος και οφείλεται στο γεγονός ότι οι ακτίνες
του ηλίου φθάνουν στο μάτι του παρατηρητή “από κάτω”, εξαιτίας της καμπύλωσής τους στο διαχωριστικό στρώμα του θερμού και κρύου σχετικά αέρα.
Ανώτερος αντικατοπτρισμός:
η Φάτα Μοργκάνα
Ο ανώτερος αντικατοπτρισμός δημιουργείται με τις ίδιες διαδικασίες όπως ο κατώτερος, αλλά όταν ο αέρας είναι ψυχρότερος στο έδαφος από το ανώτερο στρώμα του. Στην περίπτωση αυτή τα αντικείμενα εμφανίζονται ανυψωμένα και μεγεθυσμένα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ανώτερου αντικατοπτρισμού είναι η γνωστή μας Φάτα Μοργκάνα (η Ξανθιά Μοργκάνα). Αυτή παρατηρείται σε ορισμένες ακτές θαλασσών και
συνίσταται στην ανύψωση των ακτών υπό μορφή τείχους, μεγαλοπρεπών μεγάρων, παράξενων τοπίων κ.λπ., όταν αυτές παρατηρούνται από κάποια απόσταση. Αυτό
συμβαίνει γιατί ο αέρας κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας είναι πιο κρύος από τα ανώτερα στρώματα.
Η Φάτα Μοργκάνα παρατηρείται κυρίως από τις ακτές του Ρήγιου της Καλαβρίας της νότιας Ιταλίας απέναντι στις ακτές της Μεσσήνης στη Σικελία, από όπου είναι και η
ονομασία της. Η Φάτα Μοργκάνα σύμφωνα με το μύθο, ήταν ετεροθαλής αδερφή του βασιλιά Αρθούρου, ζούσε σε κρυστάλλινο παλάτι μέσα στη θάλασσα και είχε μαγικές
δυνάμεις να χτίζει κάστρα στον αέρα επάνω από τις ακτές.
Φαινόμενα “Φάτα Μοργκάνα” στην Ελλάδα αναφέρεται πως εμφανίζονται στο βόρειο Ευβοϊκό κόλπο κοντά στη Λάρυμνα και πιθανόν και αλλού.
Εκτός από τη Φάτα Μοργκάνα, στην ίδια κατηγορία του αντικατοπτρισμού, πρέπει να υπάγονται και τα “ψηλά βουνά” που είχαν δει οι πρώτοι εξερευνητές στις παγωμένες
εκτάσεις του βόρειου πόλου και τα οποία βέβαια ποτέ δε βρέθηκαν από τους μετέπειτα επισκέπτες του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου