Ο Υμηττός στις φλόγες

Ένα από τα αρχαιότερα βουνά του πλανήτη καίγεται για πολλοστή φορά...
Ελληνικό καλοκαίρι, 25 Ιουνίου 2008, ώρα 3 το απόγευμα.

"Ο Ευκαιριακός Στοχαστής" του Emil Cioran *

Γιάννης Σταύρου, Αναμονή, λάδι σε χαρτί

"Οι ιδέες είναι υποκατάστατα των θλίψεων"
Μαρσέλ Προυστ

Ζω προσδοκώντας την Ιδέα. Την προαισθάνομαι, την πολιορκώ, με κυριεύει και δεν μπορώ να τη διατυπώσω, μου διαφεύγει, ακόμα δεν μου ανήκει: Και πώς, από επικείμενη και συγκεχυμένη, να την καταστήσω παρούσα και φωτεινή μέσα στη νοητή αγωνία της έκφρασης; Ποιές συνθήκες να ελπίσω που θα την κάνουν να ανθίσει - και να μαραθεί;

Ως αντι-φιλόσοφος, απεχθάνομαι κάθε αδιάφορη ιδέα: δεν είμαι πάντα μελαγχολικός, δηλαδή δεν σκέφτομαι διαρκώς. Όταν κοιτάζω τις ιδέες, μου φαίνονται πιο άχρηστες και από τα πράγματα. Επίσης έχω αγαπήσει μόνο τα παράταιρα γραφτά των μεγάλων ασθενών, τους αναμηρυκασμούς της αγρύπνιας, τις αστραπές μιας ανίατης φρίκης και τις αμφιβολίες που σπαθίζονται από στεναγμούς. Το σκιόφως που κρύβει μια ιδέα είναι η μόνη ένδειξη της βαθύτητάς της, όπως ο απελπισμένος τόνος της ευτραπελίας της είναι η ένδειξη της γοητείας της.

Πόσα ξενύχτια κρύβει το νύκτιο παρελθόν σας; - Έτσι θα έπρεπε να πρωτορωτάμε τον κάθε στοχαστή. Όποιος σκέπτεται όταν θέλει δεν έχει τίποτα να μας πει: πάνω - ή μάλλον, δίπλα - από τη σκέψη του, δεν είναι υπέυθυνος γι αυτή, δεν τον δεσμεύει καν, δεν έχει τίποτα να χάσει ή να κερδίσει διακινδυνεύοντας σε μια μάχη όπου ο ίδιος δεν είναι αντίπαλος του εαυτού του. Δεν του στοιχίζει τίποτα να πιστεύει στην Αλήθεια. Ωστόσο δεν ισχύει το ίδιο για ένα πνεύμα το οποίο έπαψε να αντιμετωπίζει το αληθινό και το ψεύτικο ως δεισιδαιμονίες. Υπονομευτής όλων των κριτηρίων, αυτο-επιβεβαιώνεται όπως οι ανάπηροι και οι ποιητές. Σκέπτεται κατά σύμπτωση: του αρκεί η δόξα μιας δυσφορίας ή ενός παραληρήματος. Μια βαρυστομαχιά δεν είναι τάχα πιο πλούσια σε ιδέες από μια σειρά εννοιών; οι διαταραχές των οργάνων καθορίζουν τη γονιμότητα του πνεύματος: όποιος δεν αισθάνεται το σώμα του δεν θα είναι ποτέ σε θέση να συλλάβει μια ζωντανή σκέψη. Θα προσμένει άσκοπα την ευνοϊκή έκπληξη κάποιου ατοπήματος...

Οι ιδέες αχνοδιαγράφονται μέσα στη θυμική αδιαφορία. Εντούτοις καμιά δεν μπορεί να πάρει μορφή: έγκειται στη θλίψη να προσφέρει μιαν ατμόσφαιρα στην άνθισή τους. Τους χρειάζεται μια ορισμένη τονικότητα, ένα κάποιο χρώμα για να σφύζουν και να φωτιστούν. Το να είσαι επί μακρόν στείρος σημαίνει να τις παραμονεύεις, να τις επιθυμείς χωρίς να μπορείς να τις διακυβεύσεις σε μια διατύπωση. Οι "εποχές" του πνεύματος εξαρτώνται από έναν οργανικό ρυθμό. Δεν είναι "στο χέρι μου" να είμαι αφελής ή κυνικός: οι αλήθειες μου είναι τα σοφίσματα του ενθουσιασμού ή της θλίψης μου. Υπάρχω, αισθάνομαι και σκέπτομαι όντας στη διάκριση της στιγμής - και παρά τη θέλησή μου. Ο Χρόνος με συγκροτεί. Μάταια του αντιτάσσομαι - και υπάρχω. Το αθέλητο παρόν μου κυλά, με παρασέρνει. Αδυνατώντας να το ελέγξω, το σχολιάζω. Δούλος των σκέψεων μου, παίζω μαζί τους, όπως ένας γελωτοποιός της μοίρας...

_______________________________________________
* Emil Cioran (Ρουμανία 1911 - Παρίσι 1995), Εγκόλπιο Ανασκολοπισμού, Εκδ. Εξάντας - Μετάφραση, Κωστής Παπαγιώργης
* Για πολλούς "ο τελευταίος φιλόσοφος του δυτικού κόσμου..."

Ο Παναγιώτης Κονδύλης για την εποχή μας...

Γιάννης Σταύρου, Σε Μαύρο φόντο, λάδι σε καμβά

«Εκπλήσσομαι αν κάποιοι συμφωνουν μαζί μου», αποσπάσματα από συνέντευξη του Παναγιώτη Κονδύλη στον Σπύρο Τσακνιά, περιοδικό Διαβάζω, τ. 384, Απρίλιος 1998

Οι Νέοι Χρόνοι αναπτύσσουν ποικίλα επιχειρηματολογικά στρατηγήματα για να ξεπεράσουν την αντίφαση μεταξύ αιτιώδους και κανονιστικής θεώρησης, που τους ταλανίσει από τον 16ο ακόμα αιώνα και παροξύνεται ακριβώς την εποχή του Διαφωτισμού με αποτέλεσμα την εμφάνιση ακραίων μηδενιστικών τάσεων. Η κρίση των αξιών επιτείνεται ακριβώς στον βαθμό όπου, με βάση τις παραπάνω κοσμοθεωρητικές μετατοπίσεις, διευρύνεται η κυριαρχία πάνω στη Φύση.

Με την μετάβαση από τον φιλελευθερισμό του 19ου αιώνα στη μαζική δημοκρατία του 20ού οι δυτικές κοινωνίες υπεκφεύγουν ως εξής από τούτη τη διελκυστίνδα. Η μαζική δημοκρατία στηρίζεται στη μαζική παραγωγή και στη μαζική κατανάλωση, ήτοι η κυριαρχία πάνω στη Φύση έφτασε πλέον σε σημείο, ώστε να διασφαλίζεται μιά πρωτόγνωρη στην ανθρώπινη ιστορία υπέρβαση της σπανής των αγαθών. Αυτή η υπέρβαση αμβλύνει το πρόβλημα της κατανομής με την παλαιά στοιχειακή του έννοια και αντίστοιχα επιτρέπει μια σημαντικότατη χαλάρωση στον τομέα των αξιών, όπου μάλιστα ο πλουραλισμός συνιστά στάση που επιβοηθεί άμεσα την καταναλωτική όρεξη των μαζών και αντιστοιχεί στο ιδεατό επίπεδο με την ποικιλομορφία της προσφοράς στο υλικό επίπεδο· η κατανάλωση γίνεται αξία και οι αξίες γίνονται καταναλωτικά αγαθά. Ωστόσο η τέτοια κατάληξη των ευρωπαϊκών Νέων Χρόνων διόλου δεν σημαίνει την εύρεση μιας τελειωτικής ισορροπίας. Καθώς η μαζική δημοκρατία γίνεται πλανητικός κοινωνικός σχηματισμός, ξερριζώνοντας και στον εξωδυτικό χώρο τις παραδοσιακές ιεραρχίες και μετατρέποντας δισεκατομμύρια ανθρώπων σε ανυπόμονους καταναλωτές, το πρόβλημα της κατανομής διευρύνεται και οξύνεται, και μάλιστα υπό συνθήκες σοβαρής δημογραφικής και οικολογικής επιβάρυνσης. Η πλανητική επέκταση της μαζικής δημοκρατίας σημαίνει βέβαια περαιτέρω επέκταση του πανθέου ή μάλλον του πανδαιμόνιου των αξιών, συνάμα όμως οι αγώνες κατανομής επιβάλλουν την προσφυγή σε συμβολικά όπλα, ήτοι τον περιορισμό του αξιολογικού πλουραλισμού. Τον παγκόσμιο πλουραλισμό τον εγγυάται μόνον η παγκόσμια ευδαιμονία (ο πλουραλισμός είναι η ιδεολογία της χορτάτης ευδαιμονίας: ο πεινασμένος δεν σέβεται τις αξίες του χορτασμένου), όμως αυτή είναι στο έπακρο απίθανη. Ο 21ος αιώνας θα είναι αιώνας συγκρούσεων μεταξύ πλανητικών Τιτάνων και Γιγάντων.

Έτσι, είτε οι ευρωπαϊκές αξίες απορροφηθούν από τον παγκόσμιο πλουραλισμό είτε μιά νέα σπανή των αγαθών αναιρέσει τον πλουραλισμό, οι ευρωπαϊκοί Νέοι Χρόνοι ανήκουν στο παρελθόν. Άλλο ήταν η φιλελεύθερη και ευρωπαϊκή και άλλο είναι η μαζικοδημοκρατική και πλανητική εποχή. Μερικοί πιστεύουν ότι η πλανητική διάδοση της δυτικής τεχνικής θα επιφέρει την επιβολή δυτικών αξιών και στάσεων ζωής. Όμως η σύγχρονη τεχνική είναι κοσμοθεωρητικά άχρωμη και, όταν θα έχει γίνει αυτονόητος κοινός παρονομαστής όπως κάποτε ήταν το αλέτρι, θα τη δούμε –τη βλέπουμε κιόλας– να συνδυάζεται με τις πιο διαφορετικές κοσμοθεωρητικές και αξιολογικές τοποθετήσεις. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι το αρχικό ανθρωπιστικό σχέδιο των ευρωπαϊκών Νέων Χρόνων είναι ακόμη ανολοκλήρωτο και μπορεί να ολοκληρωθεί σήμερα σε πλανητική κλίμακα αποκαθαρμένο από τα λάθη ή τις υπεροψίες του (αποικιακού) παρελθόντος. Αυτοί μου θυμίζουν τους μορφωμένους ειδωλολάτρες του 3ου και του 4ου αι. μ.Χ., οι οποίοι πίστευαν ότι, απαλλάσσοντας τον παγανισμό από τις παιδικές του ασθένειες και αφέλειες, θα τον καθιστούσαν βιώσιμη ιδεολογική βάση ενός κόσμου ριζικά διαφορετικού.

Συνιστώ ένθερμα στους νεώτερους, που ενδιαφέρονται να συστηματοποιήσουν στα σοβαρά τα πνευματικά τους ενδιαφέροντα, να το κάμουν με αφετηρία τους αρχαίους και νεώτερους κλασσικούς, επιστρέφοντας αδιάκοπα σ' αυτούς. Έτσι και χρόνο θα εξοικονομήσουν, μπαίνοντας απ' ευθείας στην καρδιά των προβλημάτων, και θα αποφύγουν τον πνευματικό εκείνο εξευτελισμό που υφίσταται όποιος, αγνοώντας ευρύτερες συνάφειες και μακρές προϊστορίες, ατενίζει χάσκοντας τον εκάστοτε διερχόμενο διάττοντα αστέρα.

Στον βαθμό όπου κατανοούσα καλύτερα τους μηχανισμούς της ιδεολογικής και ουτοπικής σκέψης, την κλασική αρχαιότητα την έφερνε κοντύτερα μου ένα ακόμα γνώρισμα της: η απουσία εσχατολογίας και ευθύγραμμων αντιλήψεων για το ιστορικό γίγνεσθαι, οι οποίες ως γνωστόν έχουν ιουδαιοχριστιανική προέλευση και εκκοσμικεύθηκαν τόσο από τον σοσιαλιστικό μαρξισμό όσο και από τον καπιταλιστικό φιλελευθερισμό. Για να αποφευχθεί η υστερία μπροστά στον πλήρη και αμετάκλητο θάνατο, νομιμοποιήθηκε κοσμοθεωρητικά η υστερία της εσχατολογίας. Όποιος μαθαίνει να ζει χωρίς ρητές ή άρρητες εσχατολογίες και χωρίς ηθικισμούς ως υποκατάστατα τους, πρέπει και να μάθει να πεθαίνει, πλήρως και αμετάκλητα, με γαλήνη και φαιδρότητα ψυχής. Αν κάπου μπορεί να πάρει κανείς αυτό το ύψιστο μάθημα, είναι από την κλασσική αρχαιότητα, η οποία αγνόησε την ευθεία γραμμή με την αίσια απόληξη για να προσηλωθεί στην θέαση και βίωση του αΐδιου κύκλου.

Ελλάδα των χρωμάτων & της νοσταλγίας...

Γιάννης Σταύρου, Μετά τη βροχή, λάδι σε καμβά

Αφιερώνεται στην Ελληνική Ομογένεια:

Ελλάδα των χρωμάτων και της νοσταλγίας. Ελληνικά τοπία λουσμένα στο φως. Γλυκιές Ελληνικές βραδιές. Το αυγουστιάτικο φεγγάρι. Οι ελαιώνες. Η θάλασσα. Καράβια στον ορίζοντα, σύμβολο πανάρχαιο του ταξιδιού. Κάθε Έλληνας και ταξίδι, κάθε Έλληνας να κρύβει έναν Οδυσσέα. Εικόνες χαραγμένες βαθειά στην ψυχή. Μνήμες που ενώνουν τους Έλληνες της διασποράς σ' όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.

Ο Γιάννης Σταύρου σας καλεί να τα ταξιδέψετε στην Ελλάδα της μνήμης και των ονείρων με οδηγό τη ζωγραφική του. Νοσταλγός, ο ίδιος, των πολύτιμων εικόνων και των αξιών που χάνονται όχι μόνο στον κόσμο των Ελλήνων της διασποράς αλλά και σε κάθε Έλληνα ξεχωριστα, θα αποτυπώσει μοναδικά την ταυτότητα του τοπίου, την ατμόσφαιρα, τη γεύση των στιγμών που διαπέρασαν κάποτε την ύπαρξη μας.

Μέσα από τα μάτια του καλλιτέχνη τοπία, πολιτείες, θάλασσογραφίες, καράβια, φιγούρες, πρόσωπα εναλλάσσονται, ανιχνεύοντας τα σπαράγματα της συλλογικής μνήμης. Οι καταβολές του ελληνισμού αποκτούν χρώμα, σχήμα, αισθητική φυσιογνωμία.

Έκθεση σύγχρονης τέχνης

Ομαδική έκθεση σύγχρονης τέχνης «ΤΙΩ ΕΙΛΑΡ» / 4 - 18 Ιουνίου 2008

Τις πόρτες της θα ανοίξει η έκθεση τέχνης «ΤΙΩ ΕΙΛΑΡ» την Τετάρτη 4 Ιουνίου και ώρα 8.00 μ.μ για όλους τους λάτρεις της σύγχρονης τέχνης. Έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας και video art θα γεμίσουν τον χώρο της εταιρείας ΕΛΓΕΚΑ, υπό την επιμέλεια της κ. Άντζελας Δικαiούλια.

Συνολικά θα λάβουν μέρος 45 καλλιτέχνες, 22 Έλληνες και 23 ξένοι καλλιτέχνες. Πρόκειται για τους: Amalia Theodorakopoulos, Annette Hilbrecht, Αngelina Voskopoulou, Anke Bauer, Bernd Schwarting, Christos Ponis, Dimitrios Psicas, Efi Funck, Franziska Mackensen, Guenter Beier, Ioanna Efthimiou, Ioannis Mavrikakis, Jean-Ives Klein, Karin Jarausch, Kostas Dikefalos, Markus Luepertz, Michael Franke, Moritz Goetze, Nicos Kouroussis, Nikos Floros, Oliver Jordan , Paula Lakah, Paul Kouroussis-Thubten Dawa Loday, Penelope Gatsas, Robert Weber, Rolf Zimmermann, Ruediger Giebler, Sarah Morin, S.M. Bastian, Siegfried Kaden, Stefan Budian, Stelios Gavalas, Stelios Sarros, Takis Kozokos, Tassos Bouras, Thanasis Lalas, Thitz, Thomas Baumgaertel, Ulrike Kappler, Vassilis Kalantzis, Villy Makou, Yannis Stavrou, Yannis Tzortzis.

* το 30% των εσόδων θα διατεθεί για τους σκοπούς της «Εταιρείας Προστασίας Σπαστικών».

Ώρες Λειτουργίας: Δευτέρα – Κυριακή 17:00 – 21:00 / Διάρκεια Έκθεσης: 4 Ιουνίου – 18 Ιουνίου

Διεύθυνση: ΕΛΓΕΚΑ, Αγ. Θεολόγου 60, Αχαρναί

GALLERY ART CARGO - ANGELA DIKEOULIA - CONTEMPORARY FINE ARTS - Tel. (+30) 6944267855