t


ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Σχόλια γύρω από τη ζωγραφική, την τέχνη, τη σύγχρονη σκέψη


Οι επισκέπτες του δικτυακού μας τόπου θα γνωρίσουν νέες πτυχές του ελληνικού τοπίου. Θα έρθουν σε επαφή με τις καλές τέχνες, κυρίως με τη ζωγραφική & τους ζωγράφους, τους έλληνες ζωγράφους, με τα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής μας...


Αναδεικνύοντας την ολιστική σημασία του ελληνικού τοπίου, την αδιάσπαστη ενότητα της μυθικής του εικόνας με την τέχνη, τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία και την ποίηση, τη σύγχρονη σκέψη...
-----
καράβια, ζωγραφικη, τοπια, ζωγραφοι, σχολια, ελληνες ζωγραφοι, λογοτεχνια, συγχρονοι ζωγραφοι, σκεψη, θαλασσογραφίες


Παρασκευή 30 Απριλίου 2010

Σχόλια & ζωγραφική, ζωγράφοι: Η Ελλάδα που χάσαμε...

Έλληνες ποιητές & Έλληνες ζωγράφοι, ζωγραφική


Γιάννης Σταύρου, Άνοιξη στην Αττική, λάδι σε καμβά

Τα χρυσά πού ’ναι τώρα φθινόπωρα,
πού τα θεία καλοκαίρια στα δάση;
Πού οι νυχτιές με τον άπειρον, έναστρο
ουρανό, τα τραγούδια στο κύμα;
Όταν πίσω και πέρα μακραίνανε,
πού να επήγαν χωριά, πολιτείες;

Η Ελλάδα που χάσαμε...
Οι αγάπες που χάσαμε...

Κώστας Καρυωτάκης
Οι αγάπες

Θα ’ρθουν όλες μια μέρα, και γύρω μου
θα καθίσουν βαθιά λυπημένες.
Φοβισμένα σπουργίτια τα μάτια τους,
θα πετούνε στην κάμαρα μέσα.
Ωχρά χέρια θα σβήνουν στο σύθαμπο
Kαι θανάσιμα χείλη θα τρέμουν.

«Αδελφέ» θα μου πουν «δέντρα φεύγουμε
μες στη θύελλα, και πια δε μπορούμε,
δεν ορίζουμε πια το ταξίδι μας.
Ένα θάνατο πάρε και δώσε.
Εμείς, κοίτα, στα πόδια σου αφήνουμε,
συναγμένο από χρόνια, το δάκρυ.

»Τα χρυσά πού ’ναι τώρα φθινόπωρα,
πού τα θεία καλοκαίρια στα δάση;
Πού οι νυχτιές με τον άπειρον, έναστρο
ουρανό, τα τραγούδια στο κύμα;
Όταν πίσω και πέρα μακραίνανε,
πού να επήγαν χωριά, πολιτείες;

»Οι θεοί μας εγέλασαν, οι άνθρωποι,
κι ήρθαμε όλες απόψε κοντά σου,
γιατί πια την ελπίδα δεν άξιζε
το σκληρό μας αβέβαιο ταξίδι.
Σα φιλί, σαν εκείνα που αλλάζαμε,
ένα θάνατο πάρε και δώσε».

Θα τελειώσουν. Επάνω μου γέρνοντας,
θ’ απομείνουν βουβές, μυροφόρες.
Ολοένα στην ήσυχη κάμαρα
θα βραδιάζει και μήτε θα βλέπω
τα μεγάλα σαν έκπληκτα μάτια τους
που γεμίζανε φως τη ζωή μου…

Πέμπτη 29 Απριλίου 2010

Σχόλια & Έλληνες ζωγράφοι, ζωγραφική: τίποτα δεν θα είναι όμοιο πια με το παρόν και το παρελθόν...

Σκέψεις & ζωγραφική, ζωγράφοι, σύγχρονοι ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Κυριακάτικος περίπατος, λάδι σε καμβά

Σε ιδιαίτερα ζοφερό κλίμα κυλούν οι μέρες μας...

Η ούτως ή άλλως αφόρητη νεοελληνική πραγματικότητα μετεξελίχθηκε σε ταινία τρόμου με άγνωστη συνέχεια και κατάληξη - αν υπάρχει...

Το σίγουρο είναι ότι από αύριο τίποτα δεν θα είναι όμοιο πια με το παρόν και το παρελθόν. Και το κατρακύλισμα στην άβυσσο δεν θάχει τέλος...

Οι πολλοί μιλάνε για οικονομία ενώ η ουσία είναι καίρια κοινωνική, πολιτιστική, παρακμιακή. Ο εφιάλτης δεν θα προέλθει από την επικείμενη φτώχεια μας αλλά από την βαρβαρότητα και την ασχήμια μας που χρόνια τώρα χτίζουμε μεθοδικά και ανενδίαστα. Σ' αυτές τις συνθήκες, ο βαρβαρισμός και η παντελής έλλειψη κοινωνικού ιστού θα μετατρέψουν την καθημερινότητα μας σε αβίωτη κόλαση με κυρίαρχη συμπεριφορά την εγκληματική ατομική επιβίωση και σύνθημα "ο σώζων εαυτόν σωθήτω". Κάνουν λάθος όσοι συγκρίνουν την εποχή με την γερμανική κατοχή - τότε υπήρχε κοινωνικός ιστός και όραμα για το αύριο...

Οι δυσοίωνες προβλέψεις δεν αφορούν μόνο την Ελλάδα - προφανώς. Αφορούν το σύνολο του "παγκοσμιοποιημένου" πλάνητη, το σύνολο του ανθρώπινου είδους. Τελικά καταφέραμε να υπερβούμε τα πρωτεύοντα σε βαρβαρότητα, δολοφονικά ένστικτα και βούληση ισχύος - κι αυτή θα είναι η αυτοκαταστροφή μας...

Όσο για τους επιστήμονες, λέγεται ότι ανακάλυψαν κοινά συναισθηματικά στοιχεία στους ανθρώπους και τους χιμπατζήδες - τι ειρωνεία...

Ακολουθεί επιστημονικό άρθρο:

ΤΑ ΝΕΑ, 28-4-2010

Αντέδρασαν σαν άνθρωποι...

Στις τελευταίες της στιγµές, σχηµάτισαν γύρω της µια αγκαλιά, παρατηρώντας το πρόσωπό της και σκουντώντας την απαλά, σαν να προσπαθούσαν να την επαναφέρουν. Κι όταν πια οι άλλοι αποµακρύνθηκαν, ένας έµεινε πίσω να της κρατάει το χέρι.

Ηταν µια σκηνή θανάτου µε όλη τη συναισθηµατική ένταση την οποία οι άνθρωποι θεωρούν αποκλειστικό τους προνόµιο. Ωστόσο οι πρωταγωνιστές ήταν χιµπαντζήδες. Το βίντεο που έδωσε στη δηµοσιότητα µια οµάδα βρετανών επιστηµόνων µε επικεφαλής τον Τζιµ Αντερσον, ειδικό στην κοινωνική συµπεριφορά µη ανθρώπινων πρωτευόντων θηλαστικών στο Πανεπιστήµιο Στέρλινγκ της Σκωτίας, αποδεικνύει πως οι κοντινότεροι εξελικτικοί συγγενείς των ανθρώπων αντιδρούν στον θάνατο ενός δικού τους όπως ακριβώς και οι άνθρωποι.

Ο Αντερσον και η οµάδα του κινηµατογράφησαν στο πάρκο Σαφάρι Μπλερ Ντράµοντ της Σκωτίας τον θάνατο της Πάνσι, ενός χιµπαντζή 50 ετών. Οταν η Πάνσι αρρώστησε, στα τέλη του 2008, οι κτηνίατροι του πάρκου άρχισαν να την επισκέπτονται τακτικά: οι δικοί της _ η κόρη της, ένας αρσενικός και ένας άλλος θηλυκός χιµπαντζής _ παρακολουθούσαν πάντα από απόσταση. Τις τελευταίες της ηµέρες, όµως, όταν η Πάνσι ξάπλωσε στη φωλιά που ένας άλλος χιµπαντζής είχε φτιάξει, οι υπόλοιποι µαζεύτηκαν γύρω της και άρχισαν να τη χαϊδεύουν και να την περιποιούνται. Λίγο πριν πεθάνει τελικά από γεράµατα, κουλουριάστηκαν και οι τρεις και άρχισαν να παρατηρούν προσεχτικά το πρόσωπό της. Επειτα, άρχισαν να την κουνούν ελαφρά. «Δύσκολα αποφεύγει κανείς τη σκέψη πως ήλεγχαν για σηµάδια ζωής», σηµειώνει ο Αντερσον στην επιθεώρηση Current Βiology.

«Υστερα από λίγο, οι χιµπαντζήδες έδειξαν σαν να είχαν αποφασίσει συλλογικά πως είχε φύγει. Δύο αποµακρύνθηκαν αµέσως, αλλά η άλλη ενήλικη θηλυκιά έµεινε να της κρατάει το χέρι. Το ίδιο βράδυ, η κόρη της επέστρεψε και έµεινε µε τη µητέρα της όλη νύχτα. Προσπαθούσε να κοιµηθεί αλλά ήταν εµφανώς ταραγµένη. Και οι τρεις τους ήταν. Μετά τον θάνατο της Πάνσι έχασαν την όρεξή τους». Στην ίδια επιθεώρηση, µια άλλη ερευνήτρια, η Ντόρα Μπίρο από το Πανεπιστήµιο της Οξφόρδης, καταθέτει τη δική της εµπειρία, µιλώντας για τους δύο θηλυκούς χιµπαντζήδες που παρακολούθησε στα δάση της Γουινέας να κρατούν στα χέρια τα νεκρά µωρά τους για εβδοµάδες.

Τετάρτη 28 Απριλίου 2010

Σχόλια & σύγχρονοι Έλληνες ζωγράφοι: Ο ποιητής είναι ένα δέντρο με καρπούς από θλίψη...

Ποιητές & ζωγράφοι, ζωγραφική, σύγχρονοι ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Σχινιάς, λάδι σε καμβά

Η σημερινή θλίψη του ποιητή...
Η παντοτινή θλίψη του ποιητή...

Στα βιβλία των στίχων,
ανάμεσα σε τριαντάφυλλα από αίμα,
περνούν θλιμμένα
και αιώνια καραβάνια

Federico Garcia Lorca
Αυτός είναι ο πρόλογος

Θα άφηνα σ' αυτό το βιβλίο
την ψυχή μου όλη.
Αυτό το βιβλίο που είδε
μαζί μου τοπία
και έζησε άγιες ώρες.

Τί κρίμα που τα βιβλία
ενώ μας γεμίζουν τα χέρια
με τριαντάφυλλα κι αστέρια
να περνούν αργά!

Τί θλίψη τόσο βαθιά
να κοιτάς τα τέμπλα
των βασάνων και των πόνων
που αντέχει μια καρδιά!

Βλέπεις να περνούν τα φαντάσματα
των ζωών που χάθηκαν
βλέπεις τον άνθρωπο γυμνό
σαν Πήγασο χωρίς φτερά,

Βλέπεις τη ζωή και το θάνατο,
τη σύνθεση του κόσμου,
που σε βαθείς χώρους
κοιτάζονται κι αγκαλιάζονται.

Ένα βιβλίο με ποιήματα
είναι φθινόπωρο νεκρό.
Οι στίχοι είναι τα μαύρα
φύλλα σε άσπρα χώματα.

Και η φωνή που τους διαβάζει
είναι η πνοή τ' ανέμου
που τους μπήγει στα στήθη
-νοσταλγίας αποστάσεις-

Ο ποιητής είναι ένα δέντρο
με καρπούς από θλίψη
και με μαραμένα φύλλα
που κλαίνε ό,τι αγαπάει.

Ο ποιητής είναι το μέντιουμ
της ίδιας της Φύσης
που εξηγεί το μεγαλείο της
μέσα απ' τις λέξεις.

Ο ποιητής κατανοεί
όλα τα ανεξήγητα
και τα πράγματα που μισούνται
αυτός, φίλους τα αποκαλεί.

Στα βιβλία των στίχων,
ανάμεσα σε τριαντάφυλλα από αίμα,
περνούν θλιμμένα
και αιώνια καραβάνια

που έκαναν τον ποιητή
όταν κλαίνε τα βράδια,
να κυκλώνεται και να ζώνεται
από τα φαντάσματά του.

Η ποίηση είναι πίκρα,
ουράνιο μέλι που ρέει
από μια αόρατη κυψέλη
που φτιάχνουν οι ψυχές.

Η ποίηση είναι το αδύνατο
που γίνεται δυνατό. Άρπα
που έχει για χορδές
καρδιές φλόγες.

Η ποίηση είναι η ζωή
που διασχίζουμε με αγωνία
περιμένοντας αυτόν που θα πάρει
τη βάρκα μας χωρίς κατεύθυνση.

Βιβλία με γλυκούς στίχους
είναι αστέρια που περνούν
από τη βουβή σιωπή
στο βασίλειο του Τίποτα,
γράφοντας στον ουρανό
τις ασημένιες στροφές τους.

Ω! τί πληγές τόσο βαθιές
που ποτέ δε θεραπεύτηκαν
οι πονεμένες φωνές
των ποιητών που τραγουδούν!

Θα άφηνα σ' αυτό το βιβλίο
την ψυχή μου όλη....

Τρίτη 27 Απριλίου 2010

Σχόλια & ζωγραφική, ζωγράφοι: Κείμενο του Π. Κονδύλη για το Αιγαίο...

Σύγχρονη σκέψη & Έλληνες ζωγράφοι, ζωγραφική


Γιάννης Σταύρου, Μετά τη βροχή, λάδι σε καμβά

Από τα τελευταία κείμενα του μεγάλου στοχαστή Παναγιώτη Κονδύλη...

Δημοσιεύτηκε στο ΒΗΜΑ τον Φεβορουάριο του 1998, στα πλαίσια ανταλλαγής άρθρων μεταξύ Π. Κονδύλη και πτεράρχου ε.α. Π. Οικονόμου με θέμα το Αιγαίο...

Καθώς η χώρα μας καταρρέει οικονομικά & κοινωνικά με δραματικούς ρυθμούς, το παρόν κείμενο είναι αφορμή για σκέψη σχετικά με το ελληνικό τοπίο γενικότερα...

Παναγιώτης Κονδύλης
Τι επιδιώκει η Άγκυρα στο Αιγαίο

ΒΗΜΑ, 8 - 2- 1998 / Πηγή: Ιστοσελίδα για τον Π. Κονδύλη

Σε μιαν από τις εμπεριστατωμένες και ακριβείς αναλύσεις, στις οποίες μας έχει συνηθίσει, ο διπλωματικός συντάκτης του «Βήματος» κ. Ν. Μαράκης παρουσίασε τις ελληνικές επιτελικές εκτιμήσεις για τις τουρκικές ασκήσεις στο Αιγαίο («Το Βήμα», 1.2.1998). Τέτοιες εκτιμήσεις έχουν ιδιαίτερη σημασία, αν σκεφθούμε ότι οι μείζονες στρατιωτικές ασκήσεις δεν αποτελούν απλώς θαλάσσιες ή αεροπορικές εκδρομές για ξεμούδιασμα ή προς γενική επίδειξη ισχύος αλλά διεξάγονται εν όψει ορισμένων επιτελικών σχεδίων πολέμου και συνιστούν μιαν υποτυπώδη εφαρμογή τους σε καιρό ειρήνης. Η ανάλυσή τους συνεπάγεται επομένως διείσδυση στις στρατηγικές προθέσεις της άλλης πλευράς. Και οι προθέσεις, σύμφωνα με τους έλληνες επιτελείς και τον κ. Μαράκη, διαγράφονται ως εξής: «καθήλωση» της ελληνικής αεροπορίας και του ελληνικού ναυτικού, πρόκληση «εκτεταμένης ζημίας» στην αμυντική ικανότητα της Ελλάδας «πριν από την απόπειρα κατάληψης εδάφους», «σοβαρότατη μείωση της μαχητικής ικανότητας» των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων ως προϋπόθεση της «διαπραγματευτικής αδυναμίας» της Ελλάδας. Ειδικότερα επισημαίνεται η τουρκική προσπάθεια για «αύξηση της ικανότητας διείσδυσης των επιτιθέμςνων αεροπλάνων», εφοδιασμένων με άκρως σύγχρονα συστήματα στοχοποίησης και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς.

Με βάση αυτά τα δεδομένα επιβάλλεται να ανασυγκροτήσουμε το ευρύτερο τουρκικό σχέδιο πολέμου και να αντλήσουμε τα αντίστοιχα διδάγματα. Εν όψει του σημερινού συσχετισμού δυνάμεων, η τουρκική πλευρά θα διέπραττε ένα σοβαρό σφάλμα αν διεξήγαγε πόλεμο έτσι όπως νομίζουν πλείστοι όσοι ότι θα τον διεξαγάγει: ότι δηλαδή θα θελήσει να προβεί απευθείας στην επιθυμητή εδαφική κατάκτηση, επικεντρώνοντας εκεί τις δυνάμεις της και κάνοντας το πολύ πολύ παραπλανητικούς αντιπερισπασμούς. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε για τους Τούρκους μεγάλα μειονεκτήματα, γιατί δεν θα τους επέτρεπε να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις ένοπλες δυνάμεις, άρα την υπεροπλία τους: όσο μικρότερο είναι το θέατρο του πολέμου τόσο ευκολότερα μπορεί ο υποδεέστερος να εξουδετερώσει την αριθμητική υπεροχή του αντιπάλου, ο οποίος μόνο ένα κλάσμα των δυνάμεών του μπορεί να αναπτύξει μέσα σε στενά όρια. Επιπλέον έτσι παρατείνεται η επιχείρηση, οπότε ο χρόνος εργάζεται εναντίον του επιτιθεμένου (και ισχυροτέρου), προπαντός όταν αναμένεται εύλογα επέμβαση του διεθνούς (διάβαζε: αμερικανικού) πολιτικοστρατιωτικού παράγοντα προς διακοπή των εχθροπραξιών.

Γι’ αυτόν τον λόγο η τουρκική πλευρά, έστω και αν έχει περιορισμένες μόνον εδαφικές βλέψεις, δεν θα διεξήγε πόλεμο επιδιώκοντας απευθείας αυτές και επικεντρώνοντας σε αυτές το στρατιωτικό της δυναμικό. Οπως υποδηλώνει η παραπάνω ανάλυση των ασκήσεών της, θα έκανε κάτι πολύ διαφορετικό: θα προκαλούσε ένα θερμό επεισόδιο (είτε στο έδαφος που θα διεκδικούσε άμεσα είτε κάπου αλλού) αλλά δεν θα έριχνε εδώ το κέντρο βάρους, παρά θα το χρησιμοποιούσε ως πρόσχημα και ως εφαλτήριο για να καταφέρει ένα μαζικό πρώτο πλήγμα στρεφόμενο εναντίον του κορμού των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, ήτοι του κύριου όγκου της αεροπορίας (ίσως προτού ακόμη βρεθεί στον αέρα) και των κύριων μονάδων του στόλου. Η τουρκική πλευρά γνωρίζει εξίσου καλά όσο και κάθε άλλος τη βασική αρχή της στρατηγικής: πρωταρχικός σκοπός του πολέμου δεν είναι η κατάληψη εδαφών αλλά η συντριβή των εχθρικών ενόπλων δυνάμεων· αν αυτή συντελεσθεί, τότε καταλαμβάνεις με την ησυχία σου όσα εδάφη θέλεις. Ετσι η τουρκική επίθεση θα επικεντρωνόταν σε στρατηγικώς καίρια σημεία και αν πετύχαινε, θα καθιστούσε, με τη διαθέσιμη σήμερα δύναμη πυρός, αδύνατη κάθε συνέχιση του πολέμου από ελληνικής πλευράς. Το μαζικό πρώτο πλήγμα θα δημιουργούσε επιπλέον τετελεσμένα, τα οποία θα βάραιναν αποφασιστικά όχι μόνο σε διαπραγματεύσεις μεταξύ των αμέσως ενδιαφερομένων αλλά και σε διαμεσολαβητικές προσπάθειες τρίτων. Το βλέπουμε στην Κύπρο: κανείς δεν μπορεί να διαπραγματευθεί σαν να μην είχε γίνει η τουρκική κατάκτηση. Το ιδεώδες για την Τουρκία θα ήταν να διαπραγματευθεί κάποτε με την Ελλάδα από την ίδια θέση όπως με την Κύπρο.

Θα ήταν κεφαλαιώδες στρατηγικό σφάλμα η εμμονή σε σκουριασμένες αντιλήψεις του τύπου: «οι πόλεμοι δεν κρίνονται από την πρώτη μέρα». Οσοι τα λένε αυτά, ανατρέχοντας νοσταλγικά στο 1940, δεν έχουν κατανοήσει πόσα και ποια πράγματα έχουν μεταβληθεί στα τελευταία 10 – 15 χρόνια. Τόσο σε σχέση με τη γενικότερη διεθνή εξέλιξη του πολεμικού φαινομένου όσο και σε συνάφεια με μιαν ενδεχόμενη ελληνοτουρκική σύγκρουση, είχα την ευκαιρία να τονίσω πρόσφατα («Θεωρία του Πολέμου», πρβλ. «Το Βήμα», 30.11.1997) ότι η υφή των υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων προσδίδει καθοριστική σημασία στην εναρκτήρια φάση όχι μόνο ενός πυρηνικού αλλά και ενός συμβατικού πολέμου. Οπως διαγράφεται το πιθανότερο σενάριο ενός ελληνοτουρκικού πολέμου, θα επικρατήσει όποιος περάσει γρήγορα και αποφασιστικά από το θερμό επεισόδιο στο μαζικό πρώτο πλήγμα. Η τουρκική πλευρά γνωρίζει ότι μόνον αυτή έχει σήμερα τούτη τη δυνατότητα, ενώ η ελληνική πλευρά τη στερείται. Ακριβώς γι’ αυτό έχει προφανώς επικεντρώσει το πολεμικό της σχέδιο στο σημείο όπου υπερέχει ­ και τούτο συμβαίνει να είναι το κρίσιμο σημείο. Η ανάλυση των τουρκικών στρατιωτικών ασκήσεων επιβεβαιώνει πλήρως αυτή τη διάγνωση, στην οποία άλλωστε καταλήγει κανείς και με μόνη τη γνώση των στρατηγικών δεδομένων, αρκεί να ξέρει πώς πρέπει να τα ερμηνεύσει. Δεν είναι τόσο σημαντικό αν την έννοια και τη στρατηγική βαρύτητα του μαζικού πρώτου πλήγματος στον σύγχρονο πόλεμο δεν τις κατανοούν αιθεροβάμονες πολιτευόμενοι, διανοούμενοι και δημοσιογραφούντες. Θα ήταν όμως ολέθριο αν δεν τις συνειδητοποιούσε η υπεύθυνη πολιτική και στρατιωτική ηγεσία.

Και ακόμη μια σκουριασμένη προκατάληψη θα όφειλε να λησμονήσει για πάντα η ελληνική πλευρά: ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις «έχουν τα χάλια τους» και δεν είναι σε θέση να διεξαγάγουν ταχύ και αποτελεσματικό πόλεμο. Δημιουργεί παραπλανητικές ψευδαισθήσεις και ένα κλίμα επικίνδυνης ευφορίας όποιος ανατρέχει π.χ. στις στρατιωτικές προχειρότητες της τουρκικής απόβασης στην Κύπρο για να υπαινιχθεί ότι η Τουρκία δεν είναι και τόσο αξιόμαχη (είδα με λύπη μου να το κάνει αυτό ο πτέραρχος κ. Οικονόμου και να το επικροτεί ο κ. Παπαθεμελής, βλ. αντιστοίχως «Το Βήμα», 25.1 και 1.2.1998). Από τότε πέρασαν 24 χρόνια και μου φαίνεται αδόκιμο να συγχέουμε τις αναμνήσεις μας με τις προβλέψεις μας. Επιπλέον είναι ασυνεπές αφενός να θεωρεί κανείς τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις περίπου «μπουνταλάδικες» και αφετέρου να ζητεί ραγδαίο εκσυγχρονισμό των ελληνικών. Αφήνοντας λοιπόν στην άκρη την αυτάρεσκη υποτίμηση του αντιπάλου και τις βαρύγδουπες ρήσεις περί «ψυχής που νικά τα όπλα» και καταγράφοντας ως την έσχατη λογική τους συνέπεια τα σύγχρονα στρατηγικά και εξοπλιστικά δεδομένα, η ελληνική πλευρά θα όφειλε σήμερα να κάμει δύο πράγματα, ένα βραχυπρόθεσμα και ένα μακροπρόθεσμα. Καθώς οι Τούρκοι, διαθέτοντας την υπεροπλία, έχουν τη δυνατότητα και ­ όπως φαίνεται επίσης ­ την πρόθεση του μαζικού πρώτου πλήγματος, η υποδεέστερη ελληνική πλευρά καλά θα έκανε να δείξει στο προσεχές μέλλον ύψιστη φρόνηση και να μην εμπλακεί σε κανενός είδους θερμό επεισόδιο, το οποίο η Τουρκία έχει κάθε λόγο να επιζητεί σήμερα ως αφορμή και ως εφαλτήριο του μαζικού πρώτου πλήγματος. Παράλληλα θα όφειλε να συντονίσει τα εξοπλιστικά της προγράμματα κατά τρόπο ώστε να αποκτήσει και αυτή την ίδια δυνατότητα ­ όχι φυσικά και την ίδια πρόθεση. Μακροπρόθεσμα η μόνη δραστική αποτροπή είναι να γνωρίζει η Τουρκία ότι το μαζικό πρώτο πλήγμα, που η ίδια ετοιμάζει, μπορεί να γίνει μπούμερανγκ και να στραφεί εναντίον της. Οφείλουμε να ευχαριστήσουμε το τουρκικό επιτελείο γιατί με τις στρατιωτικές του ασκήσεις καθιστά διαφανέστερες τις προθέσεις του ­ τουλάχιστον στα μάτια όσων δεν είναι ανίατα αφελείς. Πρέπει επίσης να χαιρόμαστε γιατί, σύμφωνα με τα γραφόμενα του κ. Μαράκη, οι έλληνες επιτελείς αναλύουν ορθά το στρατηγικό νόημα αυτών των ασκήσεων. Ας ευχηθούμε ότι θα βγάλουν και τα ορθά συμπεράσματα περί του πρακτέου.

Δευτέρα 26 Απριλίου 2010

Σχόλια & Έλληνες ζωγράφοι, ζωγραφική: Υπολόγιζα να παραβρεθώ στην εξαφάνιση του είδους μας όσο ζούσα...

Στοχασμοί & ζωγραφική, ζωγράφοι, σύγχρονοι ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Θεσσαλονίκη ΙΙΙ, λάδι σε καμβά

Αυτοί οι αποβλακωμένοι διαβάτες - πως φτάσαμε σ' αυτό το σημείο; Μπορεί κανείς να φανταστεί τέτοιο θέαμα στην αρχαία Αθήνα, παραδείγματος χάρη; Ένα λεπτό οξείας διαύγειας ανάμεσα σ'αυτούς τους καταδικασμένους αρκεί για να καταρρεύσουν όλες οι ψευδαισθήσεις.

Εμίλ Σιοράν (1911-1995)

Δεν θέλησε ποτέ να γίνει ένας συστηματικός φιλόσοφος. Γι' αυτόν η φιλοσοφία ήταν «αργόσχολη σκέψη, ανίκανη να αντιμετωπίσει την ουσιώδη σύγχυση».
Η μέθοδος του, εκείνη της αβυσσαλέας άρνησης που στρέφεται ενάντια σε όλες τις βεβαιότητες, ενάντια στις ιδεολογίες και τις ουτοπίες, ενάντια στην εξέγερση ή ακόμη και ενάντια στη δράση. Δάσκαλος της απελπισίας, που ήθελε να διαλύσει όλες τις αυταπάτες, να υπονομεύσει όλες τις ελπίδες. Παρά το ότι στη νεότητά του σαγηνεύτηκε από τη μοίρα των αγίων, ο ριζικός σκεπτικισμός του τον οδήγησε στην άρνηση κάθε πίστης. Οπως όλοι οι «βλάσφημοι», ο Σιοράν ήταν στο βάθος μια θρησκευόμενη συνείδηση χωρίς θεό, ένας στοχαστής που τον έθελγε ταυτόχρονα ο πειρασμός του απόλυτου και το τραγικό συναίσθημα της κενότητας των πραγμάτων και της ματαιότητας των πάντων.


Εμίλ Σιοράν

Στοχασμοί

"Εφόσον το απόλυτο ανταποκρίνεται σε μιαν αίσθηση που δεν μπορέσαμε να καλλιεργήσουμε, ας παραδοθούμε σε όλες τις εξεγέρσεις: θα καταλήξουν να στραφούν εναντίον του εαυτού τους, εναντίον του εαυτού μας... Ισως τότε ξανακερδίσουμε την υπεροχή μας επί του χρόνου· εκτός κι αν, εντελώς αντίθετα, θέλοντας να ξεφύγουμε από τη μάστιγα της συνείδησης, περάσουμε στην τάξη των ζώων, των φυτών και των αντικειμένων, κι εκείνης της πρωτογενούς βλακείας, που, από σφάλμα της ιστορίας, έχουμε απολέσει ακόμα και την ανάμνησή της.

...Μιλούσα πάντα με αγνώστους και έμαθα πάρα πολλά από αυτές τις συζητήσεις: αυτό είναι πολύ σημαντικό, κεφαλαιώδες. Κυρίως τρέφω κάποια αδυναμία για τους κάπως διαταραγμένους τύπους. Στη Ρουμανία, ανάμεσα στους εξήντα χιλιάδες κατοίκους του Σίμπιου, γνώριζα όλους τους ψιλοαποτυχημένους... Και οι ποιητές ανήκουν στην ίδια κατηγορία... Κι ύστερα υπάρχει αυτό το εξόχως βαλκανικό φαινόμενο: ο αποτυχημένος είναι ένας τύπος πολύ προικισμένος, που όμως δεν προκόβει, που υπόσχεται τα πάντα και δεν τηρεί τις υποσχέσεις του. Οι μεγάλοι φίλοι μου στη Ρουμανία δεν ήταν οι συγγραφείς αλλά οι αποτυχημένοι.
Μόνο συμπεράσματα μπορώ να εκφράσω. Οι αφορισμοί μου δεν είναι αφορισμοί, ο καθένας τους συνοψίζει μιαν ολόκληρη σελίδα, είναι το ύστατο σημείο μιας μικρής κρίσης επιληψίας... Παραλείπω τα υπόλοιπα και δίνω μόνο το συμπέρασμα, όπως στο δικαστήριο όπου, τελικά, βαρύνει μόνον η ετυμηγορία: καταδίκη σε θάνατο. Αφήνω κατά μέρος την ανάπτυξη της σκέψης και προσφέρω μόνο την κατακλείδα. Αυτή είναι η μεθόδευσή μου, η συνταγή μου..."

  • Η ήττα μου δεν συνίσταται στο ότι είμαι μόνος αλλά στο ότι αισθάνομαι μόνος.
  • Δεν υπάρχει πια κανένας τόπος όπου να μπορούμε να ασκήσουμε επαγγελματικά την απέχθεια μας γι' αυτόν τον κόσμο.
  • Ένας έθνος σβήνει μονάχα όταν δεν αντιδρά πια στα εμβατήρια.
  • Λογική; Αυτός ο παγκόσμιος λύκος που ζέχνει;
  • Η νοσταλγία για βαρβαρότητα είναι η τελευταία λέξη κάθε πολιτισμού.
  • Αν μπορούσαμε να εντοπίσουμε το ελάττωμα κατασκευής αυτού του κόσμου που τα ίχνη του είναι τόσο εμφανή!
  • Ξαφνιάζομαι πάντα όταν διαπιστώνω πόσο ζωντανά, φυσικά, άτρωτα είναι τα ευτελή αισθήματα. Όταν τα νιώθουμε αισθανόμαστε δυναμωμένοι, αποκαταστημένοι στην κοινωνία, στο ίδιο επίπεδο με τους συνανθρώπους μας.
  • Σάμιουελ Μπέκετ. Βραβείο Νομπέλ. Τι εξευτελισμός για έναν υπερήφανο άνθρωπο! Η δυστυχία τού να είσαι κατανοητός!
  • Μια συγκίνηση πρέπει να ξεπέσει πολύ χαμηλά για να καταδεχτεί να μεταμορφωθεί σε ιδέα.
  • Οι Γερμανοί δεν καταλαβαίνουν ότι είναι γελοίο να βάλεις στην ίδια μοίρα τον Πασκάλ και τον Χάιντεγκερ. Η απόσταση είναι μεγάλη ανάμεσα σ' ένα Shiksal και ένα Beruf, σε μια μοίρα και σ' ένα επάγγελμα.
  • Όταν βγει κανείς από τον κύκλο των σφαλμάτων και των ψευδαισθήσεων μέσα στον οποίο διαδραματίζονται οι πράξεις, είναι σχεδόν αδύνατο να πάρει θέση. Χρειάζεται ένα μίνιμουμ μωρίας για όλα, για να καταφάσκεις όσο και για να αρνείσαι.
  • Αυτοί οι αποβλακωμένοι διαβάτες - πως φτάσαμε σ' αυτό το σημείο; Μπορεί κανείς να φανταστεί τέτοιο θέαμα στην αρχαία Αθήνα, παραδείγματος χάρη; Ένα λεπτό οξείας διαύγειας ανάμεσα σ'αυτούς τους καταδικασμένους αρκεί για να καταρρεύσουν όλες οι ψευδαισθήσεις.
  • Το ότι η ζωή δεν έχει κανένα νόημα είναι ένας λόγος για να ζεις. Ο μόνος λόγος άλλωστε.
  • Αλίμονο σ' αυτόν που έχει εξαντλήσει κάθε απόθεμα περιφρόνησης και δεν ξέρει πια τί αισθήματα να νιώσει για τους άλλους και τον εαυτό του.
  • Η αποστολή μου είναι να βλέπω τα πράγματα όπως είναι. Το τελείως αντίθετο της αποστολής.
  • Υπολόγιζα να παραβρεθώ στην εξαφάνιση του είδους μας όσο ζούσα. Αλλά οι θεοί μου ήταν αντίθετοι.

Κυριακή 25 Απριλίου 2010

Σχόλια & σύγχρονοι ζωγράφοι, ζωγραφική: Το Μάνκοβετς αρμενίζει και πάλι στους ωκεανούς και τις θάλασσες...

Λογοτεχνία & ζωγραφική, σύγχρονοι Έλληνες ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Νυχτερινό καράβι, λάδι σε καμβά

Φίλε Ρένο, είχες ήδη δεί την εποχή μας...
Τελειώσαμε έλεγες...

Το Μάνκοβετς αρμενίζει και πάλι στους ωκεανούς και τις θάλασσες. Κι' αυτή τη φορά δεν θα εξαφανιστεί στα μαύρα νερά. Θα μας περιμένει μέχρι το τέλος...

...Έλα,
έλα μαζί μου,
στις υπόγειες μηχανές του,
εκεί που τα έμβολά του ζυμώνουν ατελείωτα τη ζωή και το θάνατο,
τη φωτιά και τον πόνο,
τον καπνό και τα δάκρυα,
την ασφυξία και τη δίψα,
την πείνα και τη νύχτα,
τον τάφο και το κρύο και την απόγνωση!..



Γιάννης Σταύρου, Ρένoς, μικτή τεχνική

Ρένος Αποστολίδης
Μάνκοβετς

Το Μάνκοβετς, απόψε,
καράβι δίχως ξάρτια και τζιμινιέρες,
μυστηριακό, δίχως φώτα σηματοδοσίας,
σε ταξίδι ανάκουστο αρμενίζει...
Κανένας στο πηδάλιο,
κανένας στην πυξίδα,
πλέει δίχως στίγμα,
σε ύδατα
που κανένας χάρτης αυτού του κόσμου δε σημειώνει!

Κάθε νύχτα,
που ο άνεμος με χιλιάδες αρπάγες,
με χιλιάδες δάχτυλα προσταγής,
με ολολυγμούς,
με θρήνους,
με κραυγές απογνώσεων, με ικεσίες,
παρωθεί στον ίλιγγο της κουπαστής,
πάνω απ' την πάλλευκη άβυσσο
- κάθε νύχτα, το Μάνκοβετς,
μυστηριακό υπερντρέντνωτ
με γρανιτένια θωράκιση,
πλέει σ' άλλα πλάτη,
σ' άλλα μήκη,
σε ύδατα άλλα!
Για χάρη του,
θάλασσες που άλλο καράβι δεν τις αρμένισε ποτέ,
κάτασπρα πέλαγα ξεκορμισμένα απ' το Μεγάλο Γαλαξία,
φτάνουν να το αρμενίσουν!..
Και πλέει
βουβό κι ατάραχο
πάνω απ' όλες τις θύελλες,
πάνω από ελιγμούς και παρεκκλίσεις,
κατάστηθα στυλώνοντας την πλώρη του στη μπόρα,
περήφανο,
άφοβο,
περιφρονητικό, τη μοίρα
του γρανίτη του ακολουθώντας.
Βαστά τη ρότα του ίδια...
Πλέει οληνύχτα,
με το παράξενό του πλήρωμα στις γρανιτένιες του καμπίνες ενταφιασμένο...
Ουρλιάζει ο άνεμος,
η λαίλαπα ολολύζει στη γέφυρά του
- μα εκείνο ακλόνητο
στον Άσπρο του Ωκεανό αρμενίζει!..

...Και τις αυγές,
τ' άστρα που σβήνουν
την τελευταία τους στίλβη αποθέτοντας στα κρύσταλλα της πάχνης
σε απίθανες αχτές τόχουν αθόρυβα προσλιμενίσει...
Τριγυρισμένο από σκοπέλους σκοτεινούς,
φύλακες άγρυπνους,
το βρίσκει η μέρα...
Φτάνει κάθε χάραμα να παραλάβει...- τί;
ποιό αλλόκοτο φορτίο;
Κανείς δεν ξέρει ποιός το ναυλώνει,
κι ούτε για πού της ερχόμενης νύχτας
- για ποιά άλλα μήκη, άλλα πλάτη,
έξω απ' τα σύνορα του κόσμου τούτου!...

Κάθε αυγή,
την αγωνία του αλλόκοτου πληρώματλος του στ' άστρα που σβήνουν αναθέτει
και σβήνει πια κι αυτό τις μηχανές του...
Σε ποιά σημαία τόχουν ναυτολογήσει;
Τα χρώματά της ποιά; Να μας τα δείξει!..

Μα κείνο,
ατάραχο,
βουβό,
δεν αποκρίνεται...
Καθυστερεί λίγες ώρες στο λιμάνι
και σα σβήση ο ήλιος πίσω απ' το σύννεφο
ανάβει πάλι τις υπόγειες μηχανές του και ξανακινά!..
Θάλασσες άλλες έχουν έρθει να το αμενίσουν
- άλλοι Άσπροι Ωκεανοί να τους διαπλέυση απόψε!..

Και κάθε νύχτα
το ίδιο...

Το Μάνκοβετς, απόψε,
καράβι δίχως ξάρτια και τζιμινιέρες,
μυστηριακό, δίχως φώτα σηματοδοσίας,
σε ταξίδι ανάκουστο αρμενίζει,
με τις μπούκες των πολυβόλων του έτοιμες!..

Έλα,
έλα μαζί μου,
στις υπόγειες μηχανές του,
εκεί που τα έμβολά του ζυμώνουν ατελείωτα τη ζωή και το θάνατο,
τη φωτιά και τον πόνο,
τον καπνό και τα δάκρυα,
την ασφυξία και τη δίψα,
την πείνα και τη νύχτα,
τον τάφο και το κρύο και την απόγνωση!
Εκεί που οι άξονές του και τα γρανάζια του συντρίβουν,
κονιορτοποιούν,
διαλύουν,
και τα μανόμετρά τους μετρούν οργή χιλίων ατμοσφαιρών,
κ' οι στήλες των θερμομέτρων του σημειώνουν: 24 υπό!

Έλα, έλα μαζί μου
στις υπόγειες μηχανές του
- στην εντάφια γρανιτένια πύλη του Πουργκατόριου!..

Σάββατο 24 Απριλίου 2010

Σχόλια & Έλληνες ζωγράφοι, ζωγραφική: Τράβηξα τὴν σκονισμένη αἰωνιότητα σὰν κουρτίνα...

Έλληνες ποιητές & Έλληνες ζωγράφοι, ζωγραφική


Γιάννης Σταύρου, Ελαιώνας στην Αττική, λάδι σε καμβά

Τράβηξα τὴν σκονισμένη αἰωνιότητα σὰν κουρτίνα
μὲ τόση εὐκολία καὶ τά ῾χασα βλέποντας
τὸ λάγνο τίποτα τῆς ἀναφρόδιτης καμπύλης!

Νίκος Καρούζος

Πέντε ποιήματα μεσ' το σκοτάδι. Εικόνα


Γυρίζει μόνος
στὰ χείλη του παντάνασσα σιωπὴ
συνέχεια τῶν πουλιῶν τὰ μαλλιά του.
Ὠχρὸς
μὲ βουλιαγμένα ὄνειρα κι ἀνέγγιχτος
νερὸ τρεχάμενο στὰ ρεῖθρα, ὠχρὸς
ἕλληνας.
Πάντα ὁ δρόμος μέσ᾿ στὰ μάτια του
κ᾿ ἡ λάμψη ἀπ᾿ τὴ φωτιὰ
ποὺ καταλύει
τὴ νύχτα.
Γυρίζει μόνος
στὰ χέρια τοῦ κλαδὶ ἀπὸ ἐλιὰ
γεμάτος πόνο χάνεται στὰ δειλινὰ
αἰσθάνεται
πὼς ὅλα χάθηκαν.
Μὴν τοῦ μιλᾶτε εἶναι ἄνεργος
τὰ χέρια στὶς τσέπες του
σὰν δυὸ χειροβομβίδες.
Μὴν τοῦ μιλᾶτε δὲ μιλοῦν στοὺς καθρέφτες.
Ἄνθη τῆς λεμονιᾶς
λουλούδια τοῦ ἀνέμου
στεφάνωσέ τον Ἄνοιξη
τὸν κλώθει ὁ θάνατος.


Νίκος Καρούζος (1926-1990)

Τί είπα κάποτε σ' 'εναν ιπτάμενο

Σὰν ἀφαιρέσεις ἀπὸ τὸν ἥλιο τὴν λαίμαργη ἀστρονομία
δὲν εἶναι πιότερος ἀπὸ μιὰ πυγολαμπίδα ποὺ διαστέλλει
τὴν κίνηση μέσ᾿ στὸ ἄναυδο σκοτάδι.
Δὲν ἔχει πόσιμη σημασία νὰ σταλάξουμε
τσιγγούνικες ἀλήθειες καὶ σταγονίδια βεβαιότητας
δὲν ἔχει οὔτε μιὰ πρωτοτυπία ἡ ξεμυαλίστρα ἡ ἐξυπνάδα
πρωτότυπος εἶναι ἐκεῖνος ποὺ δικάζει τὶς λέξεις
ἐκεῖνος ποὺ βάζει ποινὲς ὁλοένα στὰ δάχτυλά του
τὴν ὥρα ποὺ σέρνουν ἔρημα τὴν ἄλαλη πένα.
Δὲν ἔχει μητρότητα ὁ ἴλιγγος
δὲν ἔχει πατρότητα ἡ νύχτα.
Μίλησα κι ἄλλοτε γι᾿ αὐτὰ τὰ χαρτόνια.
Οἱ σκοτεινοί μας σύντροφοι: οἱ ἄκρες καὶ τὰ μάκρη
μὲ τοῦ κύκλου τ᾿ ἄγρια δῶρα μᾶς κοροιδεύουν.
Ἔχοντας πιὰ ξεπέσει ὁ γέροντας Εὐκλείδης
εἶν᾿ ἀπόβλητο τὸ μῆκος ὡς πράξη τοῦ σύμπαντος
καὶ τὸ ὕψος ἀνεύρετη μελῳδία στὰ πλάτη...
Τράβηξα τὴν σκονισμένη αἰωνιότητα σὰν κουρτίνα
μὲ τόση εὐκολία καὶ τά ῾χασα βλέποντας
τὸ λάγνο τίποτα τῆς ἀναφρόδιτης καμπύλης!
Ὁ ἄγγελος τότε τοῦ ἔαρός μου φώναξε: -Μὴ στενεύεις,
ἁγίαζε μονάχα, μὴ σκοπεύεις, κι ἀπ᾿ τὸ μειλίχιο
δαιμόνιο τῆς ἀγάπης πιὸ πέρ᾿ ἀκόμη τράβα κι ἂς εἶπες
θὰ κομματιάσω τὸν κόσμο γιὰ νὰ ματιάσω
τὴ δύναμη τῆς ἀλήθειας.
Ἔλα, λυτρώσου τώρα κι ἀπ᾿ τοῦ ἐρωτήματος τὴν ἔλλειψη
νὰ γίνεις ὀμορφότερος νὰ μείνεις ὄντως μόνος...

--------------------------


Νίκος Καρούζος (ET1- Παρασκήνιο)
Mar 3, 2009 - 53:20
Η εκπομπή «Παρασκήνιο» είναι αφιερωμένη στον μεγάλο Ελληνα ποιητή και στοχαστή Νίκο Καρούζο.

Παρασκευή 23 Απριλίου 2010

Σχόλια & ζωγραφική. Έλληνες ζωγράφοι: Καιρός για διαπλανητικό ταξίδι...

Ταξίδι & ζωγραφική, ζωγράφοι, σύγχρονοι ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Bleu blanc rouge, λάδι σε καμβά

Δυστυχώς, δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση που που κατεδαφίζει τη χώρα μας...

Πάνω από όλα, είναι η σημερινή ταυτότητα μας, κοινωνική & πολιτιστική...

Έχουμε από καιρό βυθιστεί στην απόλυτη παρακμή, που δεν είναι "μεταβατική", αλλά τελεσίδικη κι οριστική. Τα προμηνύματα για το αύριο εφιαλτικά...

Η Ευρώπη κι ο υπολοιπος κόσμος (δεύτερος, τρίτος, τέταρτος) θα ακολουθήσουν πιστά τα χνάρια μας, άμεσα. Και μην διανοηθείτε να αναρωτηθείτε για το πότε και πώς. Η φούσκα της "ευημερίας" μπορεί να σπάσει σε έξη μήνες, σε λίγα χρόνια. Κατά την αρχή της απροσδιοριστίας...

Θα επαληθευτεί ο Alfred Hoyle που τοποθετεί το τέλος του γνωστού μας κόσμου γύρω στο 2025 - όταν θα έχουνε εξαντληθεί όλοι οι πόροι και θα έχουμε υπερδιπλασιαστεί σαν πληθυσμός. Θα επαληθευτεί ο Ιερώνυμος Μπος, οι συγγραφείς της επιστημονικής φαντασίας με τους κανιβαλικούς βαρβάρους κλπ. Με ή χωρίς παγκόσμιο πόλεμο, τα αποτελέσματα θα είναι τα ίδια...

Δεν μας παίρνει ούτε να περιμένουμε τους βαρβάρους του Καβάφη...

Καλύτερα να φαντασιωθούμε διαπλανητικά ή διαγαλαξιακά ταξίδια. Βέβαια, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εξωγήινη άφιξη - αλλιώς δεν μας βλέπω καλά...

Από άλλους κόσμους, άλλο τίποτα - γεμάτος ο γαλαξίας λένε οι επιστήμονες...

Καλό μας ταξίδι!

Αφθονούν οι πλανήτες σαν τη γή στον γαλαξία...

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 23-4-2010

Οι βραχώδεις και υδάτινοι κόσμοι σαν τον πλανήτη μας πιθανότατα βρίσκονται εν αφθονία στο σύμπαν, σύμφωνα με μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα, που για πρώτη φορά χρησιμοποιεί μια νέα προσέγγιση για να απαντήσει το ερώτημα «πόσο πιθανό είναι να βρούμε πλανήτες-αντίγραφα της Γης;». Η νέα μελέτη εστιάζει στους «λευκούς νάνους», νεκρά πια άστρα, και στα ίχνη που έχουν αφήσει στις ατμόσφαιρες τους τα χημικά στοιχεία των «γήινων» εξωπλανητών που κάποτε περιφέρονταν γύρω τους.

Οι ερευνητές, με τη νέα μέθοδο, εκτιμούν ότι τουλάχιστον το 3,5% όλων των άστρων στο γαλαξία μας, τα οποία μοιάζουν με τον ήλιο μας, διαθέτουν γύρω τους βραχώδεις «γήινους» (εξω)πλανήτες - ένας τεράστιος αριθμός, αν σκεφτεί κανείς πόσα δισεκατομμύρια άστρα έχει ο γαλαξίας μας. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι μέχρι σήμερα ο γαλαξίας μας έχει φιλοξενήσει μέχρι και ένα δισεκατομμύριο βραχώδεις πλανήτες - πολλοί εκ των οποίων δεν υπάρχουν πια. Ένα μικρό μέρος από αυτούς είχε και ακόμα έχει νερό.

Η μελέτη, υπό τον Τζέι Φαρίχι του πανεπιστημίου Λέστερ, παρουσιάστηκε στο εθνικό αστρονομικό συνέδριο της Βρετανίας στη Γλασκώβη, σύμφωνα με το «Science» και το «New Scientist». Σύμφωνα με τη νέα θεωρία, οι «λευκοί νάνοι» (πυκνά απομεινάρια κοινών άστρων-ήλιων) έχουν συνήθως πολύ καθαρές ατμόσφαιρες όπου επικρατούν τα ελαφρά στοιχεία υδρογόνο και ήλιο, καθώς τα βαρύτερα στοιχεία τείνουν να βυθίζονται στο εσωτερικό του άστρου.

Όμως περίπου ένας στους πέντε «λευκούς νάνους» (το 20%) διαθέτει ατμόσφαιρα «μολυσμένη» με βαρύτερα στοιχεία, όπως το ασβέστιο, τα οποία, σύμφωνα με τον Φαρίχι και τους συνεργάτες του, δεν είναι παρά απομεινάρια βραχωδών πλανητών, που κάποια στιγμή μετατράπηκαν σε δακτύλιο σκόνης γύρω από το μητρικό άστρο, ώσπου σταδιακά, σαν βροχή, αυτά τα υλικά έπεσαν και απορροφήθηκαν από τον «λευκό νάνο», αφήνοντας πάνω του τις «κηλίδες μόλυνσης» από αυτά τα βαρύτερα «εξωπλανητικά» στοιχεία. Σύμφωνα με τους Βρετανούς ερευνητές, που ανέλυσαν τις «χημικές υπογραφές» στο φάσμα φωτός που εκπέμπεται από εκατοντάδες «λευκούς νάνους», έχουν υπάρξει επίσης ενδείξεις για την ύπαρξη τέτοιων θερμών δακτυλίων σκόνης στην υπέρυθρη ακτινοβολία που εντόπισε το διαστημικό τηλεσκόπιο «Σπίτσερ».

Οι «λευκοί νάνοι» αποτελούν υπολείμματα άστρων που είχαν περίπου ίδια μάζα με τον ήλιο μας. Μετά από ζωή περίπου 9 δισ. ετών, αρχικά «φουσκώνουν» και μετατρέπονται σε ερυθρούς γίγαντες με διάμετρο μέχρι και 200 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του ήλιου μας (όταν αυτό συμβεί στο δικό μας ήλιο, αυτός θα διασταλεί πέρα και από την τωρινή τροχιά της Γης!). Στη συνέχεια, σταδιακά, ο κόκκινος γίγαντας θα σμικρύνει στο μισό από το αρχικό του μέγεθος και αργά θα γίνει όλο και αχνός, μετατρεπόμενος σε «λευκό νάνο», που περιβάλλεται από μια τεράστια αλλά πολύ λεπτή ατμόσφαιρα.

Έτσι, αν η νέα θεωρία είναι σωστή, οι βραχώδεις πλανήτες πρέπει να είναι πολύ κοινοί γύρω από άστρα σαν τον ήλιο μας. Το ποσοστό ύπαρξής τους μπορεί να ξεπερνά κατά πολύ το 20%, αν υποτεθεί ότι μερικά πλανητικά συστήματα θα έχουν πια καταστραφεί τελείως, χωρίς πλέον να έχουν αφήσει κάποιο ίχνος «μόλυνσης» πάνω στο πρώην μητρικό άστρο τους.

Αν η νέα θεωρία αποδειχτεί ορθή, τότε θα είχε δίκιο ο Αμερικανός αστρονόμος Φρανκ Ντρέικ που, πριν περίπου μισό αιώνα, είχε εκτιμήσει ότι, με βάση το νόμο των στατιστικών πιθανοτήτων και μόνο, ο γαλαξίας μας βρίθει από πλανήτες σαν τη Γη και, κατά συνέπεια, από εξωγήινους πολιτισμούς, ανεπτυγμένους τεχνολογικά. Με δεδομένο ότι άστρα σαν το ήλιο μας (που καταλήγουν ως «λευκοί νάνοι» ) μπορεί να αποτελούν μέχρι και τα μισά από τις αρκετές εκατοντάδες δισεκατομμύρια άστρα που υπάρχουν συνολικά στο γαλαξία μας, αυτό σημαίνει ότι εκατοντάδες ή και χιλιάδες πολιτισμοί μπορεί να κατοικούν στο γαλαξία μας (για να μην μιλήσουμε για το υπόλοιπο σύμπαν…).

Οι αστρονόμοι απέχουν ακόμα κάποια χρόνια μέχρι να παρατηρήσουν άμεσα κάποιον βραχώδη (και ίσως υδάτινο) εξωπλανήτη. Προς το παρόν, έχουν εντοπίσει πάνω από 450 εξωπλανήτες με δύο έμμεσους τρόπους: αφενός εντοπίζοντας την μικρή διαταραχή στην κίνηση ενός άστρου-ήλιου, η οποία προκαλείται από τις βαρυτικές επιδράσεις των πλανητών που περιφέρονται γύρω του και, αφετέρου, από την ανεπαίσθητη μείωση της λάμψης ενός άστρου, η οποία συμβαίνει όταν ένας εξωπλανήτης, λόγω της τροχιάς του, παρεμβάλλεται ανάμεσα στο μητρικό άστρο του και στο γήινο τηλεσκόπιο.

Πέμπτη 22 Απριλίου 2010

Σχόλια & ζωγραφική, ζωγράφοι: χρειάζεται ολόκληρη τη ζωή μας για να μάθουμε πως να πεθαίνουμε...

Στοχασμοί & ζωγραφική, σύγχρονοι Έλληνες ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Νεκρή φύση, λάδι σε καμβά

Για την απληστία όλη η φύση είναι τόσο μικρή.

Το πετυχημένο έγκλημα ονομάζεται αρετή.

Κάθε άνθρωπος προτιμά την πίστη από την άσκηση της κρίσης.

Όπως ένα παραμύθι είναι η ζωή: αυτό που μετράει δεν είναι το μάκρος αλλά η ποιότητά της.


Παντού ίσον πουθενά. Όταν ένας άνθρωπος ξοδεύει όλον του τον χρόνο στα ταξίδια, καταλήγει να έχει πολλές γνωριμίες και καθόλου φίλους.

-----------------

Η πρόχειρη μετάφραση των παραπάνω αποφθεγμάτων του Σενέκα, δική μας.

-----------------


Λεύκιος Ανναίος Σενέκας
Στοχασμοί

Η ζωή μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις περιόδους. Στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον. Από αυτές εκείνη που ζούμε τώρα έχει κιόλας φύγει, εκείνη που θα ζήσουμε επαφίεται στο τυχαίο και η μόνη σίγουρη είναι, εκείνη που έχουμε ζήσει.

Η αλήθεια είναι πως κανένας δεν μπορεί να βάλει στη θέση τους τα χρόνια που έχασες και κανένας δεν μπορεί να σου δώσει πίσω τη ζωή σου. Η ηλικία σου θ’ ακολουθήσει τη ροή της όπως ακριβώς ξεκίνησε, χωρίς επιστροφή, ούτε στάση, αθόρυβα και χωρίς τίποτα να μπορεί να επιβραδύνει την ταχύτητα της.

Το πόσο πολύτιμος είναι ο χρόνος της ζωής τους το καταλαβαίνουν όλοι. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί άνθρωποι, για να δείξουν τη μεγάλη αγάπη τους σε κάποιους άλλους, δε διστάζουν να τους προσφέρουν ένα κομμάτι της ζωής τους.

Παρατηρώ έκπληκτος τους ανθρώπους να διαθέτουν με ευκολία και απερισκεψία το χρόνο τους σε κάποιους άλλους, μόνο και μόνο επειδή εκείνοι τους ζήτησαν να τους αφιερώσουν λίγη ώρα. Το ωραίο είναι πως ενώ και οι μεν και οι δε διόλου δεν παραλείπουν να εξετάσουν το λόγο για τον οποίο ζητήθηκε αυτός ο χρόνος, κανένας τους δεν εξετάζει το πόσος είναι. Σαν να μην είχε καμιά αξία ούτε και για αυτόν που τον διέθετε. Περιφρονούμε το πιο πολύτιμο πράγμα επειδή ξεγελιόμαστε από το ότι ο χρόνος δεν είναι υλικό αγαθό, μιας και δεν μπορούμε να τον βλέπουμε μπροστά στα μάτια μας, και έτσι θεωρούμε ότι έχει ευτελή αξία, και ότι διατίθεται δωρεάν.

Το βάσανό μας δεν είναι η μικρή διάρκεια της ζωή μας. Εμείς την κάνουμε να φαίνεται σύντομη με την απληστία μας. Ό,τι ακριβώς θα συνέβαινε αν πλούτη βασιλικά τύχαινε να πέσουν σε κακό διαχειριστή. Θα σπαταλιόνταν στο λεπτό. Ενώ, αν πλούτη πολύ λιγότερα, τα είχε πάρει στα χέρια του καλός διαχειριστής θα αβγάτιζαν. Το ίδιο γίνεται και με τα χρόνια της ζωής μας. Αν ξέρει κανείς να τα διαχειριστεί καλά, μπορεί να πετύχει πολλά και σπουδαία πράγματα.

Ανακάλεσε στη μνήμη σου τα έργα που κατάφερες να πραγματοποιήσεις στη διάρκεια αυτής της μακρόχρονης ζωής, τους ανθρώπους που λεηλάτησαν τη ζωή σου όχι μόνο εν αγνοία σου, αλλά και χωρίς καν να πάρεις είδηση την απώλεια, τι ήταν εκείνο που μια μάταιη λύπη, μια ανόητη χαρά, ένα πάθος, μια συζήτηση γεμάτη κολακείες μπόρεσαν να σου κλέψουν, πόσο φαντάζει μικρό με την πάροδο του χρόνου το λίγο καλό που απέμεινε από όλα αυτά, και θα καταλάβεις ότι πεθαίνεις πρόωρα.

Δεν υπάρχει τίποτα που ν’ απασχολεί τον άνθρωπο λιγότερο από το να μάθει την τέχνη του ζην, όπως επίσης και δεν υπάρχει τίποτα πιο δύσκολο να μάθει. Για τις άλλες τέχνες υπάρχουν παντού ένα σωρό δάσκαλοι. Μερικοί μάλιστα από αυτούς έχουν διαπρέψει από τόσο νωρίς, ώστε κατάφεραν να εξελιχθούν σε δασκάλους της από πολύ μικρά ηλικία. Χρειάζεται όμως ολόκληρη η ζωή μας για να μάθουμε πως να τα ζούμε και, το πιο περίεργο από όλα, χρειάζεται ολόκληρη τη ζωή μας για να μάθουμε πως να πεθαίνουμε.

------------

Πηγή
από το βιβλίο "Είναι μικρή η ζωή", εκδ. Περίπλους
μετάφραση: Κάτια Χαρικιοπούλου

Τρίτη 20 Απριλίου 2010

Σχόλια & ζωγράφοι, σύγχρονοι ζωγράφοιια: Στὸ ταξίδι μας θὰ σηκώσουμε τὰ νερὰ τῆς θάλασσας...

Ποίηση & σύγχρονοι ζωγράφοι, ζωγραφική, Έλληνες ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Αποθήκες, Θερμαϊκός, λάδι σε καμβά

Στὸ ταξίδι μας θὰ σηκώσουμε τὰ νερὰ τῆς θάλασσας
Νὰ εὐλογήσουν ὅ,τι ἀγαπήσαμε καὶ ὅ,τι δὲν ξεχνᾶμε πιὰ...

Γιώργος Σαραντάρης
Από: Τρία Ποιήματα της Θάλασσας

Ἔφυγε ἡ ζωή μας ἢ ἔφυγαν πουλιὰ ἀπ᾿ τὴν παλάμη τοῦ Θεοῦ;

Τράβηξαν τουφεκιὲς νὰ τὰ σκοτώσουν
Ἡ ζωή μας ἔγινε ὡραιότερη
Τόσο ποὺ μοιάζει μὲ ἄστρο ὅταν τὴν κοιτάξω
Καὶ δὲν μπορῶ νὰ τὴν κατεβάσω στὸ γιαλὸ
καὶ νὰ τὴν κάμω πλοῖο

Ὢ περιστέρι τῆς ψυχῆς πήγαινε στὸ καλὸ
Πήγαινε τώρα μὲ τὸ μελτέμι
Καὶ φίλησέ μου ὅσα μαργαριτάρια συναντήσεις
Ἂν δὲν μὲ βλέπεις μὴ φοβᾶσαι θὰ γιορτάζω μαζί σου
Στὸ ταξίδι μας θὰ σηκώσουμε τὰ νερὰ τῆς θάλασσας
Νὰ εὐλογήσουν ὅ,τι ἀγαπήσαμε καὶ ὅ,τι δὲν ξεχνᾶμε πιὰ

Σὲ περιβόλι ἄραξε τὸ περιστέρι
Σὲ περιβόλι ἄραξε ἡ ψυχή μου
Λοιπὸν θυμᾶμαι τώρα τὸ καλοκαῖρι τῆς ζωῆς μου
Σὰν νὰ ἤσουνα ἐσὺ ἡ μόνη ἄνοιξη τῆς γῆς
Σὲ ἀντικρίζω ὢ ἡμέρα τῆς γέννησής μου.

[…]
Ὅποιος φέρνει τὴ θάλασσα στὴν ἀγκαλιά του
Εἶναι σὰ νὰ μὴν ὑποφέρει ἀπὸ βάρος
Εἶναι σὰ νὰ μὴ ντρέπεται ποὺ πηγαίνει μὲ τὸν ἀγέρα
Εἶναι σὰ νὰ κρατάει ὁλάκερη τὴ γῆ μέσα στὸ βλέμμα
Νὰ τραγουδάει μέσα στὴ νύχτα
Καὶ νὰ τοῦ γίνεται ἡ νύχτα μητέρα
Νὰ τραγουδάει μέσα στὸν ἥλιο
Καὶ ν᾿ ἀγαπάει μία γυναῖκα
Ποὺ τὴ νομίζει βρέφος
Νὰ τραγουδάει μέσα στὸν ἄνεμο
Κι ἔτσι νὰ χάνει καὶ νὰ κερδίζει τὴ φωνή του

Δευτέρα 19 Απριλίου 2010

Σχόλια & ζωγραφική, Έλληνες ζωγράφοι: για τη μανία να διαβάζει ή ν' απαγγέλει κανείς σε άλλους...

Στοχασμοί & ζωγραφική, ζωγράφοι, Έλληνες ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Γυναίκα με καπέλο, λάδι σε καμβά

...Σήμερα που όλοι λογοτεχνίζουν και δεν υπάρχει δυσκολότερο πράγμα από το να βρεις κάποιον που να μην είναι συγγραφέας...

Το σχόλιο δεν είναι δικό μας. Δεν είμαστε εμείς, αλλά ο Λεοπάρντι που γράφει τα παραπάνω...

Όσο για τη μάστιγα των βιβλιοπαρουσιάσεων, δεν θα βρείτε κάνεναν να παρουσιάζει καλύτερα και πιο γραφυρά τη σημερινή λαίλαπα...

Θα ανακαλύψετε μάλιστα ότι αυτή η ηλίθια επίδειξη της ανθρώπινης φιλαυτίας δεν είναι σύγχρονη εφεύρεση - υπήρχε από πάντα, όπως άλλωστε και κάθε άλλη εκδήλωση της αήτητης βλάκείας...

Απλώς, είμαστε περισσότεροι...Και περισσότερες και οι εκδηλώσεις...

Όσο για την Ελλάδα, η μόδα πιο πρόσφατη, όπως όλα...

"Κουράγιο φίλοι, βλέπω στεριά"...

Τζιάκομο Λεοπάρντι (1798-1837)
Σκέψεις
(Εκδόσεις opera)













Αφιερώνεται σε όλους τους σύμπάσχοντες στις παρουσιάσεις καλών, μέτριων και απαράδεκτων βιβλίων...

Προσοχή, η Οκτάβια λιποθύμησε...

Κυριακή 11 Απριλίου 2010

Σχόλια & ζωγραφική, ζωγράφοι: Αναζητώντας παράλληλους κόσμους...

Κοσμολογία & ζωγραφική, ζωγράφοι, Έλληνες ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Στο φως της σελήνης, λάδι σε καμβά (λεπτομέρεια)

Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η επαναδραστηριοποίηση του επιταχυντή στο CERN να απαντήσει σύντομα σε μεγάλα κοσμολογικά ή...υπαρξιακά ερωτήματα...

Ερωτήματα που αφορούν τη σκοτεινή ύλη, πώς η ύλη απέκτησε μάζα, αν υπάρχουν άλλες διαστάσεις ή παράλληλα σύμπαντα, αν ισχύει η θεωρία των χορδών, η υπερσυμμετρία κλπ...

Δε μας μένει πια και τίποτα άλλο...

Η ζοφερή πραγματικότητα των ημερών, η θλιβερή κι αδιέξοδη παρακμή της χώρας μας δεν αφήνουν περιθώρια για ενασχολήσεις με τη φθήνεια του "δια ταύτα". Αν διατηρείς έστω κι ελάχιατα αποθέματα ατομικής αισθητικής...

Άλλοτε με απελπισία στρεφόμαστε σε αέναους εσωτερικούς διαλόγους με αγαπημένους καλλιτέχνες και στοχαστές. Κι άλλοτε με γέλιο ταξιδεύουμε στο συμπαντικό αχανές κατασκευάζοντας ελπίδες παράλληλων κόσμων...

10 εκατομμύρια "μινι" Μεγάλες Εκρήξεις
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 8-4-2010

Οι φυσικοί στο ευρωπαϊκό κέντρο πυρηνικών ερευνών CERN στη Γενεύη δήλωσαν ότι ο μεγάλος επιταχυντής ήδη δημιούργησε 10 εκατομμύρια «μίνι-Big Bang» μέσα στην πρώτη κιόλας εβδομάδα της λειτουργίας του σε υψηλό ενεργειακό επίπεδο, θέτοντας έτσι τις βάσεις για να ανακαλύψει τα θεμέλια του σύμπαντος.

Ο εκπρόσωπος του CERN, κ. Τζέημς Γκίλις, δήλωσε ότι ο μήκους 27 χλμ. υπόγειος επιταχυντής αδρονίων, κάτω από τα γαλλο-ελβετικά σύνορα, που έχει ήδη αρχίσει τις συγκρούσεις σωματιδίων, δουλεύει εξαιρετικά καλά. «Όλα δείχνουν μια χαρά. Παίρνουμε ένα μεγάλο όγκο δεδομένων για ανάλυση στα εργαστήρια όλου του κόσμου, αν και ίσως χρειαστούν μήνες ή και χρόνια μέχρι να προκύψει κάτι πραγματικά νέο», όπως είπε, σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ήδη καταγράφονται γύρω στις 100 συγκρούσεις σωματιδίων το δευτερόλεπτο, με ενέργεια-ρεκόρ 7 TeV (τερα-ηλεκτρονιοβόλτ). Μελετώντας τις συγκρούσεις, οι επιστήμονες ευελπιστούν ότι θα αποκαλύψουν τα μυστικά της φύσης, όπως της σκοτεινής ύλης (που υποτίθεται ότι αποτελεί το 25% του σύμπαντος), πώς η ύλη απέκτησε μάζα (βλ. αναζήτηση του μποζόνιου του Χιγκς), αν υπάρχουν άλλες διαστάσεις ή παράλληλα σύμπαντα, αν ισχύουν η θεωρία των χορδών (η φύση αποτελείται κατά βάση από μικροσκοπικές «χορδές» ύλης) και η υπερσυμμετρία (κάθε σωματίδιο συνοδεύεται από ένα «σκιώδες» σωματίδιο) κ.α.

Το 2013 οι συγκρούσεις θα γίνονται με διπλάσια ενέργεια (14 TeV) σε σχέση με σήμερα και δεν αναμένεται ότι πριν τα μέσα της δεκαετίας θα υπάρξουν συγκλονιστικές ανακαλύψεις (αν και κανείς δεν ξέρει με σιγουριά…). Μερικοί φυσικοί ελπίζουν ότι επιτέλους, χάρη στον επιταχυντή, θα υπάρξει μια «γενική θεωρία του παντός», που θα ενοποιεί τελικά τη γενική θεωρία σχετικότητας του Αϊνστάιν και την κβαντική θεωρία.

Σάββατο 10 Απριλίου 2010

Σχόλια & ζωγράφοι, σύγχρονοι ζωγράφοι: Είναι δυνατό το Ευρωπαϊκό Πνεύμα να πάσχει από τόση απόλυτη σύγχυση;

Ποιητές & ζωγραφική, ζωγράφοι, σύγχρονοι ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Μοναχικό δέντρο, λάδι σε καμβά

Είναι δυνατό το Ευρωπαϊκό Πνεύμα - ή τουλάχιστον το πιο πολύτιμο περιεχόμενό του - να πάσχει από τόση απόλυτη σύγχυση;

Πρέπει φαινόμενα όπως η δημοκρατία, η εκμετάλευση του πλανήτη, και η γενική έξαρση της τεχνολογίας, προάγγελοι ενός deminutio capitis για την Ευρώπη...πρέπει να εκλαμβάνονται ως απόλυτες αποφάσεις του πεπρωμένου; Η διαθέτουμε κάποια ελευθερία απέναντι σ' αυτήν την απειλητική συνωμοσία των πραγμάτων;

Ίσως αναζητώντας την ελευθερία καταφέρουμε και την δημιουργήσουμε.

Όμως για να την αναζητήσουμε, θα πρέπει για ένα διάστημα να εγκαταλείψουμε τους συλλογισμούς περί ομάδων και να μελετήσουμε το σκεπτόμενο άτομο και την πάλη του για έναν προσωπικό βίο που εναντιώνεται στον κοινωνικό του βίο.

Πωλ Βαλερύ

(Από: "Η Κρίση του Πνεύματος" - "La Crise de l'esprit", σε πρόχειρη δική μας μετλαφραση)


Αγαπημένος ποιητής...


Αγαπημένος στοχαστής...

Πωλ Βαλερύ
από το Θαλασσινό Κοιμητήριο

Ὡραῖε οὐρανέ, ἀληθινὲ οὐρανέ, δές με ποὺ ἀλλάζω!

Ὕστερα ἀπὸ τόσην ἔπαρση, μετὰ ἀπὸ τόση

Παράξενη ἀπραξία, ὅμως γεμάτη δύναμη,

Ἀφήνομαι σ᾽ αὐτὸ τὸ λαμπερὸ διάστημα,

Στὶς κατοικίες πάνω τῶν νεκρῶν, ὁ ἴσκιος μου διαβαίνει

Ποὺ μὲ τὴν εὔθραυστη μ᾽ εξημερώνει κίνησή του.

***

Οἱ τσιριξιὲς τῶν κοριτσιῶν ὅταν τὰ γαργαλᾶνε,

Τὰ δακρυσμένα βλέφαρα, τὰ μάτια, καὶ τὰ δόντια,

Τὸ θελκτικὸ τὸ στῆθος ποὺ παίζει μὲ τὴ φλόγα,

Τὸ αἷμα ποὺ λαμπυρίζει σὲ χείλη ἕτοιμα νὰ δοθοῦν,

Τὰ ἔσχατα δῶρα, τὰ δάχτυλα ποὺ τὰ ὑπερασπίζουν,

Ὅλα ὁδεύουν μὲς στὴ γῆ καὶ ξαναμπαίνουν στὸ παιγνίδι!

***

Ὄχι, ὄχι!… Ὀρθοί! Στὸν χρόνο ποὺ κυλάει!

Σῶμα μου, σπάσε τὴ στοχαστικὴ αὐτὴ μορφή!

Στῆθος μου, πιὲς τὴ γέννηση τ᾽ ἀνέμου!

Μία πνοὴ δροσιᾶς, ποὺ ἀναδίδει ἡ θάλασσα,

Μοῦ δίνει πίσω τὴν ψυχή… Ὤ δύναμη τῆς ἅλμης!

Ἂς τρέξουμε στὸ κύμα γιὰ ν᾽ ἀναβλύσω ζωντανός!

***

Φυσάει!… ἐμπρὸς λοιπόν, πρέπει νὰ ζήσουμε!


-----------------

Εκδ. Αρμός, μετάφραση Κώστα Λάνταβου


Paul Valéry

Le cimetière marin

Ce toit tranquille, où marchent des colombes,
Entre les pins palpite, entre les tombes;
Midi le juste y compose de feux
La mer, la mer, toujours recommencee
O récompense après une pensée
Qu'un long regard sur le calme des dieux!

Quel pur travail de fins éclairs consume
Maint diamant d'imperceptible écume,
Et quelle paix semble se concevoir!
Quand sur l'abîme un soleil se repose,
Ouvrages purs d'une éternelle cause,
Le temps scintille et le songe est savoir.

Stable trésor, temple simple à Minerve,
Masse de calme, et visible réserve,
Eau sourcilleuse, Oeil qui gardes en toi
Tant de sommeil sous une voile de flamme,
O mon silence! . . . Édifice dans l'ame,
Mais comble d'or aux mille tuiles, Toit!

Temple du Temps, qu'un seul soupir résume,
À ce point pur je monte et m'accoutume,
Tout entouré de mon regard marin;
Et comme aux dieux mon offrande suprême,
La scintillation sereine sème
Sur l'altitude un dédain souverain.

Comme le fruit se fond en jouissance,
Comme en délice il change son absence
Dans une bouche où sa forme se meurt,
Je hume ici ma future fumée,
Et le ciel chante à l'âme consumée
Le changement des rives en rumeur.

Beau ciel, vrai ciel, regarde-moi qui change!
Après tant d'orgueil, après tant d'étrange
Oisiveté, mais pleine de pouvoir,
Je m'abandonne à ce brillant espace,
Sur les maisons des morts mon ombre passe
Qui m'apprivoise à son frêle mouvoir.

L'âme exposée aux torches du solstice,
Je te soutiens, admirable justice
De la lumière aux armes sans pitié!
Je te tends pure à ta place première,
Regarde-toi! . . . Mais rendre la lumière
Suppose d'ombre une morne moitié.

O pour moi seul, à moi seul, en moi-même,
Auprès d'un coeur, aux sources du poème,
Entre le vide et l'événement pur,
J'attends l'écho de ma grandeur interne,
Amère, sombre, et sonore citerne,
Sonnant dans l'âme un creux toujours futur!

Sais-tu, fausse captive des feuillages,
Golfe mangeur de ces maigres grillages,
Sur mes yeux clos, secrets éblouissants,
Quel corps me traîne à sa fin paresseuse,
Quel front l'attire à cette terre osseuse?
Une étincelle y pense à mes absents.

Fermé, sacré, plein d'un feu sans matière,
Fragment terrestre offert à la lumière,
Ce lieu me plaît, dominé de flambeaux,
Composé d'or, de pierre et d'arbres sombres,
Où tant de marbre est tremblant sur tant d'ombres;
La mer fidèle y dort sur mes tombeaux!

Chienne splendide, écarte l'idolâtre!
Quand solitaire au sourire de pâtre,
Je pais longtemps, moutons mystérieux,
Le blanc troupeau de mes tranquilles tombes,
Éloignes-en les prudentes colombes,
Les songes vains, les anges curieux!

Ici venu, l'avenir est paresse.
L'insecte net gratte la sécheresse;
Tout est brûlé, défait, reçu dans l'air
A je ne sais quelle sévère essence . . .
La vie est vaste, étant ivre d'absence,
Et l'amertume est douce, et l'esprit clair.

Les morts cachés sont bien dans cette terre
Qui les réchauffe et sèche leur mystère.
Midi là-haut, Midi sans mouvement
En soi se pense et convient à soi-même
Tête complète et parfait diadème,
Je suis en toi le secret changement.

Tu n'as que moi pour contenir tes craintes!
Mes repentirs, mes doutes, mes contraintes
Sont le défaut de ton grand diamant! . . .
Mais dans leur nuit toute lourde de marbres,
Un peuple vague aux racines des arbres
A pris déjà ton parti lentement.

Ils ont fondu dans une absence épaisse,
L'argile rouge a bu la blanche espèce,
Le don de vivre a passé dans les fleurs!
Où sont des morts les phrases familières,
L'art personnel, les âmes singulières?
La larve file où se formaient les pleurs.

Les cris aigus des filles chatouillées,
Les yeux, les dents, les paupières mouillées,
Le sein charmant qui joue avec le feu,
Le sang qui brille aux lèvres qui se rendent,
Les derniers dons, les doigts qui les défendent,
Tout va sous terre et rentre dans le jeu!

Et vous, grande âme, espérez-vous un songe
Qui n'aura plus ces couleurs de mensonge
Qu'aux yeux de chair l'onde et l'or font ici?
Chanterez-vous quand serez vaporeuse?
Allez! Tout fuit! Ma présence est poreuse,
La sainte impatience meurt aussi!

Maigre immortalité noire et dorée,
Consolatrice affreusement laurée,
Qui de la mort fais un sein maternel,
Le beau mensonge et la pieuse ruse!
Qui ne connaît, et qui ne les refuse,
Ce crâne vide et ce rire éternel!

Pères profonds, têtes inhabitées,
Qui sous le poids de tant de pelletées,
Êtes la terre et confondez nos pas,
Le vrai rongeur, le ver irréfutable
N'est point pour vous qui dormez sous la table,
Il vit de vie, il ne me quitte pas!

Amour, peut-être, ou de moi-même haine?
Sa dent secrète est de moi si prochaine
Que tous les noms lui peuvent convenir!
Qu'importe! Il voit, il veut, il songe, il touche!
Ma chair lui plaît, et jusque sur ma couche,
À ce vivant je vis d'appartenir!

Zénon! Cruel Zénon! Zénon d'Êlée!
M'as-tu percé de cette flèche ailée
Qui vibre, vole, et qui ne vole pas!
Le son m'enfante et la flèche me tue!
Ah! le soleil . . . Quelle ombre de tortue
Pour l'âme, Achille immobile à grands pas!

Non, non! . . . Debout! Dans l'ère successive!
Brisez, mon corps, cette forme pensive!
Buvez, mon sein, la naissance du vent!
Une fraîcheur, de la mer exhalée,
Me rend mon âme . . . O puissance salée!
Courons à l'onde en rejaillir vivant.

Oui! grande mer de delires douée,
Peau de panthère et chlamyde trouée,
De mille et mille idoles du soleil,
Hydre absolue, ivre de ta chair bleue,
Qui te remords l'étincelante queue
Dans un tumulte au silence pareil

Le vent se lève! . . . il faut tenter de vivre!
L'air immense ouvre et referme mon livre,
La vague en poudre ose jaillir des rocs!
Envolez-vous, pages tout éblouies!
Rompez, vagues! Rompez d'eaux rejouies
Ce toit tranquille où picoraient des focs!

Παρασκευή 9 Απριλίου 2010

Σχόλια & ζωγράφοι, ζωγραφική: Θεώρησα ως γενική κλίση όλης της ανθρωπότητας, τη διαρκή και αδιάκοπη επιθυμία για ισχύ...

Αποφθέγματα & ζωγράφοι, Έλληνες ζωγράφοι, ζωγραφική


Γιάννης Σταύρου, Πράσινο καράβι, λάδι σε καμβά

Θεώρησα ως γενική κλίση όλης της ανθρωπότητας, τη διαρκή και αδιάκοπη επιθυμία για ισχύ και πάλι για ισχύ, η οποία σταματά μόνο με το θάνατο.
(Thomas Hobbes)

Συνεχίζουμε στο κλίμα της Κονδυλικής σκέψης...

Παραθέτουμε μερικά αποφθέγματα του Thomas Hobbes, γνήσιου φιλοσοφικού προγόνου του Παναγιώτη Κονδύλη...

Thomas Hobbes
Αποφθέγματα
(η πρόχειρη μετάφραση στα ελληνικά δική μας - γι' αυτό κι ευπρόσδεκτες οι διορθώσεις)

A man's conscience and his judgment is the same thing; and as the judgment, so also the conscience, may be erroneous.

Η συνείδηση του ανθρώπου και η κρίση του είναι το ίδιο πράγμα· και όπως η κρίση, έτσι και η συνείδηση, μπορεί να είναι λανθασμένη.

A wise man should so write (though in words understood by all men) that wise men only should be able to commend him.

Ο σοφός άνθρωπος στα γραπτά του πρέπει να ξεκαθαρίζει (σε λέξεις κατανοητές από όλους) ότι μόνο οι σοφοί άνθρωποι είναι σε θέση να τον επαινέσουν.

All generous minds have a horror of what are commonly called "Facts". They are the brute beasts of the intellectual domain.

Τα κοινώς αποκαλούμενα «γεγονότα» προκαλούν τρόμο σε όλα τα γενναιόδωρα μυαλά. Είναι τα βάρβαρα κτήνη του διανοητικού χώρου.

Curiosity is the lust of the mind.

Η περιέργεια είναι η λαγνεία του μυαλού.

During the time men live without a common power to keep them all in awe, they are in that conditions called war; and such a war, as if of every man, against every man.

Τις εποχές που οι άνθρωποι ζουν χωρίς να τους συγκρατεί στο δέον μια κοινή εξουσία, βρίσκονται σε συνθήκες πολέμου· ενός πολέμου όπου κάθε άνθρωπος είναι εναντίον του κάθε ανθρώπου.

Force and fraud are in war the two cardinal virtues.

Η δύναμη και η απάτη είναι στον πόλεμο οι δύο βασικές αρετές.

He that is taken and put into prison or chains is not conquered, though overcome; for he is still an enemy.

Αυτός που συλλαμβάνεται και μπαίνει στη φυλακή ή στις αλυσίδες δεν κατακτιέται, αν και νικημένος, καθώς είναι ακόμα εχθρός.

I am about to take my last voyage, a great leap in the dark.

Είμαι έτοιμος να κάνω το τελευταίο ταξίδι μου, ένα μεγάλο πήδημα στο σκοτάδι.

I put for the general inclination of all mankind, a perpetual and restless desire of power after power, that ceaseth only in death.

Θεώρησα ως γενική κλίση όλης της ανθρωπότητας, τη διαρκή και αδιάκοπη επιθυμία για ισχύ και πάλι για ισχύ, η οποία σταματά μόνο με το θάνατο.

In the state of nature profit is the measure of right.

Στο επίπεδο της φύσης το κέρδος είναι το μέτρο του δικαίου.

It is not wisdom but Authority that makes a law.

Δεν είναι η σοφία αλλά η Εξουσία που δημιουργεί έναν νόμο.

Laughter is nothing else but sudden glory arising from some sudden conception of some eminency in ourselves, by comparison with the infirmity of others, or with our own formerly.

Το γέλιο δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα ξαφνικό μεγαλείο που προκύπτει από την ξαφνική σύλληψη της ανωτερότητας μας, σε σύγκριση με την αδυναμία των άλλων, ή με τη δική μας στο παρελθόν.

Leisure is the Mother of Philosophy.

Ο ελεύθερος χρόνος είναι η Μητέρα της Φιλοσοφίας.

Not believing in force is the same as not believing in gravitation.

Η μη πίστη στην ισχύ είναι ίδια με την μη πίστη στη βαρύτητα.

Science is the knowledge of consequences, and dependence of one fact upon another.

Η επιστήμη είναι η γνώση συνεπειών, και η εξάρτηση ενός γεγονότος από ένα άλλο.

Such is the nature of men, that howsoever they may acknowledge many others to be more witty, or more eloquent, or more learned; yet they will hardly believe there be many so wise as themselves.

Τέτοια είναι η φύση των ανθρώπων που οπωσδήποτε μπορούν να παραδεχτούν ότι πολλοί άλλοι είναι πιό πνευματώδεις, ή πιό εύγλωττοι, ή πιο μορφωμένοι· όμως μετα βίας θα πιστέψουν ότι υπάρχουν πολλοί πιο σοφοί από τους ίδιους.

Such truth, as opposeth no man's profit, nor pleasure, is to all men welcome.

Μόνο η αλήθεια που δεν αντιτίθεται στο κέρδος η την ευχαρίστηση των ανθρώπων είναι αποδεκτή από όλους.

Sudden glory is the passion which maketh those grimaces called laughter.

Η ξαφνική δόξα είναι το πάθος που δημιουργεί εκείνους τους μορφασμούς που αποκαλούμε γέλιο.

The condition of man... is a condition of war of everyone against everyone.

Η κατάσταση του ανθρώπου... είναι μια κατάσταση πολέμου του καθενός εναντίον του άλλου.

The disembodied spirit is immortal; there is nothing of it that can grow old or die. But the embodied spirit sees death on the horizon as soon as its day dawns.

Το ασώματο πνεύμα είναι αθάνατο· δεν υπάρχει τίποτα σ’αυτό που μπορεί να γεράσει ή να πεθάνει. Όμως το ενσωματωμένο πνεύμα βλέπει το θάνατο στον ορίζοντα μόλις ξημερώνει η μέρα.

The flesh endures the storms of the present alone; the mind, those of the past and future as well as the present.

Η σάρκα υπομένει τις θύελλες μόνο του παρόντος· το μυαλό, του παρελθόντος και του μέλλοντος καθώς επίσης και του παρόντος.

Gluttony is a lust of the mind.

Η λαιμαργία είναι λαγνεία του μυαλού.

The obligation of subjects to the sovereign is understood to last as long, and no longer, than the power lasteth by which he is able to protect them.

Η υποχρέωση των υπηκόων στον κυρίαρχο εννοείται ότι διαρκεί τόσο, και όχι περισσότερο, από όσο διαρκεί η ισχύς δια μέσου της οποίας είναι σε θέση να τους προστατεύει.

The Papacy is not other than the Ghost of the deceased Roman Empire, sitting crowned upon the grave thereof.

Ο παπισμός δεν είναι τίποτα άλλο από το φάντασμα της αποθανούσας ρωμαϊκής αυτοκρατορίας που κάθεται στεφανωμένο πάνω στον τάφο της.

The praise of ancient authors proceeds not from the reverence of the dead, but from the competition and mutual envy of the living.

Ο έπαινος για τους αρχαίους συγγραφείς εκπορεύεται όχι από το σεβασμό στους νεκρούς, αλλά από τον ανταγωνισμό και τον αμοιβαίο φθόνο για τους ζωντανούς.

The privilege of absurdity; to which no living creature is subject, but man only.

Το προνόμιο της γελοιότητας (μωρίας) στο οποίο κανένα ζωντανό πλάσμα δεν υπάγεται, πλην του ανθρώπου.

The right of nature... is the liberty each man hath to use his own power, as he will himself, for the preservation of his own nature; that is to say, of his own life.

Το δίκαιο της φύσης... είναι η ελευθερία του κάθε ανθρώπου να χρησιμοποιεί την ισχύ του, κατά τη θέληση του, για τη διατήρηση της δική του φύσης, δηλαδή της ζωής του.

The secret thoughts of a man run over all things, holy, profane, clean, obscene, grave, and light, without shame or blame.

Οι μυστικές σκέψεις του ανθρώπου διατρέχουν όλα τα πράγματα, ιερά, βέβηλα, καθαρά, άσεμνα, σοβαρά, και ελαφρά, χωρίς ντροπή ή μομφή.

There is no such thing as perpetual tranquillity of mind while we live here; because life itself is but motion, and can never be without desire, nor without fear, no more than without sense.

Δεν υπάρχει κανένα τέτοιο πράγμα όπως η διαρκής ηρεμία του μυαλού όσο ζούμε εδώ· επειδή η ζωή η ίδια δεν είναι τίποτα άλλο παρά κίνηση, και δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει χωρίς επιθυμία, χωρίς φόβο, και πολύ περισσότερο χωρίς αίσθηση.

They that approve a private opinion, call it opinion; but they that dislike it, heresy; and yet heresy signifies no more than private opinion.

Αυτοί που επιδοκιμάζουν μια ιδιωτική άποψη, την αποκαλούν άποψη· αλλά αυτοί που την απεχθάνονται, αίρεση· παρ’ όλο που η αίρεση δε δηλώνει τίποτα περισσότερο παρά ιδιωτική άποψη.

War consisteth not in battle only, or the act of fighting; but in a tract of time, wherein the will to contend by battle is sufficiently known.

Ο πόλεμος δεν συνίσταται μόνο από τη μάχη η την αγωνιστική πράξη αλλά και από ένα χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο η θέληση για μάχη γίνεται επαρκώς γνωστή.

Words are the counters of wise men, and the money of fools.

Οι λέξεις είναι οι μετρητές των σοφών ατόμων, και τα χρήματα των ανόητων.

Words are the money of fools.

Οι λέξεις είναι τα χρήματα των ανόητων.

Πέμπτη 8 Απριλίου 2010

Σχόλια & σύγχρονοι ζωγράφοι: Δοκίμιο για τον Παναγιώτη Κονδύλη...

Σύγχρονη σκέψη & ζωγράφική, Έλληνες ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Ακρόπολη 1970, λάδι σε καμβά

Βρίσκω συγκλονιστικό και συναρπαστικό το ότι πάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη η ύλη ή η ενέργεια – όπως θέλει κανείς – απόκτησε συνείδηση του εαυτού της , ότι υπάρχουν όντα που επιδιώκοντας να διευρύνουν την ισχύ τους παράγουν το «πνεύμα » σ’ όλη την ποικιλία των μορφών και των εκπληκτικών παιχνιδιών του και που αλληλοεξοντώνονται επικαλούμενα κατά προτίμηση άρθρα πίστεως και θεωρίας. Ωστόσο τέτοιες παρατηρήσεις και σκέψεις μπορούν να χαρίσουν απολαύσεις μονάχα σε λεπτογεύστες και επαίοντες του περιθωρίου. Και εν πάση περιπτώσει δεν αποτελούν πειθαναγκαστικά επιχειρήματα εναντίον της αυτοκτονίας από πλήξη.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ από το «ΙΣΧΥΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΗ» (Εκδ. ΣΤΙΓΜΗ, 1991, σελ. 232)


Πρόσφατα διαβάσαμε ένα εξαιρετικό δοκίμιο για τον Παναγιώτη Κονδύλη του Κ. Κουτσουρέλη. Το έργο και η προσωπικότητα του μεγάλου στοχαστή ως αδιαίρετη όλότητα - η πεπτουσία της σκέψης του - αναδεικνύονται μοναδικά...

Δημοσιεύουμε ένα μικρό απόσπασμα και συστήνουμε ανεπιφύλακτα την ανάγνωση όλου του σχετικού κειμένου:

Ένας κλασσικός - Δοκίμιο για τον Παναγιώτη Κονδύλη
του Κώστα Κουτσουρέλη

Με τον Κονδύλη οδηγείται στο προσωρινό της πέρας η μεγάλη παράδοση του ευρωπαϊκού μηδενισμού. Το έργο του αποτελεί ίσως τη συνεπέστερη έκφραση αυτού του αποσυνάγωγου και "καταραμένου" αλλά πάντοτε πρωταγωνιστικού, αν και με την αρνητική σημασία του όρου, ρεύματος της ιστορίας των Νέων Χρόνων. Με μια διαφορά: ο νεότερος μηδενισμός συνδέθηκε πάντοτε άρρηκτα με μια στάση ηρωική μάλλον παρά στωική, με ένα περιεχόμενο σκέψης που επιζητεί να υπερβεί την κενότητα του νοήματος με κάθε λογής ψυχολογικές παραμυθίες. Το σκάνδαλο του μηδενός όχι σπάνια οδήγησε τους θιασώτες του μηδενισμού σε ακραίες υπαρξιακές περιπέτειες. Ο δρόμος του Κονδύλη ήταν διαφορετικός. Ακόμα και η τόσο αδρή και προσωπική έννοια του αγώνα, κεντρική στις αναπτύξεις του παρότι δεν της αφιερώνει τη θεωρητική επεξεργασία που επιφυλάσσει στην ισχύ, ακόμα κι αυτή χάνεται πίσω από την πρόσοψη της νηφάλιας αποστασιοποίησης. Εύκολα μαντεύουμε τους λόγους αυτής της διαφοροποίησης. Αντίθετα από τους μηδενιστές προδρόμους του ο Κονδύλης είναι πάνω απ' όλα ιστορικός. Γνωρίζει ότι δεν είναι το εξ αντικειμένου νόημα -φάσμα άπιαστο για τον άνθρωπο- που έχει σημασία, αλλά το κατά συνθήκην νόημα. Εκεί που μηδενιστές και μεταφυσικοί γιγαντομαχούν περί της αληθείας και ψάχνουν για λογικοφανή επιχειρήματα, ο Κονδύλης αδιαφορεί για τα σκιώδη ινδάλματα των ιδεών και στυλώνει το βλέμμα του στην απτή κοινωνική και ιστορική λειτουργία τους. Το ότι ένας ηθικός κανόνας ισχύει κατά συνθήκην δεν σημαίνει ότι έχει συνέπειες λιγότερο κρίσιμες. Η αξίωση των μεταφυσικών κάθε εποχής ότι κατέχουν την "αλήθεια" και η εμμονή των σκεπτικιστών αντιπάλων τους να τους αντικρούουν με παρόμοιες λογικές ακροβασίες δεν οδηγούν πουθενά. Είτε πρόκειται για τον πλατωνικό κόσμο των ιδεών και το τριαδικό δόγμα, είτε για τις Πυρρωνείους υποτυπώσεις και το "τρίλημμα του Μυνχάουζεν", όλα αυτά είναι διανοητικά ασκήματα πολύ απομακρυσμένα από τη ζωντανή πραγματικότητα. Ο πυρρωνισμός είναι αντεστραμμένος πλατωνισμός. Μόνο όποιος πιστεύει ότι η ακραιφνώς λογική διασφάλιση των διανοημάτων του έχει την όποια αξία μπορεί να ενδιαφέρεται γι' αυτά τα πράγματα. Ο Κονδύλης βλέπει τούτη τη συζήτηση εκ των έξω και από απόσταση. Από την προοπτική αυτή ηθικολόγοι και σκεπτικιστές δεν διαφέρουν και πολύ. Όλοι τους παραχωρούν ομοθύμως το προβάδισμα στο λεπτεπίλεπτο κοσκίνισμα των εννοιών κυνηγώντας μια φασματική αλήθεια. Όλοι τους στρέφουν την πλάτη στον ιστορικό και κοινωνικό άνθρωπο.


Παναγιώτης Κονδύλης (1943-1998)

Μιλήσαμε στην αρχή για τις δύο εκδοχές της κλασσικότητας, εκείνην του έργου κι εκείνην του βίου. Ωστόσο υπάρχει και ένας άλλος ορισμός του κλασσικού, στενότερος αυτή τη φορά αφού αναφέρεται στην ιστορία της σκέψης, που τον οφείλουμε στον ίδιο τον Κονδύλη:

Η ιστορία των ιδεών, όπως τη γνωρίζουμε, είναι δομημένη το ίδιο όπως και κάθε άλλη απόφαση: κατά βάση αποτελεί ένα πλαίσιο προσανατολισμού εδραζόμενο σε αποχωρισμούς, όπου οι "κλασσικοί" χρησιμεύουν ως ορόσημα. Στην πραγματικότητα όμως οι "κλασσικοί" τούτοι είναι τα περιεκτικότερα ευρετήρια της εποχής τους - εντελώς ανεξάρτητα από το πόσο πρωτότυπα πραγματεύονται και ταξινομούν το υλικό που θέτει στη διάθεσή τους η εποχή, κι επίσης ανεξάρτητα από το αν η συνεχής αναστροφή με το έργο τους οφείλεται πρωταρχικά στο ότι επεξεργάζονται με επιτυχία ορισμένες δομές σκέψης, οι οποίες επαναλαμβάνονται αδιάκοπα επειδή θεμελιώνουν αξιώσεις ισχύος κατά τρόπο παραδειγματικό. Και αυτοί όμως ζουν και κινούνται, το ίδιο όπως και όλοι οι άλλοι, στο δευτερογενές πεδίο των ερμηνειών και των συμβόλων. (Ισχύς και απόφαση, 1992, σ. 184)

Ο Παναγιώτης Κονδύλης υπήρξε κλασσικός και μ' αυτήν, τη δική του έννοια του όρου. Πράγματι, η σκέψη του συνιστά ένα από τα "περιεκτικότερα ευρετήρια" της εποχής μας. Ακόμη κι αν ο ίδιος στάθηκε "επαΐων του περιθωρίου", ίσως μάλιστα ακριβώς γι' αυτό, το έργο του αποτελεί μια από τις δραστικότερες προσλήψεις της πραγματικότητας, της δικής μας πραγματικότητας πάνω απ' όλα. Ακόμη κι αν ο ίδιος φιλοδόξησε να αποτελέσει όχι το φερέφωνο των μονομάχων της εποχής αλλά περισσότερο τον αρνητικό τους κατοπτρισμό, πάνω στο αντεστραμμένο αλλά πανομοιότυπο είδωλο που η εποχή κατέλιπε στα κείμενα του βλέπουμε όχι μόνο το μόνιμο σκηνικό της ανθρώπινης φύσης, αλλά αδρότατα και τις πρόσκαιρες, φευγαλέες και βραχύβιες κινήσεις των πρωταγωνιστών και κομπάρσων της εποχής μας. Πίσω και πέρα απ' τη διαγνωστική του αξία, που το καταλέγει στις σπουδαιότερες απόπειρες κατανόησης των ανθρώπινων πραγμάτων, το έργο του Κονδύλη έχει και τούτη την "αρνητική επικαιρικότητα" που το καθιστά αντιπροσωπευτική απαθανάτιση του Zeitgeist, ανάπλαση και συμπύκνωση των συγκυριών και των συμβάντων της εποχής.

Παρ' όλ' αυτά, η υπόμνηση των κλασσικών καταβολών και επιλογών αυτού του φιλοσόφου δεν αρκεί. Κι αυτό γιατί παρά τις επικλήσεις του σε μια στωική και νηφάλια πρόσληψη του κόσμου, όλη του η ύπαρξη ήταν από τη φύση της όχι απλώς αγωνιστική και πολεμική αλλά και κτητική και εριστική. Το παράδοξο φαινόμενο ενός ανθρώπου που ομνύει πάντοτε στη στεγνή περιγραφικότητα, αλλά οιστρηλατείται από ένα τέτοιο πάθος για τα πράγματα, λαμπρό δείγμα του οποίου είναι ο έξοχος ειρωνικός λόγος του και οι μνημειώδεις πολεμικές του, έχει εδώ τις ρίζες του. Απ' αυτήν την άποψη ο Κονδύλης παρά τις κλασσικές καταβολές του, παρά την αρχαιογνωσία του, στάθηκε τυπικός γόνος του Διαφωτισμού. Διαφωτιστής κι αυτός μέχρις εσχάτων, χωρίς όμως καμμιά από τις εδραίες πεποιθήσεις του Διαφωτισμού, ότι ο άνθρωπος είναι φύσει καλός και βελτιώσιμος, ότι ο κόσμος οδεύει πάντοτε προς το καλύτερο. Στα βιβλία του διατηρεί το ύφος και τους τρόπους του κήνσορα, του κριτικού πνεύματος που στηλιτεύει αμείλικτα τις χρόνιες έξεις της σκέψης των συγκαιρινών του, χωρίς όμως ο ίδιος να επιθυμεί να προτείνει τίποτα, χωρίς καν να πιστεύει ότι τα φαινόμενα που περιγράφει μπορούν ποτέ να ξεπεραστούν. Ιεροκήρυκας χωρίς Θεό και διαφωτιστής ερήμην του Λόγου, ο Κονδύλης και η σκέψη του ακροβάτησαν πάντοτε πάνω στο τεντωμένο σκοινί τούτης της εγγενούς αμφιθυμίας, έμειναν πάντοτε στο μεταίχμιο αυτής της διχοστασίας. Ο ίδιος το γνώριζε αυτό καλά. Κάπου σημειώνει: "Μέγα δυστύχημα: να είσαι σκεπτικιστής με ταμπεραμέντο ηθικολόγου". Πράγματι. Ο σκεπτικισμός επιτάσσει τη νηφαλιότητα, ο ηθικισμός εκτρέφει το πάθος. Παραδοξολογώντας θα έλεγα ότι το πάθος που διακατείχε τον Κονδύλη ήταν ένα πάθος νηφάλιο. Αυτό το οξύμωρον αποδίδει ίσως πιστότερα τη περίπτωση αυτού του μοναδικού ανθρώπου.

Διαβάστε ολόκληρο το δοκίμιο του Κ. Κουτσουρέλη

Τετάρτη 7 Απριλίου 2010

Σχόλια & σύγχρονοι ζωγράφοι: περί ανθρωπίνου είδους...

Ανθρωπολογία & ζωγράφοι, ζωγραφική, σύγχρονοι ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Γυναίκα σε μπλε φόντο, λάδι σε καμβά

Βρέθηκε ένα νέο ανθρώπινο είδος, η "γυναίκα Χ", που δεν είναι ούτε homo sapiens ούτε νεάτερνταλ...

Όμως, στην πορεία εξαφανίστηκε, καθώς επκράτησε το είδος μας που δεν άφησε τίποτα όρθιο. Τώρα μάλιστα απειλεί να εξαφανίσει και τον εαυτό του - μακάρι και να το κάνει βέβαια...

Μόνη λύση είναι η καταστροφή μας, ούτως ή άλλως. Για να γλυτώσουμε κι εμείς κι ο πλανήτης...

Η περίπτωση να καλυτερεύσουμε ως είδος, αποκλείεται εκ των γεγονότων...

Ακολουθεί η επιστημονική είδηση.

"Γυναίκα-Χ" - Νέο είδος Ανθρώπου...
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 26-3-2010

Το ανθρώπινο «οικογενειακό δέντρο» δεν αποκλείεται να χρειαστεί να ξανασχεδιαστεί, καθώς η ανάλυση δείγματος μιτοχονδριακού DΝΑ από ένα απολιθωμένο οστό δαχτύλου που ανακαλύφθηκε στη Σιβηρία, δείχνει ότι ανήκε σε ένα μυστηριώδες, άγνωστο μέχρι σήμερα, αρχαίο ανθρωποειδές, πιθανότατα σε ένα νέο είδος προγόνου του ανθρώπου.

Είναι μάλιστα η πρώτη φορά, που ανακαλύπτεται νέο είδος ανθρώπου όχι από απολιθώματα, αλλά από την ανάλυση γενετικού υλικού. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική ανακάλυψη, η οποία έρχεται να προστεθεί στην πρόσφατη ανακάλυψη του νάνου «χόμπιτ» της Ινδονησίας και δείχνει ότι τελικά στο, όχι πολύ μακρινό, παρελθόν πολλά συγγενικά ανθρώπινα είδη συμβίωναν στον πλανήτη μας.

Η «γυναίκα-Χ», όπως ονομάστηκε το πλάσμα, που ζούσε πριν από 30.000 - 50.000 χρόνια, είχε ένα κοινό πρόγονο με τους ανθρώπους και τους Νεάντερταλ πριν από περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια, αλλά διαφέρει από αυτά τα δύο είδη.

Η ανακάλυψη, που παρουσιάστηκε στο περιοδικό «Nature», σύμφωνα με το BBC και τα πρακτορεία Ρόιτερ και Γαλλικό, έγινε από ερευνητές του επιφανούς Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ της Λειψίας στη Γερμανία, υπό τον κορυφαίο παλαιοντολόγο και γενετιστή Σβάντε Πάαμπο, με τη συνεργασία Αμερικανών, Ρώσων και αυστριακών ερευνητών.

Για «την κορφή του παγόβουνου», έκανε λόγο ο παλαιοανθρωπολόγος Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, εκτιμώντας ότι πολλοί περισσότεροι ανθρωπίδες (ανθρωποειδείς), που δεν θα είναι ούτε άνθρωποι ούτε Νεάντερταλ, θα ανακαλυφθούν τα επόμενα χρόνια, ιδίως στην κεντρική και ανατολική Ασία.

Μέχρι πρόσφατα, οι ανθρωπολόγοι πίστευαν ότι οι Νεάντερταλ και οι άνθρωποι ήσαν οι μόνο ανθρωπίδες που περιπλανιούνταν στην Ευρώπη και στην Ασία κατά την ύστερη Πλειστόκαινο περίοδο. Όμως η ανακάλυψη το 2003 στην Ινδονησία του, ηλικίας 17.000 ετών, μικρόσωμου «χόμπιτ» (Homo floresiensis), που θεωρείται νέο είδος, ήρθε να ανατρέψει αυτή την αντίληψη.

Το νέο πλάσμα που ανακαλύφθηκε το 2008 στο σπήλαιο Ντενίσοβα της νότιας Σιβηρίας (στα όρη Αλτάι) από Ρώσους αρχαιολόγους και το οποίο πιθανώς ζούσε κοντά με τους ανθρώπους και τους Νεάντερταλ, επιβεβαιώνει ότι επικρατούσε μια πολύ πιο πολύπλοκη εικόνα, πέρα από το απλοϊκό δίπoλο «σοφός» άνθρωπος (homo sapiens)-Νεάντερταλ.

Αν και το φύλο του πλάσματος δεν είναι γνωστό, ονομάστηκε «γυναίκα-Χ», επειδή τα μιτοχόνδρια (από όπου αναλύθηκε το DNA) κληρονομούνται μέσω της μητέρας. Σύμφωνα με τον Πάαμπο, τα μιτοχόνδρια της «γυναίκας-Χ» διαφέρουν από αυτά του ανθρώπου κατά περίπου 400 «γράμματα» DNA, ενώ οι Νεάντερταλ έχουν τις μισές μόνο διαφορές με τον άνθρωπο.

Είναι, προς το παρόν, αδύνατο για τους ερευνητές να έχουν την παραμικρή εικόνα για το πώς έμοιαζε η «γυναίκα-Χ», απλώς και μόνο με ένα μικρό οστό άκρου, για το λόγο αυτό ο Πάαμπο και οι συνεργάτες του επιφυλάσσονται ακόμα να την χαρακτηρίσουν οριστικά νέο είδος, συγγενικό με τον άνθρωπο.

Οι ερευνητές ήδη επιχειρούν να «διαβάσουν» γενετικές αλληλουχίες DNA από τα 3,1 δισ. «γράμματα» του γονιδιώματος του πυρήνα του κυττάρου (και όχι των μιτοχονδρίων που βρίσκονται εκτός πυρήνα) της «γυναίκας-Χ». Τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται σε μερικούς μήνες. Οι πρώτες αναλύσεις του μιτοχονδριακού DNA δείχνουν ότι η «γυναίκα-Χ» δεν είχε επιμειξίες ούτε με homo sapiens, ούτε με Νεάντερταλ, αλλά για μια πιο σίγουρη εικόνα θα πρέπει οι ερευνητές να περιμένουν τις αναλύσεις του πυρηνικού DNA.

Σύμφωνα με τις πρώτες γενετικές αναλύσεις, η «γυναίκα-Χ» είχε έναν κοινό Αφρικανό πρόγονο με τον άνθρωπο και τον Νεάντερταλ πριν από 780.000 έως 1,3 εκατ. χρόνια, πριν αρχίσει να μεταναστεύει προς το Βορρά και την Ανατολή. Η μετανάστευση αυτή είναι διαφορετική από εκείνη, που συνέβη πριν από περίπου 500.000 χρόνια από τον Homo heidelbergensis, τον θεωρούμενο ως πρόγονο των Νεάντερταλ, και οδήγησε στην επικράτηση των τελευταίων. Η «γυναίκα-Χ» εξάλλου, επειδή εμφανίστηκε πολύ αργότερα, δεν φαίνεται να συγγενεύει με τον πρόγονο του ανθρώπου, τον «όρθιο άνθρωπο» (homo erectus), που άρχισε να εγκαταλείπει την Αφρική πριν από περίπου 2 εκατ. χρόνια.

Τρίτη 6 Απριλίου 2010

Σχόλια & ζωγράφοι, σύγχρονοι ζωγράφοι: Αθηναϊκό τοπίο χθες & σήμερα...

Πεζογραφία & ζωγραφική, ζωγράφοι, σύγχρονοι Έλληνες ζωγράφοι


Γιάννης Σταύρου, Εκκλησάκι στην Αττική, λάδι σε καμβά

Αθήνα, 1896...

Μολυσμένο περιβάλλον, ακαθαρσίες, φαλακροί λόφοι, λιγοστό πράσινο, ασχήμια...

Πάνω απ' όλα, ασυνειδησία, παντελής απουσία συλλογικότητας, έχθρες, βάρβαρη εγωπάθεια, ασυγκράτητη πολιτική ρουσφετολογία...

Παρούσες όλες οι καταβολές του σημερινού ελληνικού μορφώματος...

Καθόλου δύσκολο να συνάξεις τις ρίζες της κατάντιας της εποχής μας. Με μόνη διαφορά, ουσιαστική για μας, τον αριθμό του πληθυσμού. Άλλο να μετράς τους βαρβάρους σε χιλιάδες, κι άλλο σε εκατομμύρια. Τότε ο μοναχικός ονειροπόλος μπορούσε να ξεφύγει - ανηφόριζε στην Καισαριανή και το τοπίο άλλαζε, για παράδειγμα. Σήμερα, ουκ έστιν τόπος...

Η Αθήνα του χθες, στα κείμενα του Ροίδη...

Εμμανουήλ Ροίδης
Οι Αθηναϊκοί δρόμοι

Πολὺ περισσότερον παρ᾿ ὅσα ἀπὸ τὸν καιρὸν τοῦ Ἀμποῦ ἕως σήμερον ἔτυχε νὰ διαβάσω εἰς τὸν ξένον τύπον ὑβριστικὰ διὰ τὴν Ἑλλάδα, μ᾿ ἔκαμαν νὰ ἐντρέπωμαι αἱ κατὰ τὰς παραμονὰς τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων συστάσεις τῶν ἰδικῶν μας ἐφημερίδων πρὸς τὴν ἀστυνομίαν καὶ τοὺς οἰκοκυραίους νὰ ἐπιμεληθοῦν πρὸς χάριν τῶν ξένων τὴν καθαριότητα τῶν δρόμων καὶ νὰ φροντίσουν νὰ μὴ βρωμοῦν αἱ μάνδραι καὶ νὰ μὴν εἶναι τὰ πεζοδρόμια παραρτήματα μακελλείων καὶ λαχανοπωλείων. Ὅλα αὐτὰ ἐζητοῦντο ὡς καὶ ὅταν ἐπρόκειτο νὰ ἐπισκεφθοῦν τὰς Ἀθήνας οἱ αὐτοκράτορες Δὸν Πέτρος καὶ Γουλιέλμος, ὡς μέτρα ἔκτακτα, μὲ τὴν ὑπόμνησιν μάλιστα ὅτι δὲν θὰ παρατείνοντο ἐπὶ πολλὰς ἡμέρας αἱ τοιαύται περὶ καθαριότητος ἐνοχλήσεις.

Τί ἄλλο δύναταί τις ἐκ τῶν συστάσεων τούτων νὰ συμπεράνη παρὰ μόνον ὅτι, καθὼς οἱ Τζιφούτιδες τῆς Βλαχίας ἀλλάζουν ὑποκάμισον καὶ κυνηγοῦν τὰς ψείρας των μόνον κατὰ τὰς μεγάλας των θρησκευτικὰς ἑορτάς, οὕτω καὶ οἱ κάτοικοι τῶν Ἀθηνῶν μόνον εἰς ἐκτάκτους περιστάσεις πρέπει ν᾿ ἀναπνέουν ἄοσμον ἀέρα, νὰ μὴ γλιστροῦν εἰς αἵματα καὶ νὰ μὴ σκοντάπτουν εἰς σάπια πορτοκάλια καὶ λείψανα γάτων καὶ ὀρνίθων; Μὴ βιασθῆτε νὰ μὲ κατατάξητε εἰς τὸ γένος τῶν ἀναμασητικῶν ζῴων ἂν σᾶς ὁμιλῶ διὰ τὴν κατάστασιν τῶν ἀθηναϊκῶν δρόμων. Οὔτε καμῆλα εἶμαι οὔτε ἐπικήδειος ρήτωρ διὰ νὰ μοῦ ἀρέσουν τὰ ἀναμασήματα.

Τοῦτο ὅμως ἐσυλλογίσθην, ὅτι μετὰ τοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνας οἱ Ἀθηναῖοι, ἐξιππασθέντες ἀπὸ τὴν λαμπρότητα τῆς πανηγύρεως, τὴν συρροὴν τοῦ τόσου κόσμου, τὴν παρουσίαν τοῦ βασιλέως καὶ τῶν πριγκήπων, τὰς σημαίας, τὰ σαλπίσματα, τὰς φωτοχυσίας, τὰς μουσικὰς καὶ τοῦ Λούη τὰς τιμάς, ἐκατάντησαν ὅλοι ἀθλομανεῖς. Ἡ Πλάκα, πρὸ πάντων, ὅπου κατοικῶ, ἔγεινεν ὅλη ἕνα εἶδος σταδίου. Καθ᾿ ἡμέραν κινδυνεύω ν᾿ ἀνατραπῶ ἀπὸ ὑποψηφίους μαραθωνοδρόμους ἢ νὰ σπάσουν οἱ δισκοβόλοι τὴν κεφαλήν μου. Διὰ νὰ σχηματίσητε ἰδέαν τοῦ βαθμοῦ εἰς τὸν ὁποῖον ἔφθασεν ἡ ἀγωνομανία, ἀρκεῖ νὰ σᾶς εἴπω ὅτι κάθε ἀπόγευμα περὶ τὴν δύσιν τοῦ ἡλίου ἠμπορεῖ ὁ διαβάτης νὰ καμαρώση περὶ τὸν Πλάτανον τῆς Πλάκας καὶ τὸ φανάρι τοῦ Διογένους, ἐκτὸς τῶν παίδων καὶ νεανίσκων, καὶ ἀρκετὰ μεγάλα ἀγοροκόριτζα νὰ σηκώνουν βάρη, νὰ πηδοῦν, νὰ ρίπτουν δίσκους καὶ νὰ τρέχουν, χωρὶς φόβον νὰ δείξουν τὸ χρῶμα τῆς καλτσοδέτας των, συμμεριζόμενα, ὡς φαίνεται, τὰς περὶ ἐξισώσεως τῶν δυὸ φύλων προοδευτικὰς ἰδέας τῆς «Ἐφημερίδος τῶν Κυριῶν».

Καλὰ θὰ ἐκάμνατε νὰ στείλετε ἐκεῖ κανένα ἀπὸ τοὺς ρεπόρτερ σας νὰ περιγράψη αὐτὰ τὰ σπαρτιατικὰ παιγνίδια, διότι ἀξίζουν τὸν κόπον. Ἐγὼ ἤθελα μόνον νὰ σᾶς ὑποδείξω ὅτι ἀφοῦ ἀπὸ τόσα ἔτη βοᾶ ὅλος ὁ κόσμος κατὰ τοῦ κονιορτοῦ, τῆς λάσπης, τῶν λάκκων καὶ τῆς δυσωδίας καὶ ματαίως ἀγωνίζεται ὅλος ὁ τύπος νὰ φέρῃ εἰς θεογνωσίαν τοὺς δημοτικούς μας ἄρχοντας καὶ τὴν ἀστυνομίαν, καλὸν ἴσως θὰ ἦτο ν᾿ ἀποταθῆ σήμερον πρὸς διόρθωσιν τοῦ κακοῦ εἰς τὴν ἀγωνομανίαν, νὰ προσπαθήση δηλαδὴ νὰ πείση τοὺς φιλάθλους ὅτι χωρὶς πνεύμονας ὑγιεῖς ἀδύνατον εἶναι νὰ ὑπάρξουν μυῶνες ἰσχυροί· ὅτι ἐφ᾿ ὅσον ἐξακολουθοῦν ν᾿ ἀναπνέουν τὰς ἀναθυμιάσεις τῆς Πλάκας, τῆς Βάθειας, τῆς Παλαιᾶς Ἀγορᾶς, τοῦ Ροδακιοῦ καὶ τοῦ Βαθρακονησίου, χάνουν τὸν καιρόν των γυμναζόμενοι καὶ ὀνειρευόμενοι τὰς δάφνας τοῦ Λούη, τοῦ ροφῶντος καθαρὸν ἀέρα εἰς τὸ Μαρούσι, ἢ τῶν ἀθλητῶν τῆς Ἀμερικῆς, ὅπου σκουπίζονται οἱ δρόμοι τετράκις τὴν ἡμέραν καὶ καταδικάζονται εἰς βαρὺ πρόστιμον οἱ ρίπτοντες ἀπὸ τὸ παράθυρον, ὄχι κοφίνια σκουπιδίων, ἀλλὰ καὶ μίαν μαραμένην ἀνθοδέσμην.

Τὸ ἐπιχείρημα τοῦτο εἶναι ἴσως τὸ μόνον δυνάμενον νὰ συγκινήση τοὺς ἀγωνιστάς μας, ἀφοῦ οὔτε περὶ τῆς ὑγείας των πολυφροντίζουν οὔτε φαίνεται νὰ τοὺς ἐνοχλῆ πολὺ ἡ ἀκαθαρσία. Οἱ πανηγυρισταὶ τῆς Θείας Προνοίας συγκαταλέγουν εἰς τὰ εὐεργετήματα αὐτῆς τὴν ἐπιδεκτικότητα τῶν αἰσθήσεών μας νὰ καταντοῦν μὲ τὸν καιρὸν καὶ τὴν συνήθειαν ἀναίσθητοι εἰς τὰ δυσάρεστα θεάματα, ἀκούσματα καὶ μυρίσματα. Καὶ ἔχουν μέγα δίκαιον. Πρόχειρον τούτου ἀπόδειξιν μᾶς δίδουν οἱ ἐνορίται τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, τῶν ὁποίων, ὡς συνήθισαν τὰ αὐτία τὴν ρινοφωνίαν τοῦ ψάλτου, οὕτω πλησιάζουν καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ νὰ συνηθίσουν τὴν νεοχάρακτον ἐπὶ τοῦ τοίχου τοῦ ναοῦ ἑξάπηχυν ἐκείνην γελοιογραφίαν, ἥτις τόσον πολὺ τοὺς ἐσκανδάλιζε κατὰ τὰς πρώτας ἡμέρας.

Ἡ ὄσφρησις πρὸ πάντων εἶναι ἐξ ὅλων μας τῶν αἰσθήσεων ἡ ἐπιδεκτικωτέρα νὰ μεταβληθῆ διὰ τῆς ἕξεως εἰς ἀναισθησίαν. Γνωρίζετε βεβαίως τὸ περίφημον ποίημα τοῦ Βωδελαίρ, τὸ Ψοφίμι (la charogne), μὲ τὴν ἀνοικτήν του κοιλίαν, ὅπου βόσκουν κοπρόμυγες, μαμούνια, σκώληκες καὶ ἀσκάριδες. Ὁ ποιητὴς εὕρισκε τρόπον νὰ μυρίζεται τὸ πρᾶγμα τοῦτο «ὡς ἄνθος» καὶ ὅλοι τὸν ἐνόμισαν τρελλόν, δέκα ἔτη πρὶν τρελλαθῆ. Τὸ κατόρθωμα τοῦ Βωδελαὶρ δύναται βεβαίως νὰ θεωρηθῆ ὡς ἐξαιρετικόν, οὐδεμίαν ὅμως ἐπιδέχεται ἀμφισβήτησιν ὅτι οὔτε οἱ ζωογδάρται, οὔτε οἱ ταμπάκηδες, οὔτε οἱ σκουπιδοξύστες, οὔτε οἱ βαλσαμωταὶ ὀρνέων, οὔτε οἱ κάτοικοι τῶν ὁδῶν Αἴαντος καὶ Πρωτογένους ἐνοχλοῦνται πολὺ ἀπὸ τὴν ποιότητα τοῦ ἀέρος τὸν ὁποῖον ἀναπνέουν. Ἡ μύτη των καταντᾷ μὲ τὸν καιρὸν στωική. Τὸ κακὸν εἶναι ὅτι δὲν ηὐδόκησεν ἡ Θεία Πρόνοια νὰ καταστήση καὶ τοὺς πνεύμονας ἡμῶν ἐπίσης ἐπιδεκτικοὺς νὰ ἐξοικειωθοῦν μὲ τὰ μολύσματα τῆς ἀτμοσφαίρας.

Δὲν ἐννοῶ βεβαίως ὅτι ὅλοι οἱ μετερχόμενοι ἀκάθαρτα ἐπαγγέλματα καὶ ὅλοι οἱ γείτονες κοπρώνων ἀποθνῄσκουν ἀπὸ φθίσιν, κακοήθη πυρετόν, κοιλιακὸν τῦφον ἢ συψαιμίαν, ἀλλὰ μόνον ὅτι δὲν ἔχομεν δίκαιον νὰ περιφρονῶμεν τόσον πολὺ τοὺς ἰατροστατιστικοὺς πίνακας, ἐκ τῶν ὁποίων προκύπτει ὅτι εἰς ὅλας τὰς πόλεις τῆς Εὐρώπης ὁ ἀριθμὸς τῶν νόσων καὶ ὁ μέσος ὅρος τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς διαφέρει πολὺ κατὰ τὰ ἐπαγγέλματα καὶ τὰς συνοικίας. Δὲν ἔχω πρόχειρον τὸν Bouchardat, διὰ νὰ σᾶς παρατάξω ἀριθμοὺς καὶ τί λέγει περὶ τῆς εὐρωστίας τῶν epuarisseurs, τῶν boyandiers, τῶν chiffonniers καὶ τῶν ἄλλων καταδικασμένων ἐκ τοῦ ἐπαγγέλματός των ν᾿ ἀναπνέουν εἰς τὸ Παρίσι ἀθηναϊκὸν ἀέρα· δὲν βλέπω ὅμως καὶ τὴν ἀνάγκην ν᾿ ἀναζητήσω ξένα παραδείγματα, ἀφοῦ πρόχειρα καὶ πειστικώτατα εἶναι τὰ δικά μας.

Σοφὸς καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου μας μοῦ ἔλεγε πρό τινων μηνῶν ὅτι εἰς μόνην τὴν περισσοτέραν ἀκαθαρσίαν τοῦ Γαζοχωρίου, τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ ἐν γένει τῶν κάτω μαχαλάδων πρέπει ν᾿ ἀποδοθῆ ὁ μεγαλείτερος ἀριθμὸς τῶν προώρων θανάτων. Εὔκολον καὶ ἀσφαλέστατον μέσον ἀποδείξεως θὰ ἦτο ἡ ἐπὶ τῇ βάσει τῆς ἐπιγραφῆς τῶν ἐπικηδείων πλακῶν ἢ σταυρῶν ἐξακρίβωσις τοῦ μέσου ὅρου τῆς ἡλικίας εἰς τὴν ὁποίαν ἀπέθαναν οἱ ἀναπαυόμενοι εἰς τὸ κοιμητήριον τῆς Βάθειας καὶ οἱ εὐτυχήσαντες ν᾿ ἀναπνεύσουν καθαρώτερον ἀέρα πρὶν ἐνταφιασθοῦν εἰς τὸ Α´ νεκροταφεῖον. Ἡ διαφορὰ θὰ ἦτο, πιστεύω, μεγάλη, ἀφοῦ καὶ ἐκ πρώτης ὄψεως προξενεῖ ἀλγεινὴν ἔκπληξιν εἰς τὸν ἐπισκέπτην τοῦ λαϊκοῦ Β´ νεκροταφείου τὸ μέγα πλῆθος τῶν παιδικῶν καὶ νεανικῶν σταυρῶν.

Ἀλλὰ σκοπός μου σήμερον δὲν εἶναι νὰ θρηνήσω ἐπ᾿ αὐτῶν, ἀλλὰ μόνον νὰ ὑποδείξω ὅτι ἡ σημερινὴ ἀγωνομαχία παρέχει εἰς τὸν τύπον μοναδικὴν εὐκαιρίαν νὰ τὴν ἐκμεταλλευθῇ ὑπὲρ τῆς καθαριότητος καὶ τῆς εὐπρεπείας τῶν δρόμων τῆς πρωτευούσης. Τὴν ἐλπίδα ἐπιτυχίας ἐνισχύει ἡ σύμπτωσις ὅτι ἡ ἀγωνιστίτις αὕτη ἐπέσκηψεν ὀξυτέρα ἐπὶ τῶν κατοικούντων τὰς ρυπαρὰς συνοικίας. Τούτους πρόκειται ὁ τύπος νὰ πείση, ὄχι ὅτι κινδυνεύει τὸ στῆθος των ἀπὸ φθίσιν, ἀφοῦ δὲν τοὺς μέλλει περὶ τούτου, ἀλλ᾿ οἱ μυῶνες των ἀπὸ ἀτροφίαν, καὶ μάταιον εἶναι νὰ γυμνάζωνται, νὰ τρέχουν, νὰ δισκοβολοῦν καὶ νὰ βλέπουν εἰς τὸν ὕπνον των ὀλυμπιακὰ βραβεῖα, ἐφ᾿ ὅσον ἐξακολουθοῦν νὰ τρέφουν τοὺς πνεύμονάς των μὲ τελμάτων, σφαγείων καὶ βόθρων ἀναθυμιάσεις. Καὶ δὲν ἀρκεῖ μόνον νὰ τοὺς πείσετε, ἀλλὰ πρέπει καὶ τὴν ὀργὴν τῶν νὰ ἐξεγείρετε κατὰ τῶν πρωταιτίων τοῦ μολυσμοῦ, κατὰ παντὸς ὑπὲρ τὸ μέτρον ρυπαροῦ μπακάλη, χασάπη, μανάβη καὶ μαγείρου, κατὰ τῶν ὑπαιθρίων κοπριστῶν, κατὰ τῶν δειλιώντων νὰ ἐκτελέσουν τὸ καθῆκον τῶν ἀστυφυλάκων, πρὸ πάντων ὅμως κατὰ τοῦ βουλευτοῦ, τοῦ δένοντος τὰς χεῖρας τῆς ἀστυνομίας καὶ παρέχοντος, ὡς βδελυρὸν ρουσφέτι εἰς τοὺς προστατευομένους του, ἀπεριόριστον ἄδειαν δηλητηριάσεως τῆς ἀθηναϊκῆς ἀτμοσφαίρας. Χωρὶς νὰ εἶμαι Ἰησουίτης πιστεύω ὅτι ἡ ἁγιότης τοῦ σκοποῦ δικαιολογεῖ τὴν χρῆσιν καὶ ὀλίγης δημοκοπίας. Πόσον δὲ εἶναι ἡ τοιαύτη λαϊκὴ ἐξέγερσις κατεπείγουσα, τοῦτο θέλω προσπαθήσει ν᾿ ἀποδείξω περιάγων εἰς μερικὰ ἀθηναϊκὰ κοπροχώρια τοὺς ἀναγνώστας τῆς «Ἑστίας».

Ἐ. Ροΐδης, 1896


Εμμανουήλ Ροίδης

Αι εξοχαί των Αθηνών

(αποσπάσματα)

...................................

Τὸ ὕδωρ ἀγοράζεται ἢ ἁρπάζεται ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων, τὰ δὲ δάση κατατρώγουσιν οἱ αἶγες ἢ ἐρημοῦσιν αἱ ἀνὰ πᾶν ἔτος ἀναπτόμεναι πρὸς αὔξησιν τῆς βοσκησίμου ἐκτάσεως πυρκαϊαί, τῶν ὁποίων ἀδύνατον εἶναι νὰ εὑρεθῶσι καὶ νὰ τιμωρηθῶσιν οἱ πασίγνωστοι αὐτουργοί, διὰ τὸν λόγον ὅτι δὲν ἔχουν ψήφους τὰ δένδρα καὶ ἔχουν ψήφους οἱ αἰγοβοσκοί. Τὰ ἀνοσιουργήματα ταῦτα προκαλοῦσι μὲν παροδικὴν ἐξέγερσιν τοῦ τύπου, ἀλλὰ μετ᾿ ὀλίγον λησμονοῦνται, ὅπως καὶ τὰ κατὰ καιροὺς ἀνακύψαντα ἐκ τῆς λήθης σχέδια τῆς ἀειμνήστου βασιλίσσης Ἀμαλίας περὶ ἀναδασώσεως τοῦ Ὑμηττοῦ. Τὸ ἀληθὲς εἶναι ὅτι ὁ Ἕλλην δὲν συμπαθεῖ πρὸς τὰ φυτά, ἑξαιρουμένων τῶν προσοδοφόρων. Πολλοὶ τεχνοκρῖται κατηγόρησαν τοὺς ἀρχαίους ὡς ἀνικάνους νὰ αἰσθανθῶσι καὶ νὰ ὑμνήσωσι τὰ θέλγητρα τῆς φύσεως, ὅπως οἱ σήμερον ρομαντικοί. Τὴν μομφὴν ταύτην δύναται νὰ εὕρη ἄδικον ὁ ἀναγινώσκων τὸν Οἰδίποδα ἐπὶ Κολωνῷ ἢ τὸν Ἰππόλυτον Στεφανηφόρον, ὄχι ὅμως καὶ ὁ ἀποβλέπων εἰς τὴν παρὰ τῶν ἀπογόνων αὐτῶν ἀνοχὴν τῆς καταστροφῆς τῶν δασῶν καὶ τῆς μεταποιήσεως εἰς ἄσβεστον γραφικωτάτων λόφων τῶν Ἀθηνῶν. Παραπέμποντες ἤδη εἰς τὸν Βεδέκερ καὶ τὰ Ἑλληνικὰ τοῦ Ραγκαβῆ τοὺς ἐπιθυμοῦντας τοπογραφικὰς καὶ ἀρχαιολογικὰς εἰδήσεις περὶ τῶν περιχώρων τῶν Ἀθηνῶν, θέλομεν ἀρκεσθῆ νὰ εἴπωμεν ὀλίγα τινὰ μόνο περὶ ἐκείνων τὰ ὁποῖα θεωροῦμεν ἀξιώτερα προστασίας.

Εἰς εἴκοσι λεπτῶν ἀπόστασιν ἀπὸ τῆς πλατείας τῆς Ὁμονοίας εὑρίσκει τις παρὰ τὴν ὄχθην ἢ μᾶλλον παρὰ τὴν κοίτην τοῦ Κηφισσοῦ τὴν Κολοκυνθοῦν καὶ τὰ συνεχόμενα μετ᾿ αὐτῆς Σεπόλια. Ὁ Ραγκαβὴβ μέμφεται τὸν Στράφωνα ἐπὶ ἀνακριβείᾳ ὡς εἰπόντα ὅτι ὁ ποταμὸς οὗτος ξηραίνεται τὸ θέρος, ἐνῷ εἶναι ἀέναον τὸ ρεῖθρον αὐτοῦ. Ὅταν πρωτοῆλθα ὀλίγον πρὸ τῆς μεταπολιτεύσεως εἰς τὴν Ἑλλάδα, εὗρον ὅτι εἶχε δίκαιον ὁ Ραγκαβὴς καὶ ἄδικον ὁ Στράβων. Κατ᾿ οὐδεμίαν τότε ὥραν τοῦ ἔτους ἔλειπε τὸ ὕδωρ ἐκ τοῦ Κηφισσοῦ. Δὲν ἔτυχε μὲν νὰ προβῶ εἰς καταμετρήσεις πρὸς ἐξακρίβωσιν τοῦ βάθους αὐτοῦ, κάλλιστα ὅμως ἐνθυμοῦμαι ὅτι, ὅταν μὲν ἦτο ὀλίγον ἔβρεχε μέχρι μέσης κνήμης τοὺς πόδας τοῦ ἵππου μου, καὶ ὅταν ἦτο πολὺ ἔφθανε μέχρι τῶν ἰδικῶν μου καὶ πολλάκις ἔτυχε διερχόμενος τὰ Σεπόλια νὰ περιπλεχθῶ εἰς ἀδιέξοδον λαβύρινθον διασταυρουμένων ρυακίων. Ταῦτα εἶναι περασμένα μεγαλεῖα καὶ σήμερον ὁ πόταμος οὗτος εἶναι σχεδὸν πάντοτε ξηρός. Ἐν ἐλλείψει ὅμως ὕδατος ὑπάρχουσι δυὸ καλλιμάρμαραι γέφυραι πρὸς ὑπέρβασιν ρεύματος ἀνυπάρκτου.

Ἀλλὰ καὶ οὕτω δὲν ἀπώλεσαν, δὲ ἐμὲ τολάχιστον, ὅλα των τὰ θέλγητρα τὰ Σεπόλια. Ἡ ἀπομένουσα ὀλίγη ὑγρασία ἀρκεῖ νὰ καταστήσῃ τερπνότατον τὸν περίπατον παρὰ τὴν κοίτην τοῦ πρώην Κηφισσοῦ. Ἡ βλάστησις δὲν δύναται μὲν νὰ ὀνομασθῆ πλουσία, ἀλλὰ εἶναι ἀπαράμιλλος κατὰ τὴν ποικιλίαν. Ἂν ἦμην βοτανικὸς θὰ ἠδυνάμην πρὸς πίστωσιν τούτου νὰ παρατάξω τὰ ὀνόματα ποικίλων φιλύδρων ἀνθυλλίων, σπαρτίων καὶ σπαθοχόρτων, καὶ παρ᾿ αὐτοῖς παντοία εἴδη καρδάμων, ρόκας, ἐλελισφάκων καὶ βατομούρων. Ὀλίγον ἄνωθεν τῆς Κολοκυνθοῦς ἐκπλήσσει κάπως τὸν διαβάτην ἡ αἰφνιδία συνάντησις λιμνάζοντος νερομαζώματος. Τὸ ὕδωρ τοῦτο, τὸ ἀντανακλῶν φυλλώματα καὶ ἀναπαυόμενον ἐπὶ χορτοσκεποῦς κοίτης, φαίνεται τόσο πράσινον, ὥστε θὰ τὸ ὑπέθετε τις ἄποτον ἂν δὲν ἔβλεπε νὰ τὸ ροφῶσιν ἀπλήστως αἱ ἀγελάδες, αἱ φημιζόμεναι ὡς δειναὶ ὑδατογνώστριαι.

....................................

Ἐκ διαμέτρου ἀντίθετος εἶναι ὁ τύπος τῆς Καισαριανῆς, τῆς ποιητικωτάτης τῶν γειτόνων ἐξοχῶν. Αὕτη κεῖται εἰς μίαν καὶ ἡμίσειαν περίπου ὥραν πεζοπορίας ἀπὸ τῆς ὁδοῦ Κηφισσίας, εἰς ἱκανὸν ὕψος, ἐπὶ συδένδρου πλάτης τοῦ Ὑμηττοῦ. Τὸν κόπον τῶν ποδῶν ἀμείβει γενναίως ἡ ἐντρύφησις τῆς ὁράσεως εἰς θέαμα τοῦ ὁποίου αὐξάνουσι τὰ θέλγητρα ἐφ᾿ ὅσον τὶς ἀναβαίνει. Ἡ ἵδρυσις τῆς μονῆς ταύτης ἀνάγεται εἰς τὸν δέκατον πέμπτον αἰῶνα καὶ ἡ ὄψις αὐτῆς, ὡς πάντων τῶν μεσαιωνικῶν μοναστηρίων, μετέχει τῆς τοῦ φρουρίου. Ὅταν ἐπεσκέφθημεν αὐτὴν πρώτην φορὰν πρὸ τριακονταετίας, ἦτο μὲν ἤδη ἐν συνόλῳ ἠρειπωμένη, ἀλλ᾿ ἀπέμενεν ἀκόμη σειρὰ κελλίων κατοικησίμων καὶ κατοικημένων. Σήμερον ἠρειπώθησαν καὶ ταῦτα καὶ δὲν ἀπομένουν παρὰ ἄστεγοι τοῖχοι.

Οὐδ᾿ εἶναι μικροτέρα ἡ ζημία τῆς ἀραιώσεως τοῦ παρακειμένου δάσους, τοῦ ὁποίου ἀπέμειναν μόναι αἱ ἐλαίαι. Τὸ δάσος τοῦτο δὲν ἦτο μὲν ἐκτεταμένον, ἀλλ᾿ ἦτο τὸ μόνον ἐκ τῶν ὅσων εἶδον εἰς τὰ περίχωρα τῆς Ἀττικῆς τὸ παρέχον τὴν δυσεύρετον παρ᾿ ἡμῖν ἀπόλαυσιν περιπάτου ἢ ἀναπαύσεως ὑπὸ τὸν πράσινον θόλον ὑψηλῶν δένδρων. Πρὸς ἐκτίμησιν τοῦ μεγέθους τῆς ζημίας ἀρκεῖ τις ν᾿ ἀναλογισθῆ ὅτι χρήματα μόνο χρειάζονται πρὸς οἰκοδομὴν ἐντὸς δυὸ ἢ τριῶν ἐτῶν ὅσον δήποτε μεγαλοπρεποῦς λιθίνου θόλου, ἐνῷ ἀπαιτεῖται παρέλευσις ὁλοκλήρου αἰῶνος ὅπως ἀνέλθωσι τὰ δένδρα εἰς ὕψος ἱκανὸν νὰ σχηματίσωσι τοιοῦτον. Περὶ τούτου ὅμως ὀλίγον φροντίζουσιν οἱ μὴ διακρινομένοι βεβαίως ἐπὶ ἀλσοφιλίᾳ Ἀθηναῖοι.

Ἐ. Ροΐδης, 1896